27 tydzień ciąży to 25 tydzień życia płodowego. Trwa 6 miesiąc i rozpoczyna się III trymestr. Ostatnie miesiące życia prenatalnego to dla płodu czas na przygotowanie się do samodzielnego życia. Dla kobiety to okres szykowania się do porodu oraz opieki nad noworodkiem. Płód znów intensywnie rośnie i przybiera na wadze, staje się okrąglejszy i silniejszy. Wyraźnie ustala się u niego rytm snu i aktywności, a jego ruchy mogą poczuć nawet osoby dotykające brzucha ciężarnej. Przyszła mama może się czuć zmęczona i ociężała — warto jednak walczyć z dolegliwościami ciążowymi za pomocą odpowiedniej aktywności fizycznej. Dowiedz się, jakie badania trzeba wykonać w najbliższym czasie i jakich dolegliwości można się spodziewać. Sprawdź też, czym jest kinezystymulacja oraz na co zwrócić uwagę, planując dietę na ostatnie miesiące ciąży.
- Jak rozwija się płód w 27 tygodniu ciąży?
- Jak wygląda płód w 27 tygodniu ciąży?
- Objawy w 27 tygodniu ciąży
- Jakie badania należy wykonać w 27 tygodniu ciąży?
- Aktywność fizyczna w III trymestrze ciąży
- Dieta w III trymestrze ciąży
Jak rozwija się płód w 27 tygodniu ciąży?
27 tydzień ciąży to 25 tydzień życia płodowego. Kończy się 6 miesiąc ciąży, a jednocześnie rozpoczyna się trzeci trymestr. W ciągu ostatnich miesięcy spędzonych w macicy płód nabierze masy i przygotuje się do porodu oraz samodzielnego życia. Na tym etapie dojrzewają i udoskonalają się jego narządy oraz układy, zwłaszcza mózg czy układ oddechowy. Dzieci urodzone w tym momencie mają już szanse na przeżycie, o ile trafią szybko pod specjalistyczną opiekę, a stopień ich rozwoju będzie wystarczający. Warto dodać, że właśnie w tym tygodniu szansa przeżycia wcześniaka znacznie wzrasta i wynosi aż 90% — dlatego płody w tym wieku określa się jako zdolne do życia1.
W tym momencie płód znajduje się w fazie intensywnego wzrostu, zwiększa się również jego waga. Pod skórą gromadzą się coraz większe ilości białego tłuszczu, dzięki czemu możliwe będzie utrzymanie prawidłowej temperatury ciała. W związku z gromadzeniem się tłuszczu skóra staje się już znacznie mniej pomarszczona2, wkrótce będzie niemal gładka, o czerwonawym odcieniu.
Ciało płodu pokrywa lanugo, czyli meszek płodowy, jednak niedługo powoli zacznie zanikać — utrzyma się głównie na ramionach oraz plecach. Nadal jednak ciało pokryte będzie ochronną warstwą mazi płodowej3.
W 27 tygodniu ciąży otwierają się już oczy płodu. Wpadający do oka strumień światła skupia się na siatkówce, która znajduje się w tylnej komorze oka. To właśnie ona jest światłoczułym elementem aparatu wzrokowego — dzięki niej bodźce świetlne są odbierane, a następnie przekazywane do mózgu, w którym powstaje obraz tego, co widzimy4. Na tym etapie ciąży płód reaguje na zmiany oświetlenia i intensywnie mruga oczami5.
Dziecko urodzone w 27 tygodniu ciąży: potencjalne problemy
Chociaż płód urodzony w tym tygodniu ma już 90% szans na przeżycie. Należy pamiętać, że jego organizm nie jest jeszcze w pełni dojrzały. Prawdopodobnie trzeba będzie się zmierzyć z wieloma problemam. Na szczęście współczesna medycyna potrafi zapewnić wcześniakom odpowiednie warunki do życia i rozwoju.
