Jak odróżnić skurcze przepowiadające od skurczów porodowych?

Skurcze to nieodłączny element każdej ciąży – naturalny poród nie byłby możliwy bez odpowiedniej czynności skurczowej macicy. Skurcze występujące na wcześniejszych etapach ciąży stanowią ważne przygotowanie do tego kluczowego momentu. Warto pamiętać, że ich występowanie jest całkowicie naturalne i nie powinno stanowić powodu do niepokoju, chociaż zawsze dobrze jest starannie obserwować swój organizm. W niektórych przypadkach skurcze mogą być sygnałem różnych nieprawidłowości, jednak niemal zawsze towarzyszą im wtedy inne niepokojące symptomy np. silny ból czy podbarwione krwią upławy. W trakcie ciąży i porodu kobiecie towarzyszą skurcze różnego rodzaju, odgrywające odmienne role – np. skurcze przepowiadające, nazywane także skurczami Braxtona-Hicksa. Warto wiedzieć, jak odróżnić skurcze przepowiadające od skurczów porodowych, oznaczających rozpoczęcie akcji – przedstawiamy najważniejsze różnice występujące pomiędzy nimi. Podpowiadamy również, jak poradzić sobie z uciążliwymi skurczami w bezpieczny dla dziecka i przyszłej mamy sposób.

1. Skurcze w trakcie ciąży – sygnał, którego nie wolno lekceważyć
2. Czym są skurcze przepowiadające?
3. Skurcze przepowiadające – od kiedy są odczuwane i co zwiastują?
4. Skurcze Braxtona-Hicksa a skurcze porodowe
5. Jak radzić sobie ze skurczami?

Skurcze w trakcie ciąży – sygnał, którego nie wolno lekceważyć

Skurcze są nierozerwalnie związane z ciążą i porodem. Ta wyjątkowo specyficzna reakcja fizjologiczna towarzyszy każdej kobiecie na drodze do stania się matką i umożliwia wydanie na świat dziecka. Chociaż różnego rodzaju skurcze w wielu momentach ciąży są czymś w pełni naturalnym, ich wystąpienie zawsze stanowi ważny sygnał od Twojego organizmu. Nie można lekceważyć zwłaszcza bolesnych lub wiążących się z innymi niepokojącymi objawami skurczów, ponieważ mogą być objawem wielu nieprawidłowości i wymagać szybkiej interwencji medycznej. Do alarmujących symptomów zaliczyć można np.:

• krwawienie z dróg rodnych,
• upławy o dziwnym kolorze czy zapachu,
• nieustające przez kilka dni, intensywne wymioty bądź biegunki,
• silny ból brzucha czy podbrzusza,
• skurcze pojawiające się co ok. 10-15 minut, szczególnie na dłużej niż 3 tygodnie przed planowanym porodem.

Warto poznać różne rodzaje skurczów, przyczynę i naturalny moment ich występowania, aby wiedzieć, które z nich są czymś prawidłowym, a które mogą stanowić powód do niepokoju.

Rosnący obwód brzucha jest jednym z najbardziej zauważalnych objawów ciąży.

Zwykle takie widoczne powiększenie brzucha możemy zaobserwować od ok. 14 tygodnia ciąży – i wtedy także rozpocząć się mogą skurcze macicy¹.

Jak odróżnić skurcze przepowiadające od porodowych? Warto jednak pamiętać, że skurcze przepowiadające początku mogą być całkowicie nieodczuwalne, dlatego wiele kobiet zwraca na nie uwagę dopiero pod koniec ciąży i nie ma w tym nic dziwnego.

Skurcz – co to takiego?

