18 listopada 2020

Czym jest połóg, jak długo trwa, kiedy pierwsza wizyta u ginekologa

Połóg to czas po porodzie, w którym ciało kobiety zaczyna stopniowo wracać do stanu sprzed ciąży. Obejmuje on wiele procesów, takich jak m.in. obkurczanie macicy, gojenie ran porodowych, laktacja czy przywrócenie czynności jajników. Podczas połogu świeżo upieczona mama obserwuje wiele mało komfortowych objawów: wydalanie tzw. odchodów połogowych, ból związany ze zmianami zachodzącymi w obrębie narządów rodnych, zaparcia czy problemy z oddawaniem moczu. Warto pamiętać, że w trakcie połogu niezwykle istotne jest przestrzeganie zaleceń lekarza i zachowanie higieny. Takie działanie pozwala niwelować nieprzyjemne objawy, minimalizować ryzyko powikłań i również przyspieszać powrót organizmu do normalnego funkcjonowania. Niestety niektóre objawy świadczyć mogą o wystąpieniu infekcji lub innego zagrażającego stanu – wymagają one natychmiastowej interwencji medycznej. Jeśli połóg przebiega bez zakłóceń, po jego zakończeniu konieczna jest wizyta u ginekologa, który upewni się, czy zdrowiu kobiety nic nie zagraża.

  1. Połóg – co to jest i ile trwa?
  2. Czym jest inwolucja i jak przebiega?
  3. Jak goją się rany porodowe?
  4. Kiedy rozpoczyna się laktacja?
  5. Połóg a hormony: kiedy powraca czynność jajników?
  6. Jak dbać o siebie w trakcie połogu?
  7. Połóg – kiedy do lekarza?

Połóg – co to jest i ile trwa?

Połogiem nazywa się okres następujący po zakończeniu porodu, czyli po urodzeniu popłodu – łożyska i błon płodowych. Trwa on około 6-8 tygodni i jest etapem, na którym dochodzi do stopniowego cofania się zmian mających miejsce podczas ciąży i porodu. Ciało kobiety powoli wraca do stanu sprzed ciąży.

Połóg jest wieloetapowym, złożonym procesem, a zachodzące zmiany obejmują wiele aspektów funkcjonowania organizmu. Wśród najważniejszych zmian można wymienić:

  • inwolucję, czyli powrót wielu narządów (np. macica, pęcherz moczowy czy jelita) do stanu sprzed ciąży, przez zmianę ich położenia, wielkości lub kształtu,
  • gojenie się ran powstałych podczas porodu np. urazów krocza czy ujścia szyjki pochwy,
  • zmiany związane z laktacją,
  • zmiany związane z przywróceniem czynności jajników1.

Wyróżnia się 3 etapy połogu:

  • bezpośredni – to pierwsze 24 godziny po porodzie, właśnie podczas niego występuje ryzyko ostrych powikłań związanych z samym porodem lub znieczuleniem,
  • etap wczesny – to pierwszy tydzień po porodzie,
  • etap późny – do końca połogu, czyli do 6 tygodni po porodzie2.

1. Połóg, materiały zamieszczone na stronie Kliniki Perinatologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, http://perinatologia.umed.pl/wp-content/uploads/2016/10/Po%C5%82%C3%B3g.pdf
2. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo iginekologia tom 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL

czym jest połóg, jak długo trwa połóg, ile trwa połóg, połóg, , kiedy pierwsza wizyta u ginekologa

Czym jest inwolucja i jak przebiega?

Wszystkie etapy połogu są niezwykle istotne i pozwalają na to, by organizm kobiety w naturalny sposób wrócił do funkcjonowania takiego jak przed ciążą. W okresie ciąży macica powiększa się, prowadząc do wielu zmian dotyczących nie tylko samych narządów rodnych, ale również i układu trawiennego czy powłok brzusznych.