Wśród potencjalnych problemów wymienić można:
– problemy z układem oddechowym: np. niewystarczająca ilość surfaktantu, uniemożliwiająca normalne oddychanie; konieczne jest często zastosowanie sztucznej wentylacji,
– problemy z utrzymaniem właściwej temperatury ciała: spowodowane zbyt małą ilością tkanki tłuszczowej, która nie zdążyła się jeszcze zgromadzić; dlatego wcześniaki przebywają w inkubatorach, zapewniających warunki zbliżone do tych panujących w macicy,
– problemy z układem immunologicznym: może być on jeszcze niedojrzały, dlatego wcześniaki są niezwykle podatne na infekcje, które nie byłyby już groźne dla donoszonego noworodka,
– niedojrzały jest nadal mózg, nie do końca sprawne może być też funkcjonowanie np. wątroby.
Źródło: Dr MacDougall Jane, Ciąża tydzień po tygodniu, MUZA SA, Warszawa 2009
Początek III trymestru to czas, kiedy ruchy płodu stają się już coraz bardziej regularne.
Obserwująca je uważnie matka często jest w stanie określić specyficzny wzorzec zachowań płodu, którego rytm snu i aktywności staje się coraz bardziej stabilny6
Nadal jednym z najważniejszych procesów jest rozwój układu oddechowego, a dokładniej płuc płodu. Wytwarzany jest już surfaktant, chociaż jego ilość nadal nie jest wystarczająca do prawidłowego oddychania7. Chociaż płód już od dawna wykonuje rytmiczne ruchy oddechowe, to teraz stają się one o wiele częstsze — to swego rodzaju trening oddychania, podczas którego w specyficzny sposób porusza się przepona, a także klatka piersiowa oraz brzuch. Kobieta zazwyczaj nie wyczuwa tego rodzaju ruchów, można je jednak zobaczyć podczas badania USG. Co ciekawe, płód często wykonuje tego rodzaju ćwiczenia po posiłkach8.
Oprócz układu oddechowego dojrzewają i podejmują swoje funkcje również inne układy. Szpik kostny produkuje już większość krwinek czerwonych płodu, które odpowiedzialne są za rozprowadzanie tlenu we krwi — dzięki temu po porodzie przystosowanie się do samodzielnego życia będzie o wiele łatwiejsze. W 27 tygodniu ciąży płód posiada już również częściową odporność na różnego rodzaju infekcje9.
Powiększa się i dojrzewa mózg.
W ciągu najbliższych tygodni będzie ulegał fałdowaniu i upodobni się wyglądem do orzecha włoskiego. Dzięki fałdowaniu mózg będzie mógł swobodnie zmieścić się w czaszce. Osłonka mielinowa powstaje już nie tylko wokół nerwów rdzenia kręgowego, ale stopniowo otacza także włókna nerwowe przewodzące impulsy do i z mózgu. Pozwala to na znacznie szybsze przekazywanie informacji między mózgiem a resztą ciała — płód może zdobywać nowe umiejętności, a jego ruchy są bardziej złożone10.
1. Dr MacDougall Jane, Ciąża tydzień po tygodniu, MUZA SA, Warszawa 2009
2, 3. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
4. Curtis Glade B., Ciąża. 40 kolejnych tygodni, Amber, Warszawa 1997 r.
5. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
6. Dr Anderson John, Dr Boogert Tom, Dr Greg Kesby, O’Connor Janette, Dr Robertson Robert, Dr Scott Fergus, Kalendarz mojej ciąży, wydawnictwo Feeria
7. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
8. dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
9, 10. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
Jak wygląda płód w 27 tygodniu ciąży?
W 27 tygodniu ciąży płód ma około 24 cm (CRL) i waży niecały kilogram11. Wyglądem przypomina już donoszonego noworodka, chociaż nadal jest mniejszy i chudszy. W ciągu ostatnich tygodni nabrał jednak masy — ze względu na gromadzenie się tkanki tłuszczowej jest okrąglejszy niż do tej pory. Również jego skóra powoli staje się bardziej gładka, nieco grubsza i nieprześwitująca, o czerwonawym odcieniu.