Czym właściwie jest skurcz i w jaki sposób jest odczuwany? Warto wiedzieć, że występowanie skurczów w ciąży i podczas porodu związane jest ściśle z budową macicy, którą tworzą silne włókna mięśniowe.
Czujemy skurcz, kiedy dochodzi do skrócenia włókien mięśniowych. Ustępuje on, kiedy mięśnie się rozprężają – zazwyczaj słabnie stopniowo, w miarę rozprężania się włókien. Właśnie dzięki skurczom dziecko podczas porodu może przedostać się przez drogi rodne matki – każdy skurcz skraca mięśnie i prowadzi do otwierania się szyjki macicy i wypychania dziecka.

Jakie to uczucie? Wiele zależy od indywidualnego progu odczuwania bólu.
To, co dla jednej kobiety jest prawie nieodczuwalne, dla innej może stanowić źródło poważnego dyskomfortu, a nawet bólu. Skurcze można porównać do bólu menstruacyjnego, mogą być jednak o wiele silniejsze. Można je określić jako odczucie ściągania odczuwalne w okolicy brzucha, ale często także w plecach lub udach. Uczucie to może stopniowo narastać, a po osiągnięciu maksymalnego napięcia powoli się osłabiać.

Źródło: Do startu, gotowi, dziecko! Przewodnik po ciąży, porodzie i początkach rodzicielstwa,  tekst oryginalny Heather Welford, www.healthscotland.com, polska wersja pochodzi ze strony http://www.nhsgrampian.org/

1. Peter Abrahams Ciąża. Wszystko, co trzeba wiedzieć od poczęcia do porodu, Świat Książki 2009

Czym są skurcze przepowiadające?

Skurcze przepowiadające pojawiają się zwykle w ostatnich tygodniach lub dniach ciąży, dlatego uznawane są za jeden ze zwiastunów zbliżającego się porodu. Często nazywane są skurczami Braxtona-Hicksa, chociaż jest to pewne uproszczenie.

Jak odróżnić skurcze przepowiadające od porodowych? Oceniając skurcze macicy, stosuje się kilka specyficznych charakterystyk. Są to:

• siła skurczu,
• czas trwania skurczu,
• przerwa międzyskurczowa,
• częstość skurczów².

Jak już wiemy, skurcze macicy są czymś naturalnym przez niemal cały okres ciąży. Około 20 tygodnia ciąży wyróżniamy dwa rodzaje skurczów. Pierwszy z nich to skurcze Alvareza. Cechuje je bardzo mała amplituda (czyli intensywność) i brak koordynacji. Z kolei skurcze Braxtona-Hicksa występują z częstością ok. raz lub dwa na godzinę, i mają większą amplitudę (ok. 15-30 mm Hg), dlatego to one są zwykle wyczuwalne.

Skurczami przepowiadającymi nazywa się te występujące około 38 tygodnia ciąży i przekraczające próg bólu, u wielu kobiet ustalony na poziomie właśnie ok. 15 mm Hg.

Skurcze przepowiadające mogą osiągać amplitudę nawet ok. 50-60 mm Hg i pojawiać się mniej więcej co 10 minut³.

Warto wiedzieć:
Jakie rodzaje skurczów występują podczas ciąży i porodu?

U kobiety ciężarnej można wyróżnić aż 6 różnych rodzajów skurczów. Każde z nich pełnią nieco odmienną rolę i występują na innym etapie ciąży i porodu.

1. Skurcze ciążowe – dzielą się na skurcze Alvareza i skurcze Braxtona-Hicksa. Skurcze Alvareza są miejscowe, o małym nasileniu i dużej częstotliwości. Natomiast kurcze Braxtona-Hicksa są dość nieregularne, pod koniec ciąży zdecydowanie się nasilają. Używa się określenia „skurcze przepowiadające” lub „skurcze obniżające” – w zależności od tego, w jakim okresie ciąży się pojawiają.
2. Rozwierające – regularne, związane ściśle z procesem rozwierania.
3. Skurcze wydalające – pojawiają się w okresie wydalania.
4. Skurcze parte – bardzo silne (ok. 200 mm Hg), obecne w okresie parcia.
5. Skurcze okresu łożyskowego – dzięki nim możliwe jest oddzielenie i wydalenie łożyska pod koniec porodu.
6. Skurcze połogowe – umożliwiają prawidłowy przebieg połogu i zwijanie się macicy.

Źródło: Joachim W. Dudenhausen, Willibald Pschyrembel Położnictwo praktyczne i operacje położnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2009

2. Joachim W. Dudenhausen, Willibald Pschyrembel Położnictwo praktyczne i operacje położnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2009
3. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL

Skurcze przepowiadające – od kiedy są odczuwane i co zwiastują?

Skurcze przepowiadające – ile przed porodem można się ich spodziewać? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, ponieważ takie kwestie jak próg bólu czy wrażliwość na uczucie ściągania są kwestią indywidualną. Najczęściej odczuwalne są na kilkanaście lub kilka dni przed porodem.

Czy zawsze są wyczuwalne? To znowu kwestia indywidualnych odczuć – to co dla jednej kobiety będzie bolesnym doświadczeniem, druga może przeoczyć lub uznać za dolegliwości żołądkowe. Nie ulega jednak wątpliwości, że częstotliwość i nasilenie skurczów wzrastają w miarę zbliżania się rozwiązania. Z reguły skurcze przepowiadające są dość łagodne i niebolesne lub mało bolesne, w odróżnieniu od skurczów porodowych. Trzeba jednak pamiętać, że silne i bolesne skurcze przepowiadające również się zdarzają – w takiej sytuacji znacznie trudniej jest odróżnić je od porodowych, dlatego należy szczególnie starannie obserwować własne ciało, a w razie wątpliwości udać się do szpitala. Część przyszłych mam zastanawia się również, jak odróżnić skurcze od ruchów dziecka. Zazwyczaj nie sprawia to poważnych trudności. Skurcze dają charakterystyczne uczucie ściągnięcia, brzuch może zrobić się napięty i twardy. Ruchy dziecka przypominają raczej „trzepotanie” czy ruchy perystaltyczne jelit, a w późniejszych fazach rozwoju płodu są już łatwo rozpoznawalne przez kobietę.

Po co nam skurcze przepowiadające? Ich rolą jest przygotowanie macicy do trudnego zadania związanego z porodem. Stanowią one swego rodzaju ćwiczenie przed rzeczywistą akcją porodową, dlatego są naturalnym i bardzo potrzebnym elementem ciąży. Pamiętajmy, że skurcze mogą się nasilać w związku z aktywnością fizyczną czy seksualną kobiety.

Skurcze Braxtona-Hicksa a skurcze porodowe

Skurcze przepowiadające a poród – dla wielu przyszłych mam odróżnienie niegroźnych, naturalnych skurczów od rozpoczęcia akcji porodowej to kwestia budząca sporo wątpliwości. Kiedy skurcze są powodem do udania się do szpitala, a kiedy nie trzeba się nimi przejmować? Jak odróżnić skurcze przepowiadające od skurczów porodowych? Poniżej wyszczególniliśmy podstawowe różnice.

	Skurcze przepowiadające	Skurcze porodowe
Skrócenie i rozwieranie szyjki macicy	NIE	TAK
Regularne	NIE lub częściowo	TAK
Coraz większa częstotliwość i intensywność skurczów	NIE	TAK
Ból	NIE lub o małym nasileniu (zwykle – to kwestia indywidualna)	TAK
Reakcja na leki rozkurczowe czy uspokajające	TAK	NIE
Łagodzenie poprzez relaks, zmianę pozycji itp.	TAK	NIE
Uniemożliwiają normalne funkcjonowanie	NIE lub rzadko	TAK

Źródło: Tabela na podstawieRekomendacje zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące opieki okołoporodowej i prowadzenia porodu, http://journals.viamedica.pl, dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007

Jak wskazuje powyższa tabela, jednym z kluczowych aspektów jest regularność. Skurcze porodowe są bardzo regularne, nasilają się i trwają coraz dłużej. Nie jest możliwe ich skuteczne złagodzenie za pomocą zmiany pozycji czy łagodnych leków rozkurczających, nie ustają po upływie godziny czy dwóch. To znak, że należy udać się do szpitala.

Warto wiedzieć, że skurcze przepowiadające należą do zwiastunów porodu, wśród których znajdują się także m.in. obniżenie dna macicy, zmiany w szyjce macicy i jej centralizacja, czy też wstawienie się główki płodu i wydalenie czopu śluzowego. O rozpoczęciu pierwszego okresu porodu mówimy, gdy skurcze występują regularnie, minimum co 10 minut, a dodatkowo prowadzą do rozwierania i skracania szyjki macicy⁴.

Jak mierzy się czynność skurczową macicy?

Odpowiednia aktywność macicy jest niezbędna do prawidłowego porodu. Częstotliwość i nasilenie skurczów można oceniać dzięki subiektywnej ocenie dokonywanej przez kobietę, analizie kształtu brzucha, badaniu palpacyjnemu przeprowadzanemu przez lekarza, ale także dzięki obiektywnym badaniom jak tokodynamometria (za pomocą kardiotokografu, czyli KTG) czy pomiar za pomocą ciśnieniowego cewnika wewnątrzmacicznego (jest to metoda najbardziej precyzyjna).

Za prawidłową aktywność skurczową uznaje się klasycznie 3-5 skurczów na 10 minut. Warto pamiętać, że za pobudzenie czynności skurczowej macicy odpowiadają takie hormony jak oksytocyna i prostaglandyny.
Źrodło: Steven Gabbe Położnictwo tom I, rozdział 13, Edra Urban & Partner, Wrocław 2014

4. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL

Jak radzić sobie ze skurczami?

Skurcze Braxtona-Hicksa nie muszą być bolesne – u części kobiet powodują jedynie dyskomfort. Trzeba jednak przygotować się na to, że ból może się pojawić. Jeśli chodzi o skurcze przepowiadające, ból pleców/krzyża też nie jest rzadkością, ponieważ możemy mieć do czynienia z jego promieniowaniem na pobliskie obszary. Jak złagodzić skurcze przepowiadające?

Trudno znaleźć jedną skuteczną metodą, ponieważ na każdą kobietę może zadziałać coś innego. Na pewno pomocna może być zmiana – zarówno zmiana pozycji, jak i zmiana stopnia aktywności. Jeżeli ból wystąpił podczas wysiłku fizycznego, zalecany jest odpoczynek. Jeśli natomiast skurcz pojawił się przy leżeniu, dobrze jest spróbować nieco pochodzić. W walce ze skurczami pomaga relaks, dzięki któremu ciało może się rozluźnić. Delikatny masaż, przyjemna kąpiel lub drzemka to zawsze dobre rozwiązanie! Jeżeli planujesz sięgnąć po łagodne leki rozkurczowe czy herbatki o takim działaniu, pamiętaj o skonsultowaniu tego z lekarzem, by zapewnić bezpieczeństwo sobie i dziecku.

Podczas każdej ciąży i porodu kobieta musi poradzić sobie z różnego rodzaju skurczami. Dzięki odpowiedniej wiedzy na ten temat może odróżniać naturalne reakcje organizmu od tych niepokojących, a także prawidłowo rozpoznać moment rozpoczęcia akcji porodowej.

---

Źródła:
– Do startu, gotowi, dziecko! Przewodnik po ciąży, porodzie i początkach rodzicielstwa,  tekst oryginalny Heather Welford, www.healthscotland.com, polska wersja pochodzi ze strony http://www.nhsgrampian.org/
– Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
– Joachim W. Dudenhausen, Willibald Pschyrembel Położnictwo praktyczne i operacje położnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2009
– Peter Abrahams Ciąża. Wszystko, co trzeba wiedzieć od poczęcia do porodu, Świat Książki 2009
– Steven Gabbe Położnictwo tom I, rozdział 13, Edra Urban & Partner, Wrocław 2014

---

Autor: