17 tydzień ciąży to 15 tydzień życia płodowego — trwa II trymestr i powoli kończy się już 4 miesiąc ciąży. W tym tygodniu na ciele płodu zaczyna pojawiać się warstwa tkanki tłuszczowej, dzięki której możliwe będzie utrzymanie właściwej temperatury ciała oraz prawidłowe przeprowadzanie procesów metabolicznych. Dziecko nadal rośnie i trenuje podstawowe czynności — ssanie i oddychanie. Bardzo możliwe, że słyszy już dźwięki dochodzące z zewnątrz, choć na pierwszym etapie najważniejsze są dla niego takie odgłosy jak bicie serca matki. W tym okresie ciąży większość kobiet zauważa już wyraźne powiększenie obwodu brzucha — to dobry moment na zakupienie pierwszych ubrań ciążowych. Jednocześnie częsty w II trymestrze przypływ energii jest świetnym czasem na podjęcie aktywności fizycznej, która pomoże w walce z typowymi dolegliwościami ciążowymi i w przygotowaniu do porodu. Warto też poznać prawa i przywileje, przysługujące pracującym kobietom w ciąży.
- Jak rozwija się płód w 17 tygodniu ciąży?
- Jak wygląda płód w 17 tygodniu ciąży?
- Objawy w 17 tygodniu ciąży
- Jak wybierać ubrania ciążowe?
- Aktywność fizyczna w II trymestrze ciąży
- Ciąża a praca zawodowa — prawa kobiety
Jak rozwija się płód w 17 tygodniu ciąży?
17 tydzień ciąży to 15 tydzień życia płodowego. Kończy się 4 miesiąc ciąży, trwa II trymestr. Jedną z najważniejszych zmian zachodzących w tym tygodniu jest pojawienie się tkanki tłuszczowej, tzw. brązowego tłuszczu. Na początku zauważyć go można w okolicy pośladków i dolnej części pleców. Ciało płodu, na tym etapie rozwoju, zawiera przede wszystkim wodę, a tkanki tłuszczowej jest bardzo niewiele — jednak stopniowo będzie jej przybywać. Na razie tłuszcz stanowi ok. 0,5 grama, a woda ok. 89 g masy ciała; przed porodem tłuszcz ważyć może nawet 2,4 kg z 3,5 kg całej masy płodu1. Pojawiająca się w tym tygodniu tkanka tłuszczowa pełni niezwykle ważną rolę:
– umożliwia prawidłowy metabolizm,
– pozwala zapewnić odpowiednią temperaturę ciała2.
Jednocześnie płód nadal intensywnie rośnie i nabiera masy. Głowa wciąż jest duża, ale stopniowo coraz bardziej proporcjonalna, poprzez wzrost tułowia.
Ruchy płodu, jeśli kobieta je wyczuwa, mogą stawać się coraz wyraźniejsze i częstsze.
Dobrze funkcjonują już m.in. układ moczowy oraz krwionośny, nadal trwa trenowanie oddychania, dzięki któremu dziecko poradzi sobie z samodzielnym oddychaniem po narodzeniu3.
Bardzo prawdopodobne jest, że płód słyszy już dźwięki (następuje to w 4 lub 5 miesiącu); może usłyszeć dochodzące z zewnątrz odgłosy, jeśli są wystarczająco głośne. Czasami może nawet na nie reagować np. silniejszymi ruchami4. Najlepiej słyszy jednak dźwięki pochodzące „z wewnątrz” np. bicie serca matki, odgłosy pracy jej układu krążenia i układu trawiennego. Powieki pozostają wciąż zamknięte, jednak siatkówka oka reaguje już na światło. Płód porusza także gałkami ocznymi, może otwierać i zamykać usta5.
Płód pokryty jest meszkiem płodowym (lanugo), możemy już zaobserwować brwi, rzęsy czy pierwsze włosy na głowie. Rolą meszku płodowego jest m.in. utrzymanie odpowiedniej ciepłoty ciała, zanim pojawi się u płodu wystarczająca ilość tkanki tłuszczowej6. Uszy są już niemal na swoim docelowym miejscu, stają się bardziej odstające7.
1. Curtis Glade B., Ciąża. 40 kolejnych tygodni, Amber, Warszawa 1997 r.
2. Abrahams Peter, Ciąża. Wszystko, co trzeba wiedzieć od poczęcia do porodu, Świat Książki, Warszawa 2009
3. Dr Anderson John, Dr Boogert Tom, Dr Greg Kesby, O’Connor Janette, Dr Robertson Robert, Dr Scott Fergus, Kalendarz mojej ciąży, wydawnictwo Feeria
4. Abrahams Peter, Ciąża. Wszystko, co trzeba wiedzieć od poczęcia do porodu, Świat Książki, Warszawa 2009
5, 6. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
7. Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner
Jak wygląda płód w 17 tygodniu ciąży?
W 17 tygodniu ciąży płód ma długość ok. 13 cm (CRL) i waży mniej więcej 180 gramów8.
Głowa jest nadal większa niż docelowo, jednak zauważyć można stopniowe dążenie do wyrównania proporcji pomiędzy jej wielkością a wielkością całego ciała — tułów jest znacznie dłuższy, podobnie jak kończyny. Ciało pokryte jest częściowo meszkiem płodowym, często można zaobserwować już brwi i pierwsze włosy na głowie. Powieki pozostają zamknięte, usta mogą otwierać się i zamykać. Uszy są już w swoim docelowym miejscu, stopniowo zaczynają coraz bardziej odstawać od głowy. Dzięki dobrze wykształconej szyi płód trzyma głowę prosto.
Kończyny dolne są dłuższe od górnych, wykształcone są wszystkie paznokcie. Chociaż zaczyna pojawiać się tkanka tłuszczowa, skóra nadal jest bardzo cienka i prześwitująca, co nadaje dziecku czerwonawy odcień. Wkrótce stanie się bardziej gładka i mniej przezroczysta. Dobrze wykształcone są zewnętrzne narządy płciowe, pozwalające na rozpoznanie płci. Podczas badania USG można zaobserwować ruchy płodu, a badanie rentgenowskie uwidoczniłoby szkielet9.
8, 9. Abrahams Peter, Ciąża. Wszystko, co trzeba wiedzieć od poczęcia do porodu, Świat Książki, Warszawa 2009
Objawy w 17 tygodniu ciąży
W 17 tygodniu ciąży samopoczucie kobiety — zarówno psychiczne, jak i fizyczne — jest stosunkowo dobre. Po 16 tygodniu ciąży ustępuje zwykle drażliwość, senność i zmęczenie10, a przyszła mama staje się pełna energii. Często ma też ochotę na podjęcie współżycia seksualnego, a także innych rodzajów aktywności fizycznej. Warto wykorzystać tę energię i wybrać odpowiednią dla siebie formę aktywności fizycznej, która pomoże przygotować się do porodu, zrelaksować oraz niwelować dolegliwości średniozaawansowanej i późnej ciąży np. bóle pleców.
Pewne dolegliwości powodować może rosnąca macica. Obecnie jej dno znajduje się mniej więcej 3,8- 5 cm poniżej pępka kobiety11. Na razie ma kształt przypominający bardziej owal niż kulę, ponieważ jej wzrost wzdłuż przebiega szybciej niż wzrost wszerz. Za jej przytrzymywanie w odpowiednim miejscu odpowiadają struktury nazywane więzadłami.
– Więzadło obłe przyczepione jest do ściany miednicy oraz rogów macicy.
– Za utrzymanie macicy w odpowiedniej pozycji w jamie brzusznej odpowiadają więzadła, które zamocowane są wokół dolnej części macicy oraz jej szyjki.
W pozycji stojącej macica wysuwa się do przodu i jest łatwo wyczuwalna, natomiast podczas leżenia płasko na plecach cofa się i przesuwa do dołu. Dlatego właśnie ta pozycja jest w trakcie średniozaawansowanej i zaawansowanej ciąży szczególnie niewskazana; może powodować uciskanie kręgosłupa, aorty brzusznej oraz żyły głównej dolnej12.