Ze względu na większe wymiary płodu, często możemy zaobserwować zgięte dość mocno kończyny — umożliwiają wygodniejsze ułożenie w kurczącej się ciągle przestrzeni. W tym momencie płód najczęściej przyjmuje w macicy położenie podłużne, co oznacza, że ułożony jest pionowo, a jego główka skierowana jest w górę bądź w dół. W pierwszym przypadku mówimy o położeniu podłużnym główkowym, w drugim o podłużnym pośladkowym. Nieco rzadziej zdarza się położenie poprzeczne (poziome ułożenie w macicy) lub skośne. Należy jednak pamiętać, że do czasu porodu dziecko może się jeszcze przekręcić, więc nie ma powodu do niepokoju, jeśli ułożone jest nietypowo12. Pamiętajmy też, że nie zawsze da się określić ułożenie dziecka na podstawie samego badania przez powłoki brzuszne — ocena położenia będzie na pewno dokonana podczas badania USG.
Na początku III trymestru twarz i narządy zmysłów płodu są w pełni ukształtowane. Powieki są rozdzielone, oczy otwierają się. Dobrze widoczne są rzęsy, brwi oraz włosy na głowie. Ciało pokryte jest meszkiem płodowym, który wkrótce zacznie się ścierać i zanikać. Na ciele płodu pozostanie jeszcze jednak maź płodowa.
11. Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner
12. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
Objawy w 27 tygodniu ciąży
III trymestr to okres, w którym powrócić może nieco gorsze samopoczucie, znane wielu kobietom z początków ciąży. O ile jednak wtedy spowodowane było przede wszystkim zmianami hormonalnymi, sennością czy koniecznością przywyknięcia do nowej sytuacji, o tyle teraz zmęczenie wynika ze zmian związanych z dużymi wymiarami i wagą płodu, czy też ze stresem spowodowanym zbliżającym się porodem. Dobrze jest możliwie szybko przeprowadzić wszystkie ważne i wymagające sporo wysiłku przedsięwzięcia, jak skompletowanie wyprawki dla dziecka czy urządzenie jego pokoju. Im bliżej porodu, tym większe prawdopodobieństwo wyczerpania, bólów pleców czy ogólnego gorszego samopoczucia. Z drugiej strony, u niektórych kobiet wystąpić może tzw. syndrom wicia gniazda — nagły przypływ energii, podczas którego przyszła mama ma mnóstwo siły i zapału do remontowania domu, sprzątania czy kupowania ubranek. Z reguły jednak w okolicach porodu kobietom dokucza zmęczenie, dlatego ważnych spraw nie warto zostawiać na sam koniec ciąży.
W 27 tygodniu ciąży dno macicy znajduje się mniej więcej 7 cm powyżej pępka. Jego odległość od spojenia łonowego wynosi zatem ok. 27 cm13. Wiele kobiet na tym etapie odczuwa skurcze Braxtona-Hicksa — nie powinny być specjalnie bolesne, sprawiają raczej wrażenie napinającego się i twardniejącego brzucha14. Powiększający się brzuch może powodować, że kobieta czuje się ociężała i niezdarna, staje się również jedną z przyczyn bólu dolnego odcinka pleców, a także bólu żeber. Dolegliwości bólowe, które pojawiły się mniej więcej w połowie ciąży15, będą się zatem nasilać — wyjątek stanowi ból więzadeł macicy, który z reguły znika lub maleje koło 24 tygodnia ciąży.
W III trymestrze warto szczególnie pamiętać o kilku prostych zasadach, które pomogą niwelować ból pleców:
– pamiętajmy o prawidłowej postawie, zwłaszcza podczas dźwigania ciężkich przedmiotów lub np. dziecka — czynimy to, kucając z prostymi plecami, bezwzględnie unikając pochylania się,
– podczas snu przyjmujemy wygodną pozycję na boku, między nogi możemy włożyć poduszkę; można też zainwestować w specjalną poduszkę ciążową,
– zadbajmy o wzmocnienie mięśni dzięki aktywności fizycznej; silniejsze mięśnie to spore odciążenie dla kręgosłupa, a wydzielane podczas aktywności fizycznej endorfiny poprawiają nastrój i pomagają się zrelaksować,
– sięgnijmy po pas ortopedyczny; jest to specjalny pas dla ciężarnych, zapinany zazwyczaj na regulowane rzepy i przebiegający pod brzuchem oraz wokół miednicy,
– rozciągajmy mięśnie kręgosłupa, wykonując proste ćwiczenia np. skłon w przód podczas siedzenia na piętach czy tzw. koci grzbiet16,
– w razie potrzeby zasięgnijmy porady specjalisty; być może lekarz zaleci np. fizykoterapię, masaże, specjalne ćwiczenia czy — w wyjątkowych sytuacjach — leczenie farmakologiczne.
Jak rozpoznać wyciek płynu owodniowego?
Wielu kobietom będącym właśnie w III trymestrze ciąży zauważenie mokrej plamy na bieliźnie od razu kojarzy się z wyciekaniem płynu owodniowego.
Warto jednak nie wpadać w panikę i wziąć pod uwagę inne możliwości:
– lekki wyciek moczu, wynikający z ucisku macicy na pęcherz moczowy: mocz ma specyficzny zapach i nie wycieka stale,
– obfite upławy, które są charakterystyczne dla II i III trymestru ciąży; warto zwrócić uwagę na to, czy nie towarzyszy im dyskomfort okolic intymnych, co mogłoby świadczyć o zakażeniu grzybiczym czy bakteryjnym, na które kobiety ciężarne są szczególnie narażone.
Jeżeli jednak wyciekający płyn jest przezroczysty, wodnisty, wypływa nagle w większej ilości lub sączy się stale w małych ilościach, należy skonsultować się z lekarzem.
– Uwaga! Szczególnie szybkiej interwencji wymaga sytuacja, kiedy płyn ma zielonkawy odcień lub jest zabarwiony krwią. W tym pierwszym przypadku może to wynikać z oddania przez płód smółki jeszcze w macicy, co wiąże się niekiedy z niedotlenieniem płodu.
Źródło: dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
Rosnąca macica w III trymestrze uciska wiele ważnych narządów.
Musimy liczyć się z częstym oddawaniem moczu, a nawet nietrzymaniem moczu (głównie wysiłkowym nietrzymaniem moczu). Nie warto przesadnie się przejmować lekkim popuszczaniem moczu, ponieważ zdarza się ono wielu ciężarnym i zazwyczaj ustępuje po porodzie. Możemy jednak pomóc sobie, unikając moczopędnych napojów czy ćwicząc mięśnie dna miednicy. W razie potrzeby warto sięgnąć po dyskretne wkładki pochłaniające wilgoć i nieprzyjemny zapach17. Poważniejszym problemem jest nietrzymanie moczu będące czasem skutkiem długiego i ciężkiego porodu — w takiej sytuacji konieczne będzie omówienie sprawy z lekarzem i ustalenie odpowiedniego planu leczenia18.
Innym wstydliwym dla niektórych kobiet problemem, bardzo częstym w III trymestrze, są hemoroidy, czyli żylaki odbytu — są to rozszerzone i spuchnięte żyły w okolicy odbytu. Powstają z powodu uciskania przez macicę żył, które na skutek tego gromadzą w sobie dużą ilość krwi i puchną. Dodatkowo efekt ten zwiększa działanie progesteronu, a także częste w ciąży zaparcia — napinanie mięśni odbytu przy parciu sprawia, że nacisk na naczynia krwionośne jest jeszcze większy. Hemoroidy nie są niebezpieczne, mogą jednak krwawić i powodować duży dyskomfort.
Warto zastosować kilka działań niwelujących dolegliwości:
– unikanie zaparć m.in. przez wprowadzenie do diety produktów bogatych w błonnik oraz picie dużej ilości wody,
– uprawianie aktywności fizycznej oraz częste wstawanie podczas pracy siedzącej,
– kilkukrotne ciepłe kąpiele w ciągu dnia; pomogą zniwelować skurcze mięśni, będące przyczyną zwiększenia dolegliwości bólowych,
– sięgnięcie po maści do użytku miejscowego, w pełni bezpieczne i szybko przynoszące ulgę,
– korzystanie ze specjalnych chusteczek na hemoroidy, nasączonych odpowiednimi roślinnymi wyciągami, które nie tylko łagodzą ból, ale również pomagają zachować odpowiednią higienę okolic odbytu19.
