Regularne karmienie na żądanie, prawidłowe podnoszenie i noszenie, zabiegi pielęgnacyjne wykonywane z czułością i troską, a przy tym dokładnie i zgodnie z aktualnymi wytycznymi specjalistów – wszystko to zapewni maluszkowi komfort i radosne pierwsze dni życia. Czasem jednak pojawiają się problemy, takie jak wzdęcia, zatwardzenie, a nawet… czkawka. Dobrze przygotowani rodzice będą wiedzieć, jak poradzić sobie z takimi dolegliwościami i bezpiecznie dbać o noworodka.
- Karmienie noworodka piersią
- Karmienie noworodka mlekiem modyfikowanym
- Noszenie noworodka
- Pielęgnacja noworodka
- Kąpanie noworodka
- Witamina K dla noworodka
- Zatwardzenie u noworodka
- Rozwolnienie u noworodka
- Wzdęcia u noworodka
- Wysypka u noworodka
- Czkawka u noworodka
Przyszła mama może wiedzieć wszystko o ciąży, przeczytać mnóstwo książek, być doskonale przygotowaną na poród i pielęgnację noworodka. Jednak gdy przychodzi ten moment, w którym na świecie pojawia się wyczekane maleństwo, nagle pojawia się mnóstwo pytań. Pielęgnacja noworodka nie jest zadaniem ponad siły żadnej mamy. W rzeczywistości musi ona znać w tym względzie podstawowe zasady, resztę podpowie jej intuicja.
Noworodek w domu to rewolucja – dużo emocji, tych pozytywnych i negatywnych. Aby zapewnić maleństwu najlepsze warunki do rozwoju w pierwszych tygodniach życia, rodzice muszą być przygotowani także na różne wyzwania. Każde dziecko jest inne i choć minie trochę czasu, zanim rodzice dobrze poznają potrzeby swojego maleństwa, zapewnienie mu pełnego miłości domu i obserwowanie, jak się rozwija, da im mnóstwo radości i satysfakcji.
Karmienie noworodka piersią
Jedzenie to jedna z pierwszych potrzeb, jakie odczuwa maleństwo po porodzie. Najlepszym rozwiązaniem zarówno dla noworodka, jak i dla mamy jest karmienie piersią. Naturalne mleko zawiera wszystko, czego do prawidłowego rozwoju potrzebuje maleńki organizm. Jednak wbrew temu, co niekiedy wmawiają młodym mamom babcie i ciotki, karmienie piersią nie zawsze jest proste – musi się go nauczyć zarówno mama, jak i noworodek.
Przy karmieniu piersią noworodka warto pamiętać o kilku zasadach: zawsze należy przystawiać dziecko do piersi, a nie pierś do dziecka. Noworodek musi być ułożony w takiej pozycji, aby nic nie blokowało jego noska – tak by mógł swobodnie oddychać. Przez pierwsze 2-3 dni gruczoły piersiowe produkują siarę – żółtawo-biały płyn bogaty w białko, witaminy, tłuszcze, składniki mineralne i przeciwciała. Produkcja mleka właściwego zaczyna się później – dopiero ono jest w stanie nasycić dziecko na tyle, że będzie ono spokojnie spało lub było aktywne przez 2-3 godziny.
Zobacz także: Laktacja – czym jest i z jakimi wiąże się problemami?
Karmienie noworodka mlekiem modyfikowanym
Nie każda matka może lub chce karmić piersią – to kwestia indywidualna i choć lekarze zawsze starają się zachęcić do podejmowania prób, nie należy robić nic wbrew sobie lub dziecku. Substytutem mleka mamy jest mleko modyfikowane – zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Zdrowia, dzieci nie karmione piersią powinny je otrzymywać co najmniej do ukończenia pierwszego roku życia. Mleko modyfikowane powinno być zawsze odpowiednio dobrane do wieku dziecka.
Karmienie noworodka mlekiem modyfikowanym powinno odbywać się regularnych odstępach czasu, np. co 3 godziny. Oczywiście nie należy odmawiać maluchowi pokarmu, jeśli wykazuje objawy głodu. Mleko przygotowuje się zawsze bezpośrednio przed posiłkiem i ściśle według zaleceń producenta – to bardzo ważne, ponieważ tylko wtedy pokarm będzie dla noworodka naprawdę wartościowy i nie spowoduje kolek czy niedożywienia.
Noszenie noworodka
Noworodki uwielbiają być noszone, kołysane i przytulane – to naturalna potrzeba, której nie można im odmawiać. Młodzi rodzice powinni jednak pamiętać o prawidłowym podnoszeniu, noszeniu i odkładaniu maleństwa. Przede wszystkim najpierw dziecku należy się pokazać, coś powiedzieć, dotknąć – tak, by nie było zaskoczone nagłą zmianą pozycji. Jedną dłoń należy wsunąć między nóżki aż pod bark, a drugą przytrzymać główkę dziecka. Zapewni mu to stabilność, a co za tym idzie także poczucie bezpieczeństwa.
Choć noworodki powinno się trzymać raczej poziomo, w niektórych wypadkach pionowa pozycja jest wskazana. Przede wszystkim wtedy, gdy po jedzeniu dziecko noszone jest do odbicia. Maluszka należy oprzeć na przedramieniu – jedną ręką przytrzymać główkę, aby nie opadła, a drugą pupę. W pierwszych tygodniach życia dziecka niewskazane są nosidełka – można ich używać dopiero wtedy, gdy maluch już pewnie trzyma główkę, czyli około 3-4 miesiąca.
Warto wiedzieć:
Popularne w ostatnich latach noszenie dzieci w chuście nie jest zwykłą modą. To zalecany przez pediatrów sposób na zapewnienie maleństwu komfortu i prawidłowego rozwoju. Nosić w chuście można już noworodki od pierwszych tygodni życia – najlepsze będą dla nich chusty wiązane lub chusty kieszonki. Prawidłowe wiązanie chusty wymaga nieco wprawy, jednak korzyści warte są wysiłku – w chuście dziecko ułożone jest w sposób poprawny, który nie obciąża jego kręgosłupa. Ułożenie ciała, gdy nóżki są lekko odwiedzione i ugięte, zapobiega dysplazji stawów biodrowych. Ponadto dzieci noszone w chuście są spokojniejsze, pogodniejsze i rzadziej cierpią na kolki jelitowe.
Należy jednak pamiętać, aby nie nosić dziecka w chuście zbyt długo – maksymalnie 2 godziny bez przerwy. Przeciwwskazaniem do chustonoszenia jest refluks żołądkowo-jelitowy, wiotkość, dysplazja stawów biodrowych, a także wrodzona łamliwość kości. W przypadku wcześniaków możliwość noszenia w chuście powinna zostać skonsultowana z neonatologiem lub pediatrą.
Pielęgnacja noworodka
Zapewnienie dziecku odpowiedniej higieny i nawilżenia delikatnej skóry jest niezwykle ważne w pierwszych tygodniach jego życia. Maluch może zużywać nawet 12 pieluszek dziennie – w żadnym wypadku nie należy ich oszczędzać, lecz zmieniać tak często, jak tylko zachodzi taka potrzeba. Pupę dziecka przy przewijaniu przeciera się wilgotną watą lub specjalną nawilżaną chusteczką. W tym drugim wypadku należy zwrócić szczególna uwagę na jakość produktu – nie powinien zawierać alkoholu ani sztucznych substancji. Umytą pupę warto nawilżyć specjalnym kremem.
Bardzo ważne jest też m.in. pamiętanie o regularnym obcinaniu małych paznokietków. Ostre i twarde, mogą urazić maluszka, gdy będzie on nieświadomie machał rączkami podczas zabawy. Należy użyć specjalnych nożyczek z zaokrąglonymi brzegami. Paznokietki u rączek noworodka zawsze obcina się tak, by były zaokrąglone, natomiast w stópek – na prosto, zapobiega to bowiem ich wrastaniu.
Kąpanie noworodka
Wskazówki pediatrów dotyczące kąpania noworodka zmieniały się na przestrzeni lat. Jeszcze do niedawna zalecano kąpiele co 2-3 dni. Dziś uznaje się, iż noworodka można kąpać codziennie – nie należy jednak stosować zwykłych mydeł, które wysuszają skórę, lecz specjalnych płynów zawierających nawilżające emolienty. Kąpiele nie tylko pozwalają zachować higienę, ale też relaksują maleństwo i dają mu poczucie komfortu oraz stabilnego rytmu dnia.