Inwolucją nazywa się proces zachodzący podczas połogu, polegający na przywróceniu pierwotnego kształtu, stanu, wielkości czy położenia macicy, dna miednicy, powłok brzusznych, pęcherza moczowego oraz jelit3.

Najbardziej spektakularne zmiany dotyczą macicy. Nic dziwnego, skoro w czasie ciąży może ona zwiększyć swoją masę i rozmiary nawet dziesięciokrotnie. Przyjmuje się, że po porodzie jej waga wynosi około kilograma (po 6 tygodniach ok. 100 gramów), a w trakcie połogu, w procesie nazywanym zwijaniem macicy, jej wymiary zmniejszają się mniej więcej o 1 centymetr dziennie. Jednocześnie zachodzą ważne procesy w regenerującej się stopniowo błonie śluzowej macicy, mięśniach dna miednicy, pochwie czy szyjce macicy4.

MacicaSpadek wielkości i wagi, obniżenie wysokości dna macicy.
Szyjka macicyZmiana kształtu na walcowaty i zamknięcie ujścia wewnętrznego, specyficzny szparowaty kształt ujścia zewnętrznego u kobiet rodzących drogami natury.
PochwaPowrót do stanu sprzed ciąży po ok. 3 tygodniach, jednak błona śluzowa pozostaje cienka, podatna na podrażnienia i infekcje, wejście do pochwy jest zwykle luźniejsze, dlatego zaleca się ćwiczenia mięśni Kegla.
Przepona miednicyStopniowy powrót napięcia mięśniowego, w przypadku uszkodzenia czy nadmiernego rozciągnięcia regeneracja wymaga zwykle 6-7 tygodni, możliwe rozstępy.
Błona śluzowa macicyProcesy obkurczające w naczyniach krwionośnych, regeneracja trwająca ok. 3 tygodni, a pełna dopiero po ok. 6 tygodniach.
Źródło: Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
pierwsze ruchy dziecka, ruchy płodu, jak liczyć ruchy dziecka, czym jest połóg, jak długo trwa połóg, ile trwa połóg, połóg, , kiedy pierwsza wizyta u ginekologa

Jak goją się rany porodowe?

Ważnym elementem połogu jest proces gojenia się ran porodowych. Możemy wyróżnić dwa rodzaje takich ran.

Pierwszy z nich to rana jamy macicy, obejmująca właściwie całą jej wewnętrzną powierzchnię. Po ostatnim okresie porodu pozostaje miejsce oddzielenia wydalonego łożyska, a resztki tkanek wydalane są w czasie połogu jako tzw. odchody połogowe. Stopniowo powstaje nowa błona śluzowa, jednak gojenie kończy się dopiero ok. 4-6 tygodnia po porodzie.

Drugi rodzaj ran porodowych związany jest z różnymi mającymi miejsce podczas porodu urazami. Najczęściej są to rany po nacięciu krocza, różnego rodzaju otarcia, pęknięcia i inne rany pochwy, krocza i ujścia szyjki macicy5.

Wiele kobiet zastanawia się, jakie dolegliwości po porodzie będą najbardziej dotkliwe.

Warto podkreślić, że odczucia związane z odchodami połogowymi są kwestią mocno indywidualną, jednak mogą mocno utrudniać codzienne funkcjonowanie. Trzeba pamiętać, że odchody zawierają bardzo dużą liczbę bakterii, dlatego podczas połogu zachowanie higieny jest wyjątkowo istotne.

Warto wiedzieć
Jak wyglądają odchody połogowe?

Odchody połogowe, czyli wydzielina pochodząca z rany jamy macicy, wydobywająca się z pochwy w okresie połogu i świadcząca o trwającym procesie gojenia tej dużej rany porodowej. „Jak to wygląda?”, „ile będę krwawić?” – to pytania, które zadaje sobie wiele świeżo upieczonych mam.

