Znajomość własnego cyklu miesiączkowego, terminu owulacji i dni płodnych okaże się bardzo pomocna przy naturalnym planowaniu rodziny. Kalendarz dni płodnych sam w sobie jest jednak metodą skuteczną wyłącznie dla kobiet miesiączkujących regularnie. Przy nieregularnych okresach w wyznaczeniu dni płodnych pomogą m.in. pomiar temperatury, badanie śluzu szyjkowego i testy owulacyjne.
- Kalendarz miesiączkowy
- Owulacja: zmiany poprzedzające jajeczkowanie
- Przebieg fazy owulacyjnej
- Owulacja: faza po jajeczkowaniu
- Kalendarz dni płodnych
- Nieregularny okres – jak wyliczyć dni płodne
- Inne oznaki owulacji
- Testy owulacyjne
Znajomość własnego cyklu miesiączkowego powinna być ważna dla każdej kobiety – niezależnie od tego, czy stara się o dziecko, czy raczej chwilowo chce ciąży uniknąć. Ciało ludzkie to złożony twór, którym rządzą skomplikowane mechanizmy. Jednakże poznanie i zrozumienie własnego cyklu miesiączkowego nie jest trudne, a może bardzo ułatwić codzienne funkcjonowanie. Dla par, które starają się o dziecko, wiedza o terminie owulacji okazuje się kluczowa, by doczekać spodziewanych dwóch kresek na teście ciążowym.
Kalendarz miesiączkowy
Menstruacja, nazywana potocznie miesiączką stanowi najbardziej zauważalny objaw płodności kobiety. Już kilkunastoletnie dziewczynki zachęcane są do notowania dat występowania krwawienia, aby poznać swój cykl miesiączkowy. Przyjmuje się, iż prawidłowy cykl trwa od 25 do 35 dni. Zaczyna się od pierwszego dnia miesiączki, a kończy ostatniego dnia przed kolejną.
Owulacja występuje zwykle 14 dni przed datą spodziewanej miesiączki. Kalendarz miesiączkowy może więc bardzo pomóc kobiecie wyznaczyć swój okres płodności. Regularne jego prowadzenie jest jednak ważne nie tylko dla kobiet starających się o ciążę – stanowi dużą pomoc w diagnozowaniu zaburzeń hormonalnych lub chociażby w ustaleniu, kiedy należy wykonać pewne badania.
Zobacz także: Kalendarzyk Małżeński – co to jest? Jak to działa? Wzór do pobrania, wykres
Owulacja – zmiany poprzedzające jajeczkowanie
Kobieta jest płodna przez zaledwie 4% swojego życia. W istocie owulacja, czyli jedyny moment w całym cyklu miesiączkowym, w którym możliwe jest zapłodnienie, trwa bardzo krótko – maksymalnie 24 godziny. U niektórych kobiet może trwać jedynie kilka godzin, jest to sprawa bardzo indywidualna. Aby zrozumieć, czym jest owulacja i jak ją rozpoznać, warto poznać cały przebieg cyklu miesiączkowego.
Cykl miesiączkowy rozpoczyna się od krwawienia, po nim natomiast następuje faza wzrostu – błona śluzowa macicy odbudowuje się i następuje jej rozrost. Dzieje się tak za sprawą estrogenu – jednego z głównych kobiecych hormonów płciowych. W jajniku dojrzewa pęcherzyk jajnikowy, który pod koniec fazy wzrostu staje się pęcherzykiem Graffa zwierającym komórkę jajową.
Zobacz także: Oblicz kiedy są dni płodne i owulacja
Przebieg fazy owulacyjnej
Odpowiedzialnym za występowanie owulacji jest hormon LH. Faza owulacyjna, zwana też jajeczkowaniem, polega na uwolnieniu komórki jajowej z pęcherzyka Graffa i wyłapaniu jej przez strzępki jajowodu. To moment, w którym możliwe jest zapłodnienie. Podróż komórki jajowej do macicy trwa około 7 dni. W tym czasie wydzielany przez ciałko żółte progesteron przygotowuje macicę do przyjęcia zapłodnionej komórki. Jeśli połączenie komórki jajowej z plemnikiem zakończyło się sukcesem, następuje implantacja zarodka w ścianie macicy. Wtedy też zaczyna się wydzielać gonadotropina kosmówkowa (HCG) – hormon odpowiedzialny za ochronę rozwijającego się nowego życia.
Przyjmuje się, iż po dwóch dniach od implantacji zarodka testy ciążowe mogą już wykryć podwyższone stężenie HCG. Należy jednak pamiętać, iż implantacja zarodka nie zawsze kończy się sukcesem, dlatego zbyt wcześnie wykonany test może jedynie zrobić starającej się o dziecko parze złudne nadzieje. Lepiej poczekać z nim do daty spodziewanej miesiączki.
Owulacja: faza po jajeczkowaniu
Ostatni etap cyklu miesiączkowego to faza wydzielnicza – rozpoczyna się po owulacji i trwa około 14 dni. Jeżeli nie doszło do zapłodnienia lub implantacja zapłodnionego zarodka nie zakończyła się sukcesem, komórka jajowa ginie. Pęcherzyk Graffa zamienia się w ciałko żółte, które z kolei produkuje progesteron. Poziom tego hormonu spada, a błona śluzowa złuszcza się i zostaje wydalona – następuje wtedy krwawienie, a co za tym idzie początek nowego cyklu miesiączkowego.