Kolejnym częstym w III trymestrze ciąży symptomem są skurcze nóg, pojawiające się szczególnie w nocy i mogące nawet powodować wybudzenie kobiety ze snu. Trudno jednoznacznie stwierdzić, czemu się pojawiają, chociaż często ich występowanie wiąże się z uciskaniem nerwów przez miednicę lub brakiem elektrolitów czy wapna. Skurcze nie są niebezpieczne, mogą jednak powodować poważny dyskomfort. Kiedy się pojawią, staramy się wyprostować nogę i przyciągać stopę do siebie, jednocześnie masując mięśnie20.
W zaawansowanej ciąży wielu kobietom dokuczają niepokojące sny. Mogą być to zarówno dziwne fantazje erotyczne, jak też koszmary o treściach związanych np. ze śmiercią bliskich osób czy innymi nieszczęściem. Warto zdawać sobie sprawę, że to często spotykane zjawisko, wywoływane w dużej mierze wypieraniem negatywnych emocji i lęków21 związanych np. z nadchodzącym porodem. Częstym problemem jest również bezsenność.
Ma ona wiele przyczyn:
– trudności ze znalezieniem wygodnej pozycji, spowodowane dużym rozmiarem brzucha,
– konieczność częstego oddawania moczu, nawet w nocy,
– częste koszmary,
– skurcze nóg, które mogą wybudzać ze snu,
– niepokój o dziecko czy lęk związany z porodem.
Jak radzić sobie z bezsennością?
W III trymestrze ciąży kobiety często są bardzo zmęczone, a pomimo tego mają poważne problemy ze snem. Jak można sobie pomóc?
– Aktywność fizyczna: pomoże rozładować stres i ułatwi zaśnięcie.
– Nieco późniejsze chodzenie spać: dzięki temu można uniknąć długiego leżenia w łóżku i frustrujących prób zaśnięcia.
– Specjalna poduszka ciążowa: pomoże w przyjęciu komfortowej pozycji.
– Spożywanie wieczorem mniejszej ilości płynów pomoże zminimalizować częstotliwość oddawania moczu; pamiętajmy jednak, by się nie odwodnić.
– Ciepła kąpiel przed snem: rozluźnia mięśnie, pomaga się zrelaksować i szybciej usnąć.
– Ciepłe mleko z miodem: to tradycyjny i skuteczny sposób na szybsze zaśnięcie.
Źródło: dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
Wśród innych objawów mogących wystąpić na początku III trymestru ciąży wymienić można m.in.:
– zadyszkę i duszności,
– dolegliwości trawienne: zaparcia, zgagę, uczucie niestrawności,
– bóle głowy,
– opuchliznę, w szczególności dłoni czy stóp,
– przebarwienia skórne,
– rozstępy,
– żylaki,
– zawroty głowy i omdlenia,
– świąd skóry (zwłaszcza skóry brzucha),
– dużą ilość wydzieliny z pochwy,
Tym objawom przyglądaj się ze szczególną uwagą!
Pewne objawy, takie jak np. silny ból brzucha czy krwawienie, od razu budzą niepokój i skłaniają do wizyty u lekarza. Inne z kolei nie są zwykle niebezpieczne, jednak czasami zwiastować mogą poważne problemy. Na co zwrócić szczególną uwagę w zaawansowanej ciąży?
– Ból głowy: nie jest niczym dziwnym podczas ciąży, jednak mocno nasilony, nagły czy długotrwały może w III trymestrze być objawem bardzo wysokiego ciśnienia krwi, który jest stanem niebezpiecznym.
– Swędzenie skóry: jest w zaawansowanej ciąży powszechne, zwłaszcza jeśli chodzi o skórę brzucha. Jeżeli jednak świąd jest bardzo nasilony, może świadczyć o wystąpieniu cholestazy ciążowej, związanej z nieprawidłowym funkcjonowaniem wątroby.
– Opuchlizna: związana jest z naturalnym w ciąży większym gromadzeniem płynów w organizmie. Jednak wyjątkowo silna, uogólniona lub obejmująca twarz opuchlizna może świadczyć o wystąpieniu stanu przedrzucawkowego (alarmujące jest też nagłe przybranie na wadze).