Oliwkę po kąpieli stosuje się tylko w pierwszym miesiącu życia dziecka. Później należy ją stosować tylko w wypadku skóry suchej, która wymaga nawilżenia, ciemieniuchy, której łuski pomaga usunąć, a także do masaży relaksujących. Wykąpanego noworodka należy ubrać, jednak nie za ciepło, aby nie przegrzał się podczas snu. Czapeczkę na umytą główkę zakłada się tylko wtedy, gdy temperatura sypialni jest niższa niż temperatura łazienki, i tylko na maksymalnie pół godziny. Noworodek w domu śpi bez czapeczki.
Witamina K dla noworodka
Podanie nowo narodzonemu dziecku witaminy K jest bardzo ważne dla jego zdrowia. Chroni ona maleństwa przed bardzo niebezpieczną chorobą krwotoczną, która może objawić się np. wewnętrznym krwawieniem do mózgu. Jeszcze do niedawna witaminę K podawało się noworodkom w formie kropli do 3 miesiąca życia. Według obecnych wytycznych opublikowanych w 2016 r. przez Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii Dziecięcej i Żywienia, zdrowym dzieciom podaje się 1 mg witaminy K w formie domięśniowego zastrzyku w ciągu 5 godzin po narodzinach. Nie ma potrzeby podawać jej także później.
Nieraz rodzice w trosce o komfort swojego maleństwa nie zgadzają się na podanie witaminy K w formie zastrzyku. W takim wypadku podaje się ją doustnie. Nie jest to jednak wskazane przez neonatologów – nie daje bowiem gwarancji, że organizm odpowiednio przyswoi podaną dawkę witaminy K. Jeśli noworodek uleje lub zwymiotuje, wskazaną dawkę należy podać ponownie. Warto pamiętać, iż witamina K nie tylko chroni przez chorobą krwotoczną, ale też działa przeciwgrzybicznie i przeciwbakteryjnie.
Zatwardzenie u noworodka
Zdrowy noworodek może oddawać stolec nawet kilka razy dziennie – na przykład po każdym karmieniu. Częstotliwości wypróżnień bywają jednak różne i jest to całkowicie naturalne. Niepokoić powinna nawet nie sama liczba kupek w ciągu dnia, co ich konsystencja. Jeśli maluch wypróżnia się co 2-3 dni i sprawia mu to wyraźny ból, ponieważ kupka jest nadmiernie zbita, do tego waga noworodka nie wzrasta, można mówić o zatwardzeniu.
Zaparcie to najczęściej problem dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym. W przypadku noworodków proces postępowania przy zatwardzeniach powinien być skonsultowany z lekarzem. Lekiem pierwszej pomocy najczęściej jest laktuloza w syropie. Nigdy nie należy samodzielnie stymulować defekacji poprzez np. wkładanie do odbytu dziecka termometru czy palca. Ponowna konsultacja z lekarzem jest konieczna, jeśli zatwardzenie nie ustępuje, dziecko jest drażliwe, nie ma apetytu, nie przybiera na wadze i ma wzdęcia brzucha.
Warto wiedzieć:
Noworodki i niemowlęta karmione piersią mogą wypróżniać się nawet raz na tydzień. Wynika to z faktu, iż mleko mamy jest doskonale przyswajalne i zostaje praktycznie w całości wykorzystane przez organizm. Jeśli maleństwo wypróżnia się tak rzadko, jednak przy robieniu kupki nie towarzyszy mu ból, dziecko nie jest marudne, normalnie je i przybiera na wadze, nie ma powodu do obaw. Częstsze kupki zapewne pojawią się w momencie rozszerzania diety niemowlęcia.
Rozwolnienie u noworodka
W pierwszych dniach życia noworodek wydala smółkę – ciemną, prawie czarną kupkę, ciągnącą się, konsystencją przypominającą gumę. W kolejnych tygodniach stolec zyskuje kolor żółty, a około 2-go miesiąca – mleczno-żółty. To zupełnie naturalne, że kupka noworodka jest rzadka i występuje często, nawet do 7 razy na dobę. Świeżo upieczeni rodzice mogą pomylić te naturalne procesy z rozwolnieniem. Jeśli jednak maluch jest pogodny, nie wykazuje objawów bólów brzucha, nie wymiotuje i nie ma gorączki, cała rodzina może spać spokojnie.
Rozwolnienie u noworodka najczęściej wywołane jest przez wirusy i rotawirusy. U starszych niemowląt może być objawem ząbkowania. Jeśli dziecko wydala więcej kupek niż zazwyczaj, należy zadbać przede wszystkim o dostarczenie mu dużej ilości picia. Noworodki karmione piersią powinny być do niej przystawiane częściej niż zwykle. Dzieciom karmionym mlekiem modyfikowanym można dodatkowo podawać wodę do picia. Wskazane są także herbatki i doustne płyny nawadniające. Jeśli noworodek gorączkuje, ma suche wargi i zapadnięte ciemiączko, należy jak najszybciej skonsultować się z pediatrą.
Wzdęcia u noworodka
Problemy z brzuszkiem są dla noworodków bardzo uciążliwe. Układ pokarmowy maluchów jeszcze nie jest dobrze rozwinięty, przez co pojawić mogą się wzdęcia, namiar gazów i kolki. Wzdęcia u noworodków mogą być wynikiem nieprawidłowej techniki karmienia – gdy dziecko nałyka się powietrza, nietrudno o nagromadzenie gazów. Sprzyjają im też zbyt duże przerwy między karmieniami, stres, a także niewłaściwa dieta matki karmiącej. W przypadku dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym, wzdęcia mogą być objawem alergii.
Regularne karmienie, prawidłowa technika podawania piersi, unikanie przez matkę produktów wzdymających, mleka i produktów mlecznych, a także słodyczy i pokarmów bogatych w cukry. Wszystko to może ograniczyć występowanie wzdęć u noworodków. Należy jednak pamiętać, iż mogą się one pojawić nawet wtedy, gdy rodzice robią wszystko prawidłowo. Wynika to z niedojrzałości układu pokarmowego malucha, która minie z czasem. Pomogą masaże brzuszka, delikatne ćwiczenia w formie np. zataczania kółek nóżkami dziecka, a także przytulanie i dużo miłości okazanej maleństwu.
Wysypka u noworodka
Przez pierwsze tygodnie skóra noworodka nigdy nie jest taka, jak świeżo upieczeni rodzice mogliby sobie wyobrażać. Jest cienka i delikatna, z nadwrażliwością reaguje na wszelkie bodźce. Zmiany temperatury, czynnik drażniące, a nawet dotyk własnych rączek może wywoływać zaczerwienienie i wysypkę. Na skórze noworodka często pojawiają się odmiany wysypki, którymi nie należy się niepokoić: zmiany trądzikowe, zmiany łojotokowe ujawniające się występowaniem żółtawych grudek na twarzy czy tzw. prosaki – grudki z żółtawym lub perłowym czubkiem. Wszystko to są niegroźne zmiany, które znikają samoistnie.
Jedną z najczęściej występujących odmian wysypki u noworodka są potówki. Objawiają się w formie maleńkich pęcherzyków na zaczerwienionej skórze. Potówki mogą pojawić się zarówno na twarzy, jak i na ciele – zazwyczaj po nocy, w miejscach osłoniętych ubraniem. Choć potówek raczej trudno uniknąć, można wiele zrobić, by zminimalizować ryzyko ich wystąpienia. Przede wszystkim nie przegrzewać dziecka, wybierać ubranka z naturalnych, przepuszczających powietrze materiałów, i często pozwalać maleństwu przebywać bez ubranka, tak by skóra mogła swobodnie oddychać.
Czkawka u noworodka
Pierwsza czkawka może przytrafić się dziecku jeszcze w łonie matki. To przypadłość zupełnie naturalna i niegroźna, a przy tym dość częsta u noworodków. Najczęściej pojawia się tuż po jedzeniu – maluchy bowiem często jedzą zbyt szybko, co skutkuje pojawieniem się czkawki. Często zjawia się ona także jako objaw podekscytowania lub zmarznięcia. Jeśli rodzicom czkawka nie przeszkadza, nie trzeba nic z nią robić. Dla malucha taka reakcja ze strony własnego ciała może być nawet źródłem uciechy.
Jeśli jednak rodzice chcą oszczędzić dziecku „uroków” czkawki, mogą zastosować kilka sprawdzonych sposobów. Często najskuteczniejsze jest karmienie – przystawienie maluszka do piersi lub podanie butelki z mlekiem modyfikowanym. Nie każdemu noworodkowi jednak pomaga ono uporać się z czkawką. W takim wypadku należy dziecko wziąć na ręce i delikatnie poklepywać po plecach. Warto też zadbać, aby noworodkowi odbiło się po każdym posiłku – zmniejszy to ryzyko wystąpienia czkawki.
Autor:
Adam
„Noworodek w domu to rewolucja – dużo emocji, tych pozytywnych i negatywnych.”
