7 tydzień ciąży to 5 tydzień życia zarodka. W tym czasie nadal trwa okres zarodkowy, podczas którego ma miejsce organogeneza, czyli kształtowanie się najważniejszych struktur. Zarodek ma już zawiązki kończyn górnych i dolnych, jest zwinięty w kształt litery „C” i mierzy nawet do 9 mm. Kobieta odczuwa zazwyczaj wiele typowych ciążowych dolegliwości, takich jak nudności, częste oddawanie moczu czy zawroty głowy. W 7 tygodniu ciąży warto już pomyśleć o wykonaniu odpowiednich badań — niektóre z nich są obowiązkowe, inne zalecane. Dowiedz się, kiedy trzeba wykonać USG przed 10 tygodniem ciąży i jakie komplikacje może wykryć to badanie. Sprawdź też, które czynniki mogą mieć wpływ na wystąpienie komplikacji i na czym polega ocena ryzyka ciążowego.
- Jak rozwija się zarodek w 7 tygodniu ciąży?
- Jak wygląda zarodek w 7 tygodniu ciąży?
- Objawy w 7 tygodniu ciąży
- Jakie badania należy wykonać w 7 tygodniu ciąży?
- Badanie USG: kiedy trzeba je wykonać?
- Jakie komplikacje we wczesnej ciąży może wykryć USG?
- Na czym polega ocena czynników ryzyka?
Jak rozwija się zarodek w 7 tygodniu ciąży?
W 7 tygodniu ciąży, czyli 5 tygodniu życia dziecka, nadal trwa okres zarodkowy — skończy się około 8 tygodnia rozwoju. Pod koniec 6 tygodnia ciąży zakończył się proces fałdowania zarodka, w wyniku którego powstało wiele ważnych struktur, a sam zarodek zwinął się w kształt przypominający literę „C”.
W 7 tygodniu ciąży kontynuowany jest proces powstawania poszczególnych narządów i układów z mezodermy, endodermy oraz ektodermy, które w poprzednich tygodniach ulegały już licznym podziałom i różnicowaniu. Na początku tego okresu dochodzi do zarysowania się kształtu dłoni w zawiązkach kończyn górnych. Dość dobrze widoczne są zaczątki narządów zmysłów — kubek oczny, dołek nosowy oraz dołek soczewkowy. Nieco później w zawiązkach kończyn dolnych można dostrzec zarys stóp.
Ten okres jest znacznie „spokojniejszy” w porównaniu z poprzednim tygodniem. Wyraźne zmiany zachodzą przede wszystkim w okolicy głowowej i są związane z intensywnym wzrostem i rozwojem pęcherzyków mózgowych. Jednocześnie następuje przybliżenie okolicy twarzowej do okolic serca, a w pobliżu jednego z łuków skrzelowych powstaje zatoka szyjna1.
Sprawdź, jak rozwijają się poszczególne narządy i układy
Układ sercowo-naczyniowy |
Pomiędzy 6 a 9 tygodniem ciąży powstają przegrody — to dzięki nim serce zyska prawidłową czterojamową budowę. W 7 tygodniu ciąży rozpoczyna się kształtowanie naczyń chłonnych oraz śledziony, a wątroba uruchamia proces hematopoezy, czyli wytwarzania oraz różnicowania komórek krwi. Również w tym tygodniu żyły żółtkowe, zasadnicze oraz pępkowe uchodzą do zatoki żylnej, a w późniejszym okresie rozwinie się z nich m.in. układ żył głównych czy przewód żylny. |
Układ oddechowy |
W 7 tygodniu ciąży rozwijający pęcherzyk płucny dzieli się na prawy i lewy pączek oskrzelowy; powstaną z nich oskrzela główne, a później płaty płuc. |
Układ moczowo-płciowy |
Przejściowy narząd — przednercze — zanika, powstaje za to śródnercze. Tworzą się w nim kłębuszki nerkowe, a następnie ciałka nerkowe; posiadają one specjalne kanaliki łączące się z przewodem śródnerczowym. Pod koniec 7 tygodnia ciąży powstaje tzw. nerka ostateczna. Zawiera ona nefrony, czyli bazowe struktury wydalnicze. |
Układ nerwowy |
3 pierwotne pęcherzyki mózgowe ulegają dalszym podziałom, w wyniku których powstaje 5 wtórnych pęcherzyków mózgowych. Są to: kresomózgowie (z niego wytworzą się półkule mózgowe), międzymózgowie, śródmózgowie, tyłomózgowie wtórne, rdzeniomózgowie (z niego powstanie rdzeń przedłużony). |
Kończyny i układ kostny |
W zawiązkach kończyn zarysowują się kształty dłoni i stóp. W zawiązkach górnych kończyn tworzy się płytka dłoniowa. |
Źródło: prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
1. Hieronim Bartel, Embriologia: podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2012
Jak wygląda zarodek w 7 tygodniu ciąży?
Zarodek intensywnie rośnie: pod koniec 7 tygodnia ciąży może mieć już ok. 7-9 mm. Waży jednak nadal poniżej 1 grama. Jest zwinięty w kształt litery „C”, a zawiązki górnych i dolnych kończyn przypominają płetwopodobne pączki, które z biegiem czasu ulegną spłaszczeniu w końcowej części2. Nadal dobrze widoczna jest segmentowa budowa ciała, można też dostrzec wyraźne powiększenie okolicy głowowej.
2. T.W. Sadler, Embriologia, Edra Urban&Partner
Objawy w 7 tygodniu ciąży
W 7 tygodniu kobieta nadal może odczuwać większość dolegliwości właściwych dla wczesnego etapu ciąży. Najbardziej charakterystyczne są takie symptomy jak nudności, wymioty, zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz ślinotok. Warto wiedzieć, że na ich intensywność ma wpływ również czynnik emocjonalny.
Na skutek wzrostu ciśnienia w żołądku oraz zmian hormonalnych u wielu kobiet dochodzi do refluksowego drażnienia przełyku i pojawienia się zgagi. Z kolei częste zaparcia związane są ze zwiotczeniem mięśni dna miednicy oraz działaniem progesteronu, który wydłuża pasaż żołądkowo-jelitowy.
Nadal utrzymywać się mogą takie objawy jak:
– częste oddawanie moczu,
– zwiększona ilość wydzieliny pochwowej,
– „huśtawka nastrojów”.
– zmęczenie i senność,
– obrzmiałe i wrażliwe piersi3.
Na tym etapie ciąży mogą też występować już pewne zmiany skórne.
O ile większość typowych dla okresu ciąży przebarwień (np. ostuda ciążowa) pojawia się w drugim trymestrze, o tyle również w pierwszym możemy już odczuć wpływ hormonów.
– Wysoki poziom progesteronu wpłynąć może na szybsze przesuszanie się skóry oraz zwiększoną podatność na powstawanie krostek czy wyprysków.
– Wysoki poziom estrogenów może spowodować pojawienie się tzw. znamion pająkowatych, wyglądem przypominających cieniutkie czerwone linie. Są to po prostu uwidocznione pod wpływem hormonów małe naczynia krwionośne. Zjawisko to dotyczy przede wszystkim klatki piersiowej oraz nóg.
Wśród innych objawów wymienić też należy zawroty głowy, a czasem nawet omdlenia.
Takie sytuacje mogą być związane z nudnościami i wymiotami, na skutek których kobieta nie spożywa regularnych posiłków. Przyczyną może być też lekkie niedokrwienie mózgu — zwłaszcza gdy do zasłabnięcia dochodzi podczas wstawania. Pomimo fizjologicznego wzrostu objętości krwi, kiedy przebywamy w pozycji stojącej, duża jej ilość gromadzi się w nogach. Przy gwałtownym wstawaniu dochodzi do szybkiego odpłynięcia krwi z mózgu w stronę nóg, co powodować może zawroty głowy. Są to objawy częste we wczesnej ciąży, jednak w przypadku ich znacznego nasilenia warto skonsultować się z lekarzem4.
Przeczytaj także: Częsta i nieprzyjemna dolegliwość ciążowa – zgaga!
Ból brzucha – czy jest powodem do niepokoju?
Ból brzucha jest często występującym objawem wczesnej ciąży. Może być to ból różnego rodzaju i o zróżnicowanym nasileniu, albo jedynie lekki dyskomfort. Związany jest z licznymi zmianami zachodzącymi w ciele kobiety jak np.:
– powiększanie się macicy,
– rozrastanie się przylegających do macicy więzadeł i mięśni.
Zazwyczaj niezbyt nasilony ból brzucha nie jest więc powodem do niepokoju. Należy jednak skonsultować się z lekarzem, jeżeli:
– ból jest bardzo nasilony,
– ból utrzymuje się przez długi czas,
– bólowi towarzyszą inne niepokojące symptomy np. krwawienie z dróg rodnych.
Lekarz przeprowadzi odpowiednie badania diagnostyczne, by wykluczyć poronienie czy ciążę pozamaciczną.
Źródło: Lesley Regan, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, tłum. dr Julia Szołtysek, wyd. Esteri, Wrocław 2016
Przeczytaj także: Ciąża pozamaciczna (inaczej ektopowa) może doprowadzić do śmierci kobiety. Objawy, leczenie
3. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
4. Lesley Regan, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, tłum. dr Julia Szołtysek, wyd. Esteri, Wrocław 2016
Jakie badania należy wykonać w 7 tygodniu ciąży?
Część kobiet w 7 tygodniu ciąży ma już za sobą pierwszą wizytę u lekarza, inne dopiero się na nią szykują. Warto pamiętać, że powinna ona mieć miejsce do 7-8 tygodnia ciąży, a odbycie jej do 10 tygodnia ciąży jest warunkiem otrzymania ewentualnego becikowego.
Podczas pierwszej wizyty lekarz powinien wystawić skierowanie na badania krwi i moczu, które dobrze jest zrobić właśnie teraz — chociaż czas na ich wykonanie mamy do końca 10 tygodnia ciąży.
Obowiązkowo należy wykonać następujące badania:
– grupa krwi oraz Rh,
– przeciwciała odpornościowe (antyRh),
– morfologia krwi,
– badanie ogólne moczu,
– stężenie glukozy we krwi na czczo,
– VDRL (test przesiewowy na kiłę).
Zalecane są również:
– konsultacja stomatologiczna,
– badanie na przeciwciała HIV
– na przeciwciała HCV,
– przeciwciała toksoplazmozy,
– na przeciwciała różyczki5.
5. Materiały ze strony www.badaniaprenatalne.pl, https://badaniaprenatalne.pl/kiedy_badania_w_ciazy/
Badanie USG: kiedy należy je wykonać?
Badanie USG, czyli aparatem ultrasonograficznym, to podstawowe badanie diagnostyczne, które przeprowadza się podczas ciąży — pozwala na szybkie wykrycie różnego rodzaju wad i nieprawidłowości w rozwoju zarodka, a potem płodu.
USG powinno się wykonać podczas ciąży co najmniej 3 razy. Warto tu rozwiać obawy towarzyszące być może niektórym kobietom — nie ma żadnych badań, które sugerowałyby szkodliwość USG dla zarodka czy płodu. Ze względu jednak na fakt, że między 6 a 10 tygodniem ciąży (4-8 tydzień życia dziecka) trwa tzw. okres zarodkowy, podczas którego kształtują się wszystkie najważniejsze organy, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomenduje wykonywanie USG po 10 tygodniu ciąży.