Źródła: Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016, Lees Christopher, Reynolds Karina, McCartan Grainne, Ciąża. Przewodnik po dziewięciu najważniejszych miesiącach w życiu kobiety, Pascal 2005
13. Curtis Glade B., Ciąża. 40 kolejnych tygodni, Amber, Warszawa 1997 r.
14, 15. dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
16, 17. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
18, 19. dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
20, 21. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
22. Objawy zebrane na podstawie wszystkich źródeł
Jakie badania należy wykonać w 27 tygodniu ciąży?
Między 27 a 32 tygodniem ciąży należy wykonać kilka badań. Wśród nich znaleźć możemy:
– obowiązkowe: badanie USG, badanie moczu, morfologia krwi, przeciwciała odpornościowe (anty Rh), pomiar ciśnienia, pomiar wagi ciała, badanie położnicze (ocena wysokości dna macicy), ocena ruchów płodu przez ciężarną,
– zalecane: ocena pH wydzieliny pochwowej23.
W wielu przypadkach USG wykonane między 27 a 32 tygodniem ciąży jest trzecim i ostatnim badaniem USG przed porodem. Kolejne wykonuje się po 40 tygodniu, jeśli do porodu jeszcze nie doszło.
Badanie krwi w kierunku występowania przeciwciał anty Rh wykonuje się, by sprawdzić, czy we krwi matki nie znajdują się przeciwciała skierowane przeciwko krwinkom czerwonym płodu. Ma to na celu zapobieganie konfliktowi serologicznemu. Może pojawić się, gdy rodzice mają różne czynniki Rh, a płód odziedziczy czynnik Rh po ojcu. W takiej sytuacji płód może zostać potraktowany jak „intruz”, a organizm matki wytworzyć może przeciwciała. Ich celem będzie zniszczenie krwinek czerwonych dziecka. Chociaż brzmi to groźnie, warto pamiętać, że konflikt serologiczny występuje dopiero wtedy, gdy dochodzi do kontaktu organizmu matki z krwią dziecka. Zwykle staje się tak dopiero podczas porodu, a działanie przeciwciał jest na tyle słabe, że nie stanowi zagrożenia. Bardziej problematyczne może być to jednak przy kolejnej ciąży. Do wcześniejszego kontaktu z krwią dziecka może dojść w ciąży powikłanej np. przy przedwczesnym odklejeniu łożyska czy w tracie zabiegów przeprowadzanych wewnątrz macicy24.
Co się dzieje, gdy organizm matki wytwarza przeciwciała anty Rh?
Jeżeli we krwi matki wykryte zostaną przeciwciała anty Rh, nie należy wpadać w panikę. Współczesna medycyna bez problemu radzi sobie z zapobieganiem wystąpieniu konfliktu serologicznego.
– W takiej sytuacji przyszłej mamie podawany jest zastrzyk z immunoglobuliny D. Jest to naturalny produkt powstający z krwi, pomagający w zniszczeniu krwinek dziecka, które przedostały się do ciała matki — dzięki temu nie będzie mogła ona wytworzyć nowych przeciwciał.
– Zastrzyk z immunoglobuliny podaje się z reguły w 28 tygodniu ciąży oraz po porodzie. Czasami też podaje się immunoglobulinę jedynie po porodzie.
Źródło: www.badaniaprenatalne.pl
23. www.badaniaprenatalne.pl
24. J.w.
Aktywność fizyczna w III trymestrze ciąży
Wiele kobiet w III trymestrze ma odczucie ociężałości czy niezdarności, często też musi radzić sobie z ogromnym zmęczeniem. Wbrew pozorom aktywność fizyczna jest jednak wskazana. Oczywiście dopasowana do indywidualnego stanu kobiety, jej potrzeb i możliwości, a także przebiegu ciąży. Dla pewności warto porozmawiać z lekarzem, by upewnić się, czy dana forma aktywności jest w pełni bezpieczna dla płodu.