Jedną z częstych dolegliwości na tym etapie ciąży jest ból więzadeł macicy, związany z jej wzrostem.
Szczególnie bolesne jest naciągnięcie więzadła obłego, które jest jednak całkowicie naturalne w tym stanie. Charakterystycznym objawem jest ból w pachwinach (lub w jednej pachwinie), występujący zwłaszcza między 16 a 22 tygodniem ciąży13. W przypadku intensywnego bólu warto położyć się na chwilę (najlepiej na boku) i odpocząć, co pozwoli odciążyć więzadła.
W 17 tygodniu ciąży często widać już wyraźne powiększenie obwodu brzucha. Wieloródki mogą już poczuć ruchy płodu, a pierworódki odczują je już wkrótce (zwykle między 18 a 20 tygodniem ciąży)14. Ruchy płodu są jeszcze delikatne, można je pomylić z pracą układu trawiennego.
Wśród innych mogących towarzyszyć kobiecie w 17 tygodniu ciąży objawów wymienić można15:
– bóle pleców, zwłaszcza w okolicy krzyżowej, biodrowej i lędźwiowej,
– dolegliwości ze strony układu trawiennego np. zaparcia, zgaga, gazy, niestrawność i uczucie pełności,
– zwiększona ilość wydzieliny pochwowej, która powinna być dość przezroczysta, śluzowata i o neutralnym zapachu (w przeciwnym razie świadczyć może o wystąpieniu częstych w ciąży infekcji intymnych np. drożdżycy czy infekcji bakteryjnej),
– zmiany skórne: przebarwienia (np. ostuda na twarzy, kresa czarna na podbrzuszu, ciemnienie znamion i blizn), rozstępy, „pajączki”, rumień dłoni,
– szybszy wzrost paznokci oraz włosów (możliwy hirsutyzm, czyli wyrastanie włosów w miejscach typowych dla mężczyzn np. twarz),
– problemy z pamięcią i koncentracją,
– krwawienia z nosa i dziąseł,
– zatkany nos czy uszy (bez infekcji),
– puchnięcie kostek, stóp i dłoni,
– powstawanie żylaków,
– możliwy jest już wyciek siary po uciśnięciu sutków.
10. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
11. Dr MacDougall Jane, Ciąża tydzień po tygodniu, MUZA SA, Warszawa 2009
12. Curtis Glade B., Ciąża. 40 kolejnych tygodni, Amber, Warszawa 1997 r.
13. dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
14. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
15. Informacje o objawach zebrane na podstawie wszystkich wymienionych w źródłach publikacji dot. ciąży i położnictwa
Jak wybierać ubrania ciążowe?
W 17 tygodniu ciąży macica rośnie intensywnie, kobieta regularnie przybiera też na wadze. Widać już powiększenie obwodu brzucha, a ubrania sprzed ciąży mogą nie dopinać się w talii. To dobry czas na zakup ubrań ciążowych, które powinny być wygodne i funkcjonalne.
Poniżej kilka praktycznych wskazówek.
– Nie kupujmy na zapas: ciężko jest przewidzieć, jak dokładnie zmieni się ciało na dalszym etapie ciąży. Dlatego lepiej jest kupić w danym okresie mniejszą ilość ubrań, a potem w razie potrzeby dokupić kolejne, w większym rozmiarze.
– Jeśli nie mamy ochoty na noszenie ubrań stworzonych specjalnie z myślą o przyszłych mamach, nie ma takiej konieczności. Ważne, by ubrania były wygodne i nie uciskały brzucha — mogą być to np. bawełniane legginsy i luźna koszula. Kluczowy jest komfort i dobre samopoczucie kobiety.
– Koniecznością nie jest też zakup specjalnej ciążowej bielizny, chociaż dla wielu kobiet będzie ona bardzo wygodna. Wybierając majtki na czas ciąży, postawmy na te płytkie, których krawędź przebiegnie pod ciążowym brzuchem, lub te z wysokim stanem, które w delikatny sposób go otoczą.
– Kluczowy jest wybór odpowiedniego stanika, dobrze podtrzymującego rosnący biust i wykonanego w miarę możliwości z naturalnych materiałów.