Jeśli natomiast doszło do zapłodnienia, ciałko żółte kontynuuje produkcję progesteronu. Ciało kobiety i wytwarzane przez nie hormony zaczynają intensywnie dbać o rozwijające się nowe życie i zapewniają mu ochronę oraz wszelkie środki do intensywnego rozwoju. Mniej więcej 7 dni od zapłodnienia niektóre kobiety obserwują tzw. krwawienie implantacyjne, jednak jest to tak naprawdę tylko niewielkie plamienie, a „prawdziwa” miesiączka nie pojawi się aż do końca ciąży.
Kalendarz dni płodnych
Mimo iż owulacja występuje około 14 dni przed przewidywanym terminem miesiączki i trwa maksymalnie 24 godziny, w cyklu kobiety występuje kilka dni płodnych. Przyjmuje się, iż trwają one do 4 dni przed owulacją i do 2-3 dni po niej. Dzieje się tak z jednej strony ze względu na żywotność plemników (mogą one przeżyć w organizmie kobiety nawet 80 godzin), a z drugiej ze względu na żywotność jajeczka, które może zostać zapłodnione nawet kilka dni po uwolnieniu z pęcherzyka Graffa.
Oczywiście czym bliżej owulacji, tym większa szansa na poczęcie. W okresie okołoowulacyjnym zaleca się częste współżycie – kalendarz dni płodnych będzie w tym względzie bardzo pomocny, by ustalić moment jajeczkowania. Najlepszym rozwiązaniem jest regularne współżycie co 2-3 dni, wtedy bowiem plemniki są obecne w jajowodach praktycznie cały czas. Nie trzeba tego robić częściej – byłoby to wręcz niewskazane, ponieważ codzienne współżycie zmniejsza ilość plemników w spermie, a co za tym idzie obniża jej jakość i utrudnia zapłodnienie.
Warto wiedzieć
Starasz się o ciążę? Owulacja to nie wszystko
Statystycznie próby zajścia w ciążę kończą się sukcesem po sześciu miesiącach starań. Nie jest to jednak reguła – podczas gdy jedna para może ujrzeć dwie kreski na teście już w pierwszym cyklu starań, druga może czekać nawet dwa lata i dłużej. Należy pamiętać, że na płodność kobiety i mężczyzny wpływają różne czynniki: szczęście lub stres, zdrowie lub ogólne osłabienie organizmu, sposób odżywiania, ale także genetyka i wiek – u kobiet płodność spada począwszy od 30. roku życia, a po przekroczeniu 35 lat okres oczekiwania na poczęcie może się jeszcze wydłużyć. Warto przy tym podkreślić, iż na płodność kobiety nie mają żadnego wpływu zażywane wcześniej środki antykoncepcyjne – niezależnie od okresu, w jakim były przyjmowane. Jeśli więc pomimo dokładnego wyliczania okresu płodności długotrwałe starania o dziecko nie przynoszą rezultatu, warto przemyśleć swój styl życia, a także skonsultować się ze specjalistą.
Nieregularny okres – jak wyliczyć dni płodne
Kalendarz dni płodnych to praktyczne narzędzie do planowania ciąży. Jednak sam w sobie sprawdza się wyłącznie w przypadku kobiet miesiączkujących regularnie. Pojawiający się nieregularnie okres nie tylko utrudnia życie, ale też komplikuje naturalne planowanie poczęcia. W takim wypadku oprócz kalendarza dni płodnych przydadzą się też inne metody określenia momentu owulacji.
Jedną z najskuteczniejszych metod określania dni płodnych jest mierzenie podstawowej temperatury ciała. Stosuje się w tym celu specjalny termometr owulacyjny. Hormonem odpowiedzialnym za wzrost temperatury ciała w trakcie owulacji jest progesteron. Jego niski poziom w fazie przedowulacyjnej wiąże się z niższą temperaturą ciała. Czym bliżej jajeczkowania, tym stężenie progesteronu jest wyższe, a co za tym idzie wzrasta także temperatura – o mniej więcej 0,2–0,4ºC. Aby metoda ta była skuteczna, konieczne jest mierzenie temperatury każdego dnia, aż do końca cyklu.
Zobacz także: Kalendarzyk małżeński – jak go używać? Przykłady, karta obserwacji do pobrania
Inne oznaki owulacji
W ustaleniu momentu owulacji przy nieregularnych okresach pomocne okaże się także obserwowanie własnego ciała. Jedną z najbardziej widocznych oznak zbliżającej się owulacji, którą można zaobserwować u każdej kobiety, jest zmiana w konsystencji śluzu szyjkowego. Przed i po owulacji jest on mętny i lepiący. W okresie przedowulacyjnym (zazwyczaj na 3 dni przed jajeczkowaniem) staje się przejrzysty i ciągnący – przypomina trochę surowe białko jajka. Koniec występowania śluzu płodnego to zazwyczaj moment owulacji.
Niektóre kobiety obserwują w okresie przedowulacyjnym lekko różowe zabarwienie śluzu – bywa on wtedy mylony z rozpoