Na wysokość ciśnienia ciężarnej mogą mieć wpływ geny, ogólny stan zdrowia oraz wiek. Aby cieszyć się prawidłowym ciśnieniem krwi należy dbać o aktywność fizyczną, zdrowy sposób odżywiania się oraz należy unikać stresu. Nie zawsze jednak odpowiedni styl życia pozwala uniknąć nieprawidłowego ciśnienia w ciąży. Kiedy można mówić o podwyższonym ciśnieniu i jakie są objawy nadciśnienia w ciąży? Czy niedociśnienie jest równie niebezpieczne dla matki i dziecka, co zbyt wysokie ciśnienie? Jakie ciśnienie jest nieprawidłowe? Kiedy należy udać się do szpitala?
- Prawidłowe ciśnienie w ciąży
- Niskie ciśnienie w ciąży
- Podwyższone ciśnienie
- Nadciśnienie w ciąży – objawy nadciśnienia
- Stan przedrzucawkowy – kiedy do szpitala?
- Rzucawka w ciąży
Prawidłowe ciśnienie w ciąży
Ciśnienie tętnicze to siła, z jaką krew napiera na ściany największych tętnic w organizmie, w czasie skurczu serca, a następnie rozkurczu. Stąd pomiar dwóch wartości: górnej i dolnej. Prawidłowa wartość ciśnienia skurczowego to 120, rozkurczowego 80.
Warto wiedzieć
Norma ciśnienia u dorosłych osób (także kobiet w ciąży) oscyluje w granicach 110/60 mmHg, a 140/90 mmHg. Optymalne ciśnienie to 120/80 mmHg.
mmHg – to milimetr słupa rtęci – jednostka miary stosowana do pomiaru ciśnienia krwi
Pomiar ciśnienia tętniczego krwi jest jednym z podstawowych badań przeprowadzanych w ciąży. Wysokie ciśnienie może rodzić poważne powikłania, dlatego lekarz prowadzący ciążę, podczas każdej wizyty, monitoruje czy jest prawidłowe. Zazwyczaj w pierwszych miesiącach ciąży ciśnienie tętnicze obniża się. Wiąże się to ze zwiększonym zapotrzebowaniem na krew, w związku z rozwojem łożyska, macicy oraz dziecka. Wpływ mają także zmiany hormonalne, które zachodzą w organizmie kobiety do 26 tygodnia ciąży. Wielu kobietom, borykającym się z objawami nadciśnienia na co dzień, ciśnienie w okresie ciąży normuje się.
Niskie ciśnienie krwi
Zbyt niskie ciśnienie w ciąży, czyli spadające poniżej normy 100/60 mmHg, nie jest ciśnieniem nieprawidłowym, ale wiąże się z uciążliwymi i męczącymi objawami.
Objawy niskiego ciśnienia mogą być trudne do zdiagnozowania, gdyż są charakterystyczne dla ciąży, głównie dla I trymestru:
- osłabienie
- senność
- zawroty głowy
- nudności
- omdlenia
W szczególności ostatni z objawów może być groźny. Utrata przytomności i upadek zawsze stwarza ryzyko dla matki i dziecka. Dlatego systematyczny pomiar ciśnienia w ciąży jest tak istotny. W przypadku wystąpienia któregokolwiek z powyższych objawów najbezpieczniej jest usiąść lub położyć się na lewym boku.
Niedociśnienie częściej dotyka kobiety szczupłe i wysokie. Spowodowane jest często odpływem krwi do dolnej partii ciała. Stąd niewskazane jest długotrwałe stanie, czy brak aktywności fizycznej. Może też być uwarunkowane genetycznie lub być jednym z objawów poważniejszych schorzeń m.in. zaburzeń rytmu serca.
Spadek ciśnienia może następować w wyniku spożywania zbyt małej ilości płynów lub przegrzania. Dlatego w okresie ciąży wskazane jest unikanie gorących kąpieli oraz nadmiernej ekspozycji na słońce. Warto zadbać o odpowiednie nawadnianie organizmu, zapewnić sobie ruch na świeżym powietrzu oraz nie przejadać się. Ponadto powinno się unikać gwałtownej zmiany pozycji. Na przykład nie należy zrywać się wcześniej leżąc.
W zminimalizowaniu nieprzyjemnych efektów zbyt niskiego ciśnienia w ciąży, pomóc może kładzenie głowy (w pozycji leżącej) wyżej od reszty ciała. Lekarz może zalecić także stosowanie odpowiednich pończoch uciskowych, w celu pobudzenia krążenia.
Przy niskim ciśnieniu można częściej delektować się czarną kawą i gorzką czekoladą.
Podwyższone ciśnienie
Jeżeli ciśnienie tętnicze w ciąży nie przekracza górnej granicy normy 140/90 mmHg, ale zauważalne są skoki ciśnienia, najlepiej skonsultować się z lekarzem prowadzącym i rozpocząć monitorowanie w domu. Nie zawsze pierwszy pomiar w gabinecie lekarskim będzie jednoznaczny z nieprawidłowym ciśnieniem.
Podwyższone ciśnienie w trakcie wizyty może być spowodowane niekiedy, prozaicznymi okolicznościami np. pośpiechem, by zdążyć na wizytę, wejściem po schodach, czy tzw. efektem białego fartucha. Zdenerwowanie może skutkować skokiem ciśnienia. Nie są to jednak objawy nadciśnienia.
Jeżeli pomiar przekroczy normę, lekarz z pewnością przeprowadzi kolejny pomiar po krótkiej, kilkunastominutowej przerwie, by sprawdzić, czy wszystko jest w porządku.
Ważne
Pojedynczy nieprawidłowy pomiar nie wskazuje na kłopoty z ciśnieniem. Może być spowodowany zdenerwowaniem, wysiłkiem fizycznym, a nawet pogodą.
Ciśnienie w ciąży należy jednak regularnie monitorować.
Nadciśnienie w ciąży – objawy nadciśnienia
Szacuje się, że nawet 7-10% kobiet boryka się z nieprawidłowym, zbyt wysokim ciśnieniem w ciąży. (w tym ok. 70% stanowią pierworódki). W grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim kobiety, które już przed ciążą miały problemy z wysokim ciśnieniem tętniczym. Niemniej jednak, objawy nadciśnienia mogą pojawić się także u kobiet, które miały wcześniej prawidłowe ciśnienie krwi.
Objawy nadciśnienia:
- ból i zawroty głowy,
- zaburzenia widzenia,
- obrzęki górnej części ciała i twarzy, które nie ustępują mimo nocnego odpoczynku
Jeżeli zlekceważymy objawy nadciśnienia może dojść do poważnych powikłań ciążowych zarówno dla matki, jak i dziecka. Przyszłej mamie może zagrażać udar mózgu, zawał serca oraz niewydolność krążenia. Może dojść do hipotrofii (zatrzymania rozwoju dziecka), przedwczesnego odklejenia się łożyska, czy nawet do obumarcia wewnątrzmacicznego płodu. Jeżeli wraz z nadciśnieniem pojawi się białko w moczu oraz obrzęk ciała, może dojść do stanu przedrzucawkowego, nawet rzucawki.
Czynnikami zwiększające ryzyko ciąży powikłanej nadciśnieniem tętniczym są przede wszystkim:
- pierwsza ciąża i pierwszy poród,
- wiek poniżej 18 lub powyżej 35 roku życia,
- przebyta rzucawka lub wystąpienie stanu przedrzucawkowego w najbliższej rodzinie (matka, siostra),
- schorzenia naczyń krwionośnych (nadciśnienie tętnicze),
- choroby układowe.
Nadciśnienie może:
- mieć charakter przewlekły, jeżeli nieprawidłowe ciśnienie zdiagnozowane było przed pojawieniem się ciąży i utrzymuje się nadal po porodzie;
- być wyindukowane przez ciąże, gdy wysokie ciśnienie pojawia się dopiero po 20 tygodniu i zanika do 12 tygodni po porodzie.
W przypadku pojawienia się objawów nadciśnienia, lekarz zaleci monitorowanie ciśnienia w domu i zwiększy częstotliwość wizyt. W razie potrzeby wprowadzi leczenie farmakologiczne lub zmodyfikuje dotychczasowe na bezpieczne dla matki i dziecka.
U kobiet cierpiących na nadciśnienie płucne, gdzie wzrost ciśnienia dot. krążenia płucnego, ciąża wiąże się z bardzo dużym ryzykiem zgonu – nawet 50%. Dlatego taka przypadłość jest przeciwwskazaniem do zajścia w ciąże.
Stan przedrzucawkowy – kiedy do szpitala?
Stan przedrzucawkowym to zespół objawów, występujących po 20 tygodniu ciąży, który nieleczony może przerodzić się w rzucawkę.
Objawy stanu przedrzucawkowego:
- nadciśnienie
- białkomocz (obecność białka w moczu w ilości przekraczającej normę 300 mg na dobę),
- obrzęk ciała, obejmujący twarz i podbrzusze, który nie ustępuje po nocnym odpoczynku.
Stan przedrzucawkowy wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem. Decyzję, kiedy należy udać się do szpitala, podejmuje ginekolog, ale nawet w przypadku łagodnej formy stanu przedrzucawkowego lekarz powinien zalecić hospitalizację. Należy liczyć się nawet z rozwiązaniem ciąży w drodze cesarskiego cięcia.
Skok ciśnienia powyżej normy jest decydującym objawem, bowiem białkomocz może, ale nie musi wystąpić. Ponadto może pojawić się jeden z poniższych objawów, kiedy lekarz skieruje ciężarną do szpitala:
- spadek ilości płytek krwi,
- uszkodzenie nerek (określane poprzez wzrost stężenia kreatyniny),
- uszkodzenie wątroby,
- obrzęk płuc,
- zaburzenia widzenia i objawy neurologiczne.
Jeżeli, wystąpi choćby jeden z powyższych objawów, a ciśnienie wzrośnie do 160/ 110 mmHg i nasilą się bóle w podbrzuszu mowa o ciężkim stanie przedrzucawkowym. Wówczas ciąża może być nawet rozwiązana w 34 tygodniu.
Rzucawka w ciąży
Nieleczony stan przedrzucawkowy grozi poważnym powikłaniem w postaci rzucawki. U kobiet ze stanem przedrzucawkowym albo wysokim ciśnieniem krwi pojawiają się drgawki przypominające atak epilepsji. Rzucawka może zakończyć się śpiączką, a nawet zgonem. Komplikacje mogą być bardzo poważne: uszkodzenie nerek, wątroby, siatkówki oka, czy nawet mózgu.
W przypadku wystąpienia rzucawki nie należy zastanawiać się, czy i kiedy udać się do szpitala, lecz wykonać to niezwłocznie, gdyż właściwe rozpoznanie jest kluczowe w leczeniu zaistniałej sytuacji.
Warto wiedzieć
Wysokie ciśnienie i stan przedrzucawkowy powinny być alarmujące dla ciężarnej.
W przypadku pogorszenia stanu zdrowia czy drgawek, natychmiast należy udać się do szpitala. Rzucawka grozi poważnymi komplikacjami, a nawet śmiercią.
Rzucawka może wystąpić w okresie ciąży, porodu a także na początku połogu. Dlatego tak ważne jest by młoda mama został objęta specjalistyczną opieką także po urodzeniu dziecka.
Zgodnie ze stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, odsetek kobiet, u których w ciąży pojawiają się objawy nadciśnienia, stopniowo wzrasta. Odkładanie decyzji o dziecku, życie w stresie, nieprawidłowe nawyki żywieniowe, a co za tym idzie, nadwaga lub otyłość są głównymi przyczynami wysokiego ciśnienia w ciąży. Ponadto brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia także przyczyniają się do przekroczenia normy prawidłowego ciśnienia krwi i służą powikłaniom.
Źródła:
– Januszewicz A, Januszewicz W, Szczepańska-Sadowska E, Sznajderman M: Nadciśnienie tętnicze. Medycyna Praktyczna, Kraków 2007.
– Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym — 2015 rok. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego
– Szczepaniak-Chicheł L, Tykarski A. Leczenie nadciśnienia tętniczego w ciąży w świetle aktualnych wytycznych Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego z 2011 roku.
Autor:
Dawid
„Pomiar ciśnienia tętniczego krwi jest jednym z podstawowych badań przeprowadzanych w ciąży.”