– Warto wybrać wygodne buty na niewysokim obcasie; pamiętajmy, że w trakcie ciąży opuchnięte stopy mogą nieco zwiększyć swój rozmiar16.
– W przypadku wielu kobiet świetnie sprawdzają się ubrania z pasami elastycznymi na wysokości brzucha. Pozwalają połączyć modny krój z wygodą.
– Zwiększony przepływ krwi może powodować wzmożone pocenie, dlatego warto postawić na ubrania z naturalnych, przewiewnych tkanin17.
16. dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
17. Dr MacDougall Jane, Ciąża tydzień po tygodniu, MUZA SA, Warszawa 2009
Aktywność fizyczna w II trymestrze ciąży
Podczas drugiego trymestru ciąży większość kobiet czuje się stosunkowo dobrze, wiele z nich odczuwa też przypływ energii — warto go dobrze spożytkować, uprawiając odpowiednią aktywność fizyczną.
Na tym etapie ciąży szczególną wagę mają ćwiczenia, które pomagają:
– łagodzić dolegliwości występujące w II trymestrze m.in. bóle pleców,
– przygotować się do porodu,
– się zrelaksować i zniwelować napięcie,
– utrzymać ciało w dobrej kondycji, dzięki czemu łatwiej będzie wrócić po porodzie do sylwetki sprzed ciąży,
– utrzymać prawidłową wagę.
Wśród ćwiczeń przygotowujących do porodu szczególną rolę odgrywają te obejmujące ćwiczenie mięśni dna miednicy, ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne czy ćwiczenie parcia18. Wielu z nich nauczymy się na nieco późniejszym etapie ciąży w szkole rodzenia; niektóre z poznamy np. podczas specjalnych zajęć dla kobiet w ciąży, inne możemy spokojnie wykonywać samodzielnie w domu.
Nie należy lekceważyć roli ćwiczeń oddechowych i relaksacyjnych, które okazują się nieocenione podczas porodu.
Pomagają uporać się z emocjami oraz zrozumiałym stresem. Warto trenować rozluźnianie poszczególnych partii mięśni oraz oddychanie torem piersiowym i przeponowym, czyli brzusznym. Szczególnie istotna jest nauka oddychania torem przeponowym, ponieważ wiele kobiet początkowo nie potrafi tego zrobić — a właśnie tak powinno się oddychać przy skurczach. Podczas oddychania torem piersiowym unosi się i opada klatka piersiowa, natomiast przy torze przeponowym brzuch. Specyficzne oddychanie jest kluczowe też na końcowym etapie porodu, kiedy stosuje się tzw. ziajanie, czyli krótkie i szybkie wdechy i wydechy przez usta.
W II trymestrze ciąży dobrym rozwiązaniem będą ćwiczenia z piłką.
Musi być ona odpowiednio dopasowana do wzrostu kobiety. Pomoże nam w tym osoba prowadząca ćwiczenia; jeśli jednak dobieramy piłkę samodzielnie, pamiętajmy, by podczas siedzenia na niej nogi pozostawały zgięte pod kątem prostym. Na tym etapie ciąży piłki używa się przede wszystkim jako oparcia, podstawy do wykonywania ćwiczeń na siedząco czy w roli urozmaicenia podczas ćwiczenia mięśni brzucha z nogami ułożonymi na piłce. Uwaga! Najlepiej jest ćwiczyć z piłką podczas specjalnych zajęć dla kobiet w ciąży — często piłki są wtedy unieruchamiane w specjalnych obręczach lub kładzione na matach antypoślizgowych, dzięki czemu trening jest w pełni bezpieczny.
Czym są mięśnie dna miednicy?
Mięśnie dna miednicy, czyli tzw. mięśnie Kegla, przypominają kształtem cyfrę „8” — obejmują ujście cewki moczowej, pochwę oraz odbyt. W trakcie ciąży ulegają osłabieniu i rozciągnięciu, ze względu na ucisk spowodowany powiększającą się macicą.
Tymczasem dobra kondycja mięśni dna miednicy jest niezwykle ważna z wielu względów:
– łatwiejszy poród,
– szybszy powrót do formy po porodzie,
– zmniejszenie ryzyka wysiłkowego nietrzymania moczu,
– większa satysfakcja seksualna dla obojga partnerów.
Dlatego tak ważny jest regularny trening rozluźniania i kurczenia mięśni dna miednicy, który jednocześnie jest prosty i może być wykonywany nawet podczas codziennych czynności np. mycia zębów.
Jak ćwiczyć mięśnie dna miednicy?
– Pierwszym krokiem jest ich „wyczucie”: są to te mięśnie, które napinamy, by powstrzymać strumień moczu.
– Na początku zaciskamy mięśnie, wytrzymujemy ok. 5 sekund, a następnie je rozluźniamy. Powtarzamy ćwiczenie ok. 10 razy.
– Później możemy modyfikować ćwiczenie na różne sposoby np. zwiększając tempo i zaciskając mięśnie raz po raz, na sekundę. Inną opcją jest wydłużenie czasu zaciskania czy próba zaciskania mięśni od przodu do tyłu, a potem na odwrót.
Źródła: Skorupińska Agata, Bojarska-Hurnik Sylwia, Tyl Katarzyna, Preferowana aktywność fizyczna w II i III trymestrze ciąży, http://physiotherapyquarterly.pl/articles/1_2015_34-42.pdf, Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
Kolejnym dobrym pomysłem na aktywność w II trymestrze ciąży są zajęcia z pilatesu. Sprawdzą się w szczególności w przypadku kobiet mających problemy z kręgosłupem, cierpiących z powodu bólu pleców, osłabienia mięśni brzucha czy mięśni dna miednicy. Jednocześnie duży nacisk kładzie się na prawidłowe oddychanie. Połączenie powyższych cech powoduje, że pilates świetnie relaksuje, przygotowuje do porodu i pomaga poradzić sobie z ciążowymi dolegliwościami.
Główne korzyści z pilatesu dla kobiet w II trymestrze to:
– wzmocnienie mięśni dna miednicy,
– wzmocnienie odcinka lędźwiowego,
– stabilizacja dolnego odcinka kręgosłupa,
– nauka prawidłowego oddychania i relaksacji,
– zapobieganie powstawaniu obrzęków oraz żylaków,
– wspieranie walki z zaparciami,
– zmniejszenie ryzyka wysiłkowego nietrzymania moczu,
– większa ruchomość stawów kręgosłupa.
Kiedy należy natychmiast przerwać trening?
Trenując podczas ciąży należy zawsze zachować podwyższoną ostrożność i uważnie słuchać swojego ciała. Poniższe objawy wymagają natychmiastowego przerwania ćwiczeń i konsultacji lekarskiej:
– ból głowy i/lub zawroty głowy,
– silny ból i obrzęk łydek,
– silne zmęczenie, uczucie wyczerpania,
– ból w obrębie miednicy,
– ból podbrzusza,
– silne duszności podczas ćwiczeń lub przed nimi,
– wyciek płynu owodniowego,
– również znaczące zmniejszenie ruchów płodu (w bardziej zaawansowanej ciąży).
Źródło: Skorupińska Agata, Bojarska-Hurnik Sylwia, Tyl Katarzyna, Preferowana aktywność fizyczna w II i III trymestrze ciąży, http://physiotherapyquarterly.pl/articles/1_2015_34-42.pdf
Przyszłe mamy w II trymestrze mogą również ćwiczyć jogę, najlepiej na specjalnych zajęciach dla kobiet ciężarnych.
Co ciekawe, dzięki działaniu relaksyny i związanym z nim rozluźnieniu stawów oraz więzadeł stawowych, ciało kobiety jest wyjątkowo elastyczne — może się okazać, że nieosiągalne do tej pory pozycje nie będą teraz sprawiać problemu. Joga nie tylko pomoże w złagodzeniu takich dolegliwości jak ból dolnego odcinka kręgosłupa, ale też sprzyjać będzie relaksacji i nauce oddychania. Dodatkowo pomaga łagodzić obrzęki, zapobiegać zaparciom, czy też nauczyć się nienapinania mięśni przy bólu, co przyda się podczas porodu.
Wśród innych zalecanych form aktywności fizycznej w II trymestrze wymienić można m.in.:
– ćwiczenia w wodzie (np. pływanie lub aerobik wodny),
– spacery,
– nordic walking,
– jazda na rowerze (najlepiej stacjonarnym).
Kiedy lepiej jest zrezygnować z aktywności fizycznej?
Chociaż w większości przypadków różne formy aktywności fizycznej są w II trymestrze ciąży zalecane, w niektórych sytuacjach należy z nich jednak zrezygnować.
Według ACOG, czyli amerykańskiego kongresu położnictwa i ginekologii, do bezwzględnych przeciwwskazań należą m.in.:
– ryzyko przedwczesnego porodu,
– przedwczesny poród w poprzedniej ciąży,
– krwawienia w II i III trymestrze,
– hemodynamiczne choroby serca,
– także poważne choroby płuc,
– pęknięcie worka owodniowego,
– łożysko przodujące (po 26 tygodniu ciąży),
– również nadciśnienie tętnicze wywołane ciążą.
Przeciwwskazaniami względnymi są natomiast m.in.:
– ekstremalna otyłość lub niedowaga,
– ciężka anemia,
– zaburzenia rytmu serca matki o niewiadomym pochodzeniu,
– przewlekłe zapalenie oskrzeli,
– stan przedrzucawkowy,
– nieprawidłowo kontrolowana cukrzyca typu I,
– prowadzenie przez matkę siedzącego trybu życia przed zajściem w ciążę,
– także nieprawidłowo kontrolowana choroba tarczycy.
Źródło: Skorupińska Agata, Bojarska-Hurnik Sylwia, Tyl Katarzyna, Preferowana aktywność fizyczna w II i III trymestrze ciąży, http://physiotherapyquarterly.pl/articles/1_2015_34-42.pdf
18. Skorupińska Agata, Bojarska-Hurnik Sylwia, Tyl Katarzyna, Preferowana aktywność fizyczna w II i III trymestrze ciąży, http://physiotherapyquarterly.pl/articles/1_2015_34-42.pdf
Ciąża a praca zawodowa – prawa kobiety
Zazwyczaj nie ma przeciwwskazań do tego, by kobieta pracowała zawodowo przez cały okres ciąży, jeżeli tylko jest na siłach. Pamiętajmy jednak, że priorytetem powinno być tu zdrowie płodu, dlatego warto uważnie obserwować swoje ciało i zwracać uwagę na wszelkie dolegliwości. Jeśli mamy wątpliwości, czy aktywność zawodowa nie zaszkodzi dziecku, należy skonsultować swoją decyzję z lekarzem.
Zazwyczaj już podczas pierwszej wizyty lekarz przeprowadzi wywiad dotyczący m.in. sytuacji zawodowej kobiety. Szczególną uwagę zwraca się na:
– pracę w godzinach nocnych,
– powyżej 8 godzin dziennie,
– także pracę w wymuszonej pozycji,
– pracę w obciążających warunkach psychicznych lub fizycznych,
– również ryzyko narażenia na szkodliwe czynniki (zanieczyszczenia chemiczne, promieniowanie elektromagnetyczne, obsługa pozostających w ruchu urządzeń, hałas).
W przypadku wystąpienia powyższych czynników konieczne może okazać się rozważenie zawieszenia aktywności zawodowej czy zmiany stanowiska19.
Warto jednak pamiętać, że pracującej kobiecie w ciąży przysługują konkretne prawa. Aby z nich korzystać, należy przedstawić pracodawcy świadectwo lekarskie, które potwierdzi stan ciąży i określi długość jej trwania. Do należnych kobietom ciężarnym zatrudnionym na umowę o pracę przywilejów należą:
– uprawnienia dotyczące czasu pracy: zakaz pracy w godzinach nocnych, zakaz pracy powyżej 8 godzin dziennie, zakaz pracy w godzinach nadliczbowych, konieczność uzyskania zgody pracownicy w przypadku zastosowania systemu przerywanego czasu pracy czy delegowania poza stałe miejsce pracy,
– zapewnienie trwałości stosunku pracy,
– także prawo do zwolnień od pracy przy jednoczesnym zachowaniu prawa do wynagrodzenia.
Kobieta zatrudniona na umowę o pracę nie może zatem zostać zwolniona w trakcie trwania ciąży — dotyczy to zarówno umowy na czas nieokreślony, jak i na czas określony czy na zastępstwo. Warto jednak podkreślić, że zapis nie dotyczy umowy na okres próbny na czas do 1 miesiąca. Uwaga! Przy umowie na zastępstwo istnieje pewne obostrzenie: jeśli taka umowa zostanie rozwiązana po zakończeniu 3 miesiąca ciąży, nie będzie przedłużona do dnia porodu. Kobieta w ciąży może zostać zwolniona tylko w dwóch przypadkach:
– rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownicy (np. popełnienie przestępstwa czy ciężkie zaniedbanie podstawowych obowiązków), zgodę musi wyrazić zakładowa organizacja związkowa,
– również rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem w przypadku likwidacji pracodawcy lub ogłoszenia jego upadłości.
Szczególna ochrona obejmuje kobietę ciężarną także w trakcie zwolnień grupowych.
Pracodawca może jej wprawdzie wypowiedzieć warunki zatrudnienia, jednak jeśli spowoduje to obniżenie płacy, do końca okresu szczególnej ochrony musi wypłacać dodatek wyrównawczy do wynagrodzenia — de facto oznacza to, że nowe warunki obowiązywać będą kobietę najwcześniej po urlopie macierzyńskim.
Czy kobieta w ciąży może wypowiedzieć umowę o pracę?
Oczywiście fakt, że w trakcie ciąży pracodawca nie może zwolnić kobiety, nie oznacza, że ona sama nie może zrezygnować z pracy i wypowiedzieć umowy. Warto jednak pamiętać, że nawet z taką decyzją wiążą się różne przywileje.
– Szczególną sytuacją jest ta, w której kobieta złożyła wypowiedzenie, nie wiedząc jeszcze, że jest w ciąży. Jeżeli chce się potem wycofać z takiej decyzji, ma do tego prawo i nie może ponosić żadnych negatywnych konsekwencji.
– W takiej sytuacji kluczowe jest rozstrzygnięcie, czy w momencie składania wypowiedzenia kobieta była już w ciąży. Jeżeli lekarz potwierdzi taką wersję, może ona bez problemu przywrócić stosunek pracy. Jeśli nie, nie będzie objęta specjalnymi prawami.
Źródło: Wójcik Urszula, Prawne aspekty zatrudnienia osób wychowujących dzieci, raport ze strony http://mamypracujacemamy.pl/
Zakaz zatrudniania kobiet w ciąży w warunkach szkodliwych, stwarzających ryzyko dla zdrowia matki i płodu, jest bezwzględny — oznacza to, że nawet w przypadku zgody kobiety pracodawca nie może jej zlecić wykonywania tego typu prac.
W specjalnym wykazie prac zabronionych znajdują się m.in. prace:
– związane z wymuszoną pozycją ciała,
– związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów,
– przy hałasie i drganiach,
– niosące ze sobą ryzyko narażenia na działanie pól elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego czy nadfioletowego,
– także powodujące kontakt ze szkodliwymi substancjami chemicznymi czy czynnikami biologicznymi,
– przy obniżonym lub podwyższonym ciśnieniu,
– pod ziemią, na wysokości, poniżej gruntu,
– również niosące ze sobą ryzyko ciężkich urazów fizycznych i psychicznych.
Jeżeli nie jest możliwe przeniesienie kobiety na inne stanowisko czy stworzenie jej odpowiednich warunków do pracy, pracodawca powinien zwolnić ją z obowiązku świadczenia pracy, przy jednoczesnych zachowaniu dotychczasowego wynagrodzenia.
Tak samo dzieje się, gdy kobieta otrzyma zaświadczenie lekarskie o przeciwwskazaniach zdrowotnych do wykonywania swoich dotychczasowych obowiązków. Prawo do zachowania wynagrodzenia obowiązuje także np. w przypadku zmniejszenia czasu pracy w związku z koniecznością przestrzegania zasady zakazującej kobietom w ciąży pracy powyżej 8 godzin dziennie.
Prawo do zwolnień od pracy z zachowaniem wynagrodzenia dotyczy również zwolnienia z pracy w celu wykonywania zaleconych przez lekarza badań, które nie mogą być wykonane poza godzinami pracy20.
Jakie prawa ma kobieta w ciąży przy samozatrudnieniu lub umowie cywilnoprawnej?
Szczególne prawa i przywileje podczas ciąży dotyczą jednak głównie kobiet zatrudnionych na umowę o pracę.
– W trudniejszej sytuacji są kobiety zatrudnione na umowę zlecenie czy umowę o dzieło — nie dotyczą ich właściwie żadne prawa związane z brakiem możliwości zwolnienia czy zakazem pracy w nieodpowiednich warunkach. Warunkiem możliwości uzyskania zasiłku chorobowego w przypadku niezdolności do pracy jest opłacanie składki chorobowej. Ponieważ jest ono dobrowolne i zleceniodawca standardowo jej nie odprowadza, należy samemu się o to zatroszczyć. Na zwolnienie możemy jednak pójść najszybciej po 90-cio dniowym okresie płacenia składki (tzw. okres nieprzerwanego wyczekiwania). Warto wiedzieć, że opłacanie składki można rozpocząć również będąc już w ciąży. Zwolnienie lekarskie podczas ciąży może trwać maksymalnie 270 dni i jest płatne w 100%.
– W podobnej sytuacji znajduje się kobieta prowadząca własną działalność gospodarczą. Aby zyskać prawo do zasiłku chorobowego, musi opłacać dobrowolne składki na ubezpieczenie chorobowe (oprócz tego konieczne jest regularne opłacanie obowiązkowych składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe, a także składki na ubezpieczenie zdrowotne). W tym przypadku również obowiązuje 90-cio dniowy okres oczekiwania, płatność w wysokości 100% oraz maksymalna długość 270 dni.
Źródło: www.mamopracuj.pl, www.zus.pox.pl
19. J.w.
20. Wójcik Urszula, Prawne aspekty zatrudnienia osób wychowujących dzieci, raport ze strony http://mamypracujacemamy.pl/
Źródła:
– Abrahams Peter, Ciąża. Wszystko, co trzeba wiedzieć od poczęcia do porodu, Świat Książki, Warszawa 2009
– Dr Anderson John, Dr Boogert Tom, Dr Greg Kesby, O’Connor Janette, Dr Robertson Robert, Dr Scott Fergus, Kalendarz mojej ciąży, wydawnictwo Feeria
– Curtis Glade B., Ciąża. 40 kolejnych tygodni, Amber, Warszawa 1997 r.
– prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
– Lees Christopher, Reynolds Karina, McCartan Grainne, Ciąża. Przewodnik po dziewięciu najważniejszych miesiącach w życiu kobiety, Pascal 2005
– Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r.
– Dr MacDougall Jane, Ciąża tydzień po tygodniu, MUZA SA, Warszawa 2009
– Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner
– Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
– Skorupińska Agata, Bojarska-Hurnik Sylwia, Tyl Katarzyna, Preferowana aktywność fizyczna w II i III trymestrze ciąży, http://physiotherapyquarterly.pl/articles/1_2015_34-42.pdf
– dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
– Urtnowska Katarzyna, Bułatowicz Irena, Radzimińska Agnieszka, Woźniak Magdalena, Wiśniewski Jacek, Zukow Walery, Fizjologiczne zmiany w układzie ruchu ciężarnej oraz związane z tym dolegliwości bólowe odcinka lędźwiowo-krzyżowego, http://www.ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/2015%3B5%287%29%3A105-116
– Wójcik Urszula, Prawne aspekty zatrudnienia osób wychowujących dzieci, raport ze strony http://mamypracujacemamy.pl/
Autor:
Natalia
„Przyszłe mamy w II trymestrze mogą również ćwiczyć jogę, najlepiej na specjalnych zajęciach dla kobiet ciężarnych.”