Aktywność fizyczna w ostatnim trymestrze ciąży ma za zadanie przede wszystkim przygotować ciężarną do porodu, a także zmniejszyć ciążowe dolegliwości. Niezwykle pomocne okazują się zajęcia w szkole rodzenia. Zazwyczaj dedykowane są kobietom (oraz ich partnerom) na początku III trymestru czy od ostatnich tygodni II trymestru.
W czym pomoże aktywność fizyczna na tym etapie ciąży?
– Pozytywny wpływ na układ oddechowy i układ krążenia.
– Zredukowanie ryzyka pojawienia się cukrzycy ciążowej.
– Ograniczenie przyrostu masy ciała.
– Zwiększenie elastyczności stawów, wzmocnienie mięśni, a tym samym zmniejszenie dolegliwości bólowych, zwłaszcza dolnego odcinka pleców.
– Zmniejszenie ryzyka powstawania żylaków oraz obrzęków, ewentualnie redukcja już istniejących zmian.
– Lepszy sen i większy apetyt.
– Łatwiejszy poród — świadome oddychanie czy rozluźnienie mięśni niweluje ból, mniejsze jest ryzyko urazów czy powikłań; lepszy jest też stan noworodka, który jest bardziej dotleniony25.
Czym jest kinezystymulacja?
Kinezystymulacją nazywa się metodę, podczas której aktywność fizyczną wykorzystuje się w celu przygotowania kobiety w ciąży do porodu oraz do złagodzenia jej ciążowych dolegliwości.
Źródło: Iwanowicz-Palus Grażyna, Krysa Justyna, Kipa Magdalena, Dziaduszek Katarzyna, Beata Żółkiewska, Aktywność fizyczna w okresie okołoporodowym, materiał ze strony http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs
Na co zwrócić szczególną uwagę, uprawiając aktywność fizyczną w III trymestrze?
– Trening powinien być umiarkowanie intensywny — optymalne jest ćwiczenie 3 do 5 razy w tygodniu.
– Trening powinien trwać od 30 do 60 minut i składać się z 3 części: rozgrzewki, ćwiczeń właściwych oraz relaksacji i rozciągania.
– Przede wszystkim jednak trening musi być dopasowany do indywidualnych potrzeb. Nie może powodować bólu ani przesadnego zmęczenia.
– Kluczowe jest utrzymanie podczas ćwiczeń odpowiedniej postawy.
– W III trymestrze nie wykonuje się ćwiczeń np. na plecach czy w leżeniu na brzuchu. Najlepiej sprawdzają się takie pozycje jak klęk czy siad.
– Ważne są ćwiczenia oddychania torem przeponowym, ćwiczenia kręgosłupa i stawów biodrowych, trening mięśni dna miednicy, wzmocnienie mięśni brzucha oraz obręczy biodrowej — pomogą przygotować się do porodu26.
25, 26. Iwanowicz-Palus Grażyna, Krysa Justyna, Kipa Magdalena, Dziaduszek Katarzyna, Beata Żółkiewska, Aktywność fizyczna w okresie okołoporodowym, materiał ze strony http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs
Dieta w III trymestrze ciąży
W III trymestrze ciąży dieta nie ma już aż tak dużego wpływu na rozwój płodu, jak np. w I trymestrze. Nadal jednak należy dbać o zbilansowaną dietę oraz kontrolować przyrost wagi. Zbyt szybki może świadczyć o rozwijającej się cukrzycy ciężarnych, a nagły i duży np. o stanie przedrzucawkowym.
Na tym etapie ciąży przybiera się na wadze średnio 0,5 – 1 kg na tydzień. Jest to kwestia indywidualna, uzależniona od wielu czynników m.in. predyspozycji genetycznych czy wagi kobiety przed ciążą. Warto jednak zwracać uwagę, czy nasze wyniki nie odbiegają znacząco od normy27.