Proces wydalania odchodów połogowych przypomina nieco krwawienie menstruacyjne. Kobieta używa w tym czasie specjalnych podpasek lub artykułów higienicznych stworzonych z myślą o okresie połogu. Wygląd odchodów zmienia się jednak wraz z czasem, w miarę gojenia się rany.

– 1-3 dni od porodu: wydzielina jest krwista, a rana świeża.

– Koniec 1 tygodnia od porodu: wydzielina jest brunatno-krwista, jej konsystencja robi się półpłynna, rana powoli zaczyna się goić (dochodzi do obkurczania naczyń, pojawiają się skrzepliny, surowicze domieszki).

– Pod koniec 2 tygodnia od porodu: wydzielina ma kolor żółtawy lub śmietankowy, dochodzi do wydalenia martwiczego materiału komórkowego.

– Koniec 3 tygodnia od porodu: wydzielina ma kolor szarobiały i charakter wodnisto-surowiczy, rana jest już niemal zagojona, znacznie zmniejsza się ilość wydzieliny.

– Koniec 4 tygodnia od porodu: wydzielina zaczyna całkowicie zanikać, rana jest zagojona.

Źródło: Materiały zamieszczone na stronie Kliniki Perinatologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Połóg, http://perinatologia.umed.pl/wp-content/uploads/2016/10/Po%C5%82%C3%B3g.pdf

5.Materiały zamieszczone na stronie Kliniki Perinatologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Połóg, http://perinatologia.umed.pl/wp-content/uploads/2016/10/Po%C5%82%C3%B3g.pdf

Kiedy rozpoczyna się laktacja?

Dzięki laktacji kobieta może dostarczyć swojemu dziecku pełnowartościowe pożywienie i skutecznie wspierać jego odporność. Połóg wiąże się ściśle z procesem laktacji, który przebiega w kilku fazach.

  • Mammogeneza – na tym etapie dochodzi do wzrostu i odpowiedniego rozwoju sutka.
  • Laktogeneza – to okres, w którym sutek przygotowuje się do zadania polegającego na wydzielaniu mleka.
  • Galaktogeneza – proces polegający na rozpoczęciu wytwarzania mleka.
  • Galaktopoeza – mechanizm pozwalający utrzymać produkcję mleka.
  • Galaktokineza – czyli inaczej wydalanie mleka6.
czym jest połóg, jak długo trwa połóg, ile trwa połóg, połóg, , kiedy pierwsza wizyta u ginekologa

Czy wiesz, że…
…mleko kobiece ma różny skład na różnych etapach połogu?

Skład mleka kobiecego jest dostosowany do potrzeb noworodka. W pierwszych dniach połogu kobieta wydziela tzw. siarę, od ok. 4 do 14 dnia połogu mleko przejściowe, a mniej więcej od 15 dnia połogu mleko dojrzałe. Czym różnią się od siebie i jaki jest skład pierwszego pokarmu dziecka?

Siara:
ten bardzo gęsty i lepki pokarm o żółtawym kolorze ma wyjątkowo wysoką ilość białka i soli mineralnych, za to mniejszą ilość cukrów i tłuszczów. Co ważne, znajduje się w nim mnóstwo przeciwciał, niezbędnych dla wspierania układu immunologicznego noworodka. Dlatego tak ważne jest przystawienie malucha do piersi zaraz po porodzie.

Skład mleka dojrzałego
to ok. 87% wody, 7% węglowodanów, 3-5% tłuszczów, 0,9% białek i 0,2% minerałów.

Najważniejszym węglowodanem jest laktoza, wśród białek kluczowe są białka serwatkowe i kazeina. Warto zwrócić też uwagę na laktoferynę, znacznie ułatwiającej wchłanianie żelaza.

Co ciekawe, skład mleka matki nie jest zależny od takich czynników jak rasa, wiek czy liczba urodzonych dzieci.

Źródła:
Połóg, materiały zamieszczone na stronie Kliniki Perinatologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, http://perinatologia.umed.pl/wp-content/uploads/2016/10/Po%C5%82%C3%B3g.pdf, Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL

6. http://perinatologia.umed.pl/wp-content/uploads/2016/10/Po%C5%82%C3%B3g.pdf Połóg, materiały zamieszczone na stronie Kliniki Perinatologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi,

Połóg a hormony – kiedy powraca czynność jajników?

Dla wielu kobiet tajemnicze i bardzo interesujące zagadnienie, czyli połóg a okres. Czy karmiąc piersią, mogę zajść w ciążę? Kiedy wróci krwawienie? Poniżej podstawowe informacje na ten temat.

Ciąża to czas, w którym dochodzi do istotnych zmian w gospodarce hormonalnej. Hormony w połogu częściowo wracają do stanu sprzed ciąży, jest to jednak długi i stopniowy proces. Wkrótce po porodzie dochodzi do spadku stężenia tzw. hormonów ciążowych: laktogenu łożyskowego już w pierwszych dniach, a gonadotropiny kosmówkowej stopniowo (całkowicie znika dopiero między 11 a 16 dniem połogu). Progesteron, estron i estradiol już w ciągu tygodnia wracają do poziomu sprzed ciąży7.

Trzeba jednak pamiętać, że część hormonów nadal odgrywa ogromną rolę ze względu na karmienie piersią.

Z tego względu u matek karmiących powrót wysokości stężenia estrogenów do przedciążowej ulega opóźnieniu. Znacznie podwyższony jest jednocześnie poziom prolaktyny, hormonu związanego właśnie z laktacją. Jak widać, wiele zależy od tego, czy kobieta karmi piersią, czy też nie.

czym jest połóg, jak długo trwa połóg, ile trwa połóg, połóg, , kiedy pierwsza wizyta u ginekologa
Kobiety niekarmiące piersiąKobiety karmiące piersią
· Wydalenie łożyska powoduje, że wydzielanie hormonów gonadotropowych przysadki nie jest już hamowane.
· Hormony gonadotropowe pobudzają stopniowo jajniki do ponownej czynności.
· Powrót krwawienia menstruacyjnego może pojawić się po 5-6 tygodniach od porodu.
· Zjawisko nazywane „laktacyjnym brakiem miesiączki” – wydzielanie hormonów gonadotropowych jest hamowane ze względu na wysokie stężenie prolaktyny.
· Wysokość stężenia prolaktyny jest ściśle związane z tym, jak często kobieta karmi piersią.
· Po zakończeniu karmienia piersią następuje powrót czynności jajników, owulacji i miesiączki.
· Pomimo tego zdarzyć się mogą pojedyncze krwawienia ok. 6-8 tygodnia połogu; regularne krwawienia po tym czasie występują sporadycznie i mogą być spowodowane niskim poziomem estrogenów.
Źródło: Materiały zamieszczone na stronie Kliniki Perinatologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Połóg, http://perinatologia.umed.pl/wp-content/uploads/2016/10/Po%C5%82%C3%B3g.pdf

Uwaga! Warto pamiętać, że karmienie piersią nie może być uważane za metodę antykoncepcyjną. Stężenie prolaktyny jest zależne od częstotliwości karmienia, więc będzie inne u kobiety karmiącej co kilka godzin i inne u kobiety karmiącej sporadycznie, gdy dziecko przyjmuje już inne pokarmy.

7. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL

Jak dbać o siebie w trakcie połogu?

Czego nie wolno robić w trakcie połogu? Jakie niepokojące objawy powinny skłonić do wizyty u lekarza i co jest potrzebne, by zadbać o higienę? Dla wielu kobiet czas po porodzie jest naprawdę trudny – trzeba połączyć opiekę nad noworodkiem z zadbaniem o własne zdrowie. Staranne przestrzeganie zaleceń lekarza i higiena minimalizują ryzyko powikłań i sprzyjają szybszemu powrotowi do normalnego funkcjonowania.

Jak prawidłowo dbać o higienę?
  • częste mycie rąk i podmywanie się najlepiej po każdym oddaniu moczu lub stolca
  • częste zmienianie podpasek, nie rzadziej niż co 4 godziny
  • możliwie częste wietrzenie krocza, czyli leżenie bez bielizny i podpaski na podkładzie higienicznym
  • nieużywanie tamponów
  • prysznic zamiast kąpieli (wiele kobiet interesuje kwestia „połóg a kąpiel” – warto pamiętać, że moczenie rany sprzyja w tym okresie infekcjom)
  • dbanie o piersi – możliwie częste wietrzenie, smarowanie pękających brodawek specjalnymi łagodnymi kremami np. z lanoliną czy własnym mlekiem

Szczególnej uwagi wymaga połóg po cc, czyli cesarskim cięciu. Należy pamiętać o tym, by prawidłowo dbać o raną pooperacyjną. Trzeba delikatnie osuszać ją papierowym ręcznikiem, do mycia zaleca się używanie szarego mydła. Ranę powinno się również odkażać specjalnym preparatem przepisanym przez lekarza. Ważna jest staranna obserwacja rany: sprawdzamy, czy nie występuje krwawienie, sączenie się płynu, obrzęk czy zaczerwienienie.

czym jest połóg, jak długo trwa połóg, ile trwa połóg, połóg, , kiedy pierwsza wizyta u ginekologa

Połóg – kiedy do lekarza?

Połóg związany jest z wieloma objawami, które mogą powodować dyskomfort, a nawet ból u kobiety. Większość z nich to naturalne konsekwencje zachodzących w organizmie procesów. Wymienić wśród nich można m.in. ból towarzyszący obkurczaniu macicy, wydalanie odchodów połogowych, zaparcia czy pieczenie przy oddawaniu moczu. Czasami jednak dochodzi do różnego rodzaju powikłań, które wymagają interwencji medycznej.

Jakie sygnały powinny skłonić kobietę w połogu do natychmiastowej konsultacji lekarskiej?
  • Wysoka temperatura ciała
  • Dreszcze
  • Silne bóle podbrzusza i skurcze
  • Nagłe obfite krwawienie
  • Niepokojący kolor lub zapach odchodów połogowych
  • Silny ból, obrzęk czy zaczerwienienie rany krocza lub rany po cesarskim cięciu, sączenie się z nich wydzieliny
  • Silny obrzęk i zaczerwienienie piersi

Jeżeli kobieta nie ma niepokojących objawów, i tak powinna udać się do lekarza mniej więcej 6-8 tygodni po porodzie. Pierwsza wizyta u ginekologa w przypadku pań po cesarskim cięciu zalecana jest nieco wcześniej – ok. 4 tygodni po porodzie.

Połóg to czas radości z narodzin nowego członka rodziny, ale też okres pełen nowych wyzwań i stopniowego powrotu organizmu do stanu sprzed ciąży. Dzięki przestrzeganiu zasad higieny i zaleceń lekarza możliwe jest zminimalizowanie ryzyka powikłań i przyspieszenie procesu regeneracji, tak potrzebnego świeżo upieczonej mamie.


Źródła:
– Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Połóg, materiały zamieszczone na stronie Kliniki Perinatologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, http://perinatologia.umed.pl/wp-content/uploads/2016/10/Po%C5%82%C3%B3g.pdf


Autor:

Daniel

„Warto pamiętać, że karmienie piersią nie może być uważane za metodę antykoncepcyjną. Stężenie prolaktyny jest zależne od częstotliwości karmienia, więc będzie inne u kobiety karmiącej co kilka godzin i inne u kobiety karmiącej sporadycznie, gdy dziecko przyjmuje już inne pokarmy.”

 

Dodaj komentarz...