Pierwsze obowiązkowe USG należy wykonać między 11 a 14 tygodniem ciąży, kolejne około 20 tygodnia ciąży i po 30 tygodniu ciąży. Zdarza się jednak, że jest konieczne przeprowadzenie większej ilości takich badań. Te wykonywane do ok. 10 tygodnia ciąży przeprowadza się z użyciem sondy dopochwowej, kolejne z reguły tzw. głowicą przezbrzuszną6.
Wskazaniem do wykonania badania USG przed 10 tygodniem ciąży będzie np. diagnostyka poronienia zagrażającego czy diagnostyka ciąży pozamacicznej. Na takie badanie skierowane zostaną na pewno kobiety, które podczas poprzedniej ciąży borykały się z różnego rodzaju komplikacjami.
Czym jest zasada ALARA?
ALARA to skrót od As Low As Reasonably Achievable, czyli „tak długo, jak jest to niezbędne”. Jest to zasada, którą wg Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego powinno stosować się podczas przeprowadzania badania ultrasonograficznego zarodka, a potem płodu. Zaleca zastosowanie minimalnej ekspozycji oraz możliwie krótkiego czasu badania — pozwalających jednak na kompletne przeprowadzenie całej procedury.
Źródło: Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ciąży o przebiegu prawidłowym, www.ptgin.pl
6. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie opieki przedporodowej w ciąży o prawidłowym przebiegu, materiały ze strony http://www.femmed.com.pl/
Jakie komplikacje we wczesnej ciąży może wykryć USG?
Plamienie, silne bóle brzucha lub dolnej części pleców, a także inne niepokojące dolegliwości powinny zawsze zostać skonsultowane z lekarzem. Prawdopodobnie zaleci on wykonanie badania USG, które w 7 tygodniu ciąży może skutecznie zdiagnozować wiele problemów.
– Ciąża ektopowa, czyli pozamaciczna:
Dochodzi do niej, kiedy zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się i rozwija w niewłaściwym miejscu, najczęściej w jajowodach. Badanie USG pozwala wykazać, czy doszło do poronienia wewnątrz jajowodu, czy też zarodek nadal rośnie, co grozi nawet pęknięciem ścianki jajowodu. O wystąpieniu ciąży ektopowej mogą świadczyć bóle podbrzusza, ból promieniujący do barku lub plamienia; czasem jednak nie daje ona żadnych objawów. Ewentualne symptomy pojawiają się zwykle między 4 a 10 tygodniem ciąży7.
– Puste jajo płodowe, czyli ciąża bezzarodkowa:
Jest to specyficzny rodzaj wczesnego poronienia, kiedy pomimo zapłodnienia oraz wystąpienia pierwszych podziałów szybko dochodzi do zatrzymania rozwoju zarodka i jego wchłonięcia. Jednocześnie nadal rośnie pęcherzyk ciążowy, w którym normalnie znajdowałby się zarodek. Kobieta może nie odczuwać żadnych niepokojących dolegliwości, poza normalnymi objawami ciążowymi. Dlatego często sytuacja zaskakuje ją przy pierwszym USG8. Jeśli w poprzednich ciążach pojawiały się takie komplikacje, wskazane będzie wykonanie USG możliwie wcześnie, by sprawdzić, czy w jaju płodowym znajduje się zarodek.
– Zaśniad groniasty:
To niezłośliwa choroba trofoblastyczna, czyli dotycząca trofoblastu — wierzchniej warstwy zewnętrznych komórek błony płodowej. Zaśniad powstaje w wyniku nieprawidłowego zapłodnienia, na skutek którego dochodzi do takiego rozrostu oraz obrzęku kosmków, który uniemożliwia normalny rozwój zarodka. Charakterystyczna jest też nadprodukcja HCG. Wyróżnia się zaśniad całkowity, w przypadku którego brak jest owodni oraz zarodka, a także zaśniad częściowy, gdzie zmiany są ogniskowe i można zaobserwować tkanki zarodka, jest on jednak obciążony poważnymi wadami i prawdopodobieństwo jego przeżycia jest niewielkie. Istnieje także ryzyko przekształcenia się zaśniadu groniastego w zaśniad inwazyjny, zaliczany do nowotworów.
O istnieniu ciąży zaśniadowej mogą świadczyć takie objawy jak krwawienie z dróg rodnych, ból podbrzusza czy niepowściągliwe wymioty ciężarnych — często zaśniad wykrywa się przy podejrzeniu poronienia. Na wczesnym etapie ciąży kobieta może jednak nie odczuwać żadnych dolegliwości, a o komplikacjach dowiaduje się podczas USG, w trakcie którego widać tzw. „obraz burzy śnieżnej”. Przy USG przeprowadzonym przed 9-10 tygodniem ciąży w tworzącym się łożysku zaobserwować można pęcherzykowate obszary9.
– Poronienie, czyli ciąża zakończona przed 22 tygodniem.
O poronieniu samoistnym mówimy, kiedy organizm kobiety sam wydala obumarłe jajo płodowe. Podczas gdy do 12 tygodnia ciąży zazwyczaj mamy do czynienia z poronieniem zupełnym, kiedy wydalone zostaje całe jajo. Na późniejszym etapie ciąży często dochodzi do poronienia niezupełnego, wymagającego usunięcia znajdujących się nadal w macicy pozostałości.
Biorąc pod uwagę stopień nasilenia objawów, poronienia można podzielić na:
– zagrażające: objawia się najczęściej bezbolesnym plamieniem lub krwawieniem, czasem też niezbyt nasilonymi skurczami macicy. Podczas badania USG można zobaczyć odpowiednio rozwijający się zarodek. Możliwości leczenia zazwyczaj są niewielkie, podstawą jest zapewnienie fizycznego oraz psychicznego spokoju i odpoczynek,
– w toku: jego objawy to dość silne krwawienie oraz ból podbrzusza; w USG jama macicy jest pusta,
– zatrzymane: kiedy obumarłe jajo płodowe nie zostaje wydalone w ciągu 8 tygodni od poronienia i konieczne jest oczyszczenie macicy; w USG stwierdza się brak czynności serca dziecka, spada stopniowo poziom HCG10.
Plamienie lub krwawienie we wczesnej ciąży
Plamienie lub krwawienie z dróg rodnych to objaw, którego przyszłe mamy bardzo się obawiają — najczęściej kojarzy się nam z utratą dziecka. Rzeczywiście, takich objawów nigdy nie można lekceważyć. Warto jednak wiedzieć, że nie muszą zwiastować nic złego; plamienie pojawia się aż u 25% ciężarnych kobiet.
– Najmniej należy się obawiać skąpego i krótkiego plamienia o brązowawej barwie, które nie jest związane z wystąpieniem bólu. Zwykle nie świadczy o żadnych nieprawidłowościach.
– Bardziej alarmująca jest sytuacja, kiedy krew ma barwę czerwoną lub różową, a dodatkowo odczuwamy ból brzucha.
Co może zwiastować plamienie?
– Skąpe, ale utrzymujące się przez kilka dni plamienie może wiązać się z zagrożeniem poronieniem, pustym jajem płodowym czy ciążą pozamaciczną (wtedy pojawia się też ból brzucha lub pleców).
– Obfite plamienie lub krwawienie może oznaczać poronienie w toku, któremu towarzyszy silny ból brzucha, często też ból krzyża i pojawienie się we krwi skrzepów.
Źródło: Materiały ze strony www.badaniaprenatalne.pl, https://badaniaprenatalne.pl/plamienie-w-ciazy/
Każdy objaw który wyda nam się niepokojący należy skonsultować ze swoim lekarzem.
7. Ciąża ektopowa, materiały ze strony Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, http://www.gpsk.am.poznan.pl/upload/files/materialy_informacyjne/CiazaEktopowa_12_10_2016.pdf
8. Puste jajo płodowe, materiały ze strony Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, http://www.gpsk.am.poznan.pl/upload/files/materialy_informacyjne/PusteJajo_12_10_2016.pdf
9. Zaśniad groniasty, materiały ze strony https://www.orpha.net/data/patho/PL/zasniadgroniasty-PLplAbs14500.pdf
10. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie wybranych patologii wczesnej ciąży oraz postępowania w ciąży po zapłodnieniu in vitro, http://www.stomik.com/pliki/rekomendacjapatologieciazy.pdf, prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
Na czym polega ocena czynników ryzyka?
Ocena czynników ryzyka to niezwykle ważny element opieki okołoporodowej. Lekarz dokona takiej oceny już podczas pierwszej wizyty i będzie przeprowadzał ją podczas kolejnych spotkań. Kobiety znajdujące się w grupie ryzyka wymagać będą częstszych kontroli, prawdopodobnie zostaną też od razu podjęte właściwe działania, mające na celu zminimalizowanie ryzyka wystąpienia powikłań. Pod uwagę brane są następujące czynniki ryzyka:
– demograficzne: związane z wiekiem matki, jej stanem cywilnym, statusem socjoekonomicznym czy grupą etniczną,
– wywiad rodzinny: występowanie w rodzinie wad wrodzonych, chorób nerek, cukrzycy czy nadciśnienia,
– położniczy: ilość dzieci, przebieg poprzednich ciąż np. czas trwania ciąży czy ewentualne powikłania (ciąża ektopowa, poronienia), waga urodzeniowa dzieci itp.,
– wywiad ginekologiczny: stosowanie antykoncepcji, zaburzenia miesiączkowania, zaburzenia płodności, inne problemy natury ginekologicznej,
– ogólny stan zdrowia matki: m.in. masa ciała oraz wzrost, budowa miednicy,
– schorzenia oraz nałogi matki: palenie, nadużywanie alkoholu, zażywanie środków odurzających, nadużywanie leków, przewlekłe choroby,
– badania laboratoryjne: cytologia, USG, badania krwi i moczu,
– czynniki pojawiające się już w trakcie trwania ciąży: krwawienia, ciąża wielopłodowa, nieodpowiednia wielkość macicy, niewłaściwa ilość płynu owodniowego, nieprawidłowa czynność ruchowa płodu czy nadciśnienie11.
11. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
Źródła:
– Ciąża ektopowa, materiały ze strony Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, http://www.gpsk.am.poznan.pl/upload/files/materialy_informacyjne/CiazaEktopowa_12_10_2016.pdf
– prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
– Hieronim Bartel, Embriologia: podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2012
– Ostrowski, Embriologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
– Lesley Regan, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, tłum. dr Julia Szołtysek, wyd. Esteri, Wrocław 2016
– Materiały ze strony www.badaniaprenatalne.pl, https://badaniaprenatalne.pl/plamienie-w-ciazy/
– Puste jajo płodowe, materiały ze strony Ginekologiczno-Położniczego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, http://www.gpsk.am.poznan.pl/upload/files/materialy_informacyjne/PusteJajo_12_10_2016.pdf
– Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie wybranych patologii wczesnej ciąży oraz postępowania w ciąży po zapłodnieniu in vitro, http://www.stomik.com/pliki/rekomendacjapatologieciazy.pdf
– Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie opieki przedporodowej w ciąży o prawidłowym przebiegu, materiały ze strony http://www.femmed.com.pl/
– T.W. Sadler, Embriologia, Edra Urban&Partner
– Rekomendacje Sekcji Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasonograficznej w ciąży o przebiegu prawidłowym, www.ptgin.pl
– Zaśniad groniasty, materiały ze strony https://www.orpha.net/data/patho/PL/zasniadgroniasty-PLplAbs14500.pdf
Autor:
Darek
„O ile większość typowych dla okresu ciąży przebarwień (np. ostuda ciążowa) pojawia się w drugim trymestrze, o tyle również w pierwszym możemy już odczuć wpływ hormonów.”