W III trymestrze większe zapotrzebowanie energetyczne związane jest głównie ze wzrastaniem płodu oraz jego rozwojem. Szacuje się, że wartość energetyczna posiłków powinna teraz wzrosnąć mniej więcej o 475 kcal/dobę. Spożycie tłuszczów powinno zwiększyć się o ok. 11-18 g/dobę28. Kluczowe jest picie dużej ilości wody — powinno być to minimum 8 szklanek wody dziennie29. Pomoże to uniknąć odwodnienia, doda energii, zmniejszy nieprzyjemne objawy zatrzymywania wody w organizmie, takie jak opuchlizna stóp czy dłoni.
Seks w III trymestrze ciąży
W III trymestrze kobiety czasem czują się mniej atrakcyjne, ze względu na zmieniającą się figurę. Mogą też czuć się ociężałe, zmęczone i zestresowane, z powodu zbliżającego się porodu. Nie musi być to jednak regułą! Inne przyszłe mamy nadal mają wiele energii i ochotę na współżycie seksualne. Pamiętajmy, że nie ma tu „dobrych” i „złych” postaw — libido w zaawansowanej ciąży jest kwestią indywidualną.
– W zaawansowanej ciąży może czasem wzrastać obawa, czy podczas seksu nie ucierpi duży już płód. Obawy budzi nieraz również przekonanie, że seks spowoduje przedwczesny poród. Warto pamiętać, że przy prawidłowym przebiegu ciąży nie ma żadnego zagrożenia: płód jest w pełni bezpieczny, a poród nastąpi dopiero wtedy, gdy dziecko będzie na to gotowe. Wywołanie przedwczesnego porodu lub komplikacje mogą być jednak możliwe, jeśli szyjka macicy jest skrócona lub rozszerzona, w poprzedniej ciąży miał miejsce poród przedwczesny, czy też mamy do czynienia z łożyskiem przodującym bądź pęknięciem błon płodowych — w takiej sytuacji lekarz na pewno zasugeruje rezygnację z penetracji.
– Pewien dyskomfort psychiczny lub… rozbawienie (w zależności od nastawienia partnerów) spowodować może wyczuwanie ruchów dziecka podczas intymnego stosunku. Pamiętajmy, że chociaż jest to dziwne uczucie, ruchy płodu nie świadczą o tym, że dzieje się z nim coś złego.
– W zaawansowanej ciąży duży brzuch może utrudniać przyjęcie niektórych pozycji. Teraz najlepiej sprawdza się pozycja tylna czy boczna. Możemy też zrezygnować z penetracji i zdecydować się na pieszczoty czy miłość oralną. W ten sposób wyeliminujemy obawy o dziecko, a jednocześnie nie zrezygnujemy z bliskości i intymności.
Źródła: Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016, Lees Christopher, Reynolds Karina, McCartan Grainne, Ciąża. Przewodnik po dziewięciu najważniejszych miesiącach w życiu kobiety, Pascal 2005
27. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
28. Wendołowicz Agnieszka, Stefańska Ewa, Ostrowska Lucyna, Żywienie kobiet w okresie ciąży, materiał ze strony http://monz.pl
29. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
Źródła:
Dr Anderson John, Dr Boogert Tom, Dr Greg Kesby, O’Connor Janette, Dr Robertson Robert, Dr Scott Fergus, Kalendarz mojej ciąży, wydawnictwo Feeria
Curtis Glade B., Ciąża. 40 kolejnych tygodni, Amber, Warszawa 1997 r.
prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
Iwanowicz-Palus Grażyna, Krysa Justyna, Kipa Magdalena, Dziaduszek Katarzyna, Beata Żółkiewska, Aktywność fizyczna w okresie okołoporodowym, materiał ze strony http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs
Lees Christopher, Reynolds Karina, McCartan Grainne, Ciąża. Przewodnik po dziewięciu najważniejszych miesiącach w życiu kobiety, Pascal 2005
Dr MacDougall Jane, Ciąża tydzień po tygodniu, MUZA SA, Warszawa 2009
Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner
Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
Wendołowicz Agnieszka, Stefańska Ewa, Ostrowska Lucyna, Żywienie kobiet w okresie ciąży, materiał ze strony http://monz.pl
Autor:
Tomek
„Częstym w III trymestrze ciąży symptomem są skurcze nóg, pojawiające się szczególnie w nocy i mogące nawet powodować wybudzenie kobiety ze snu.”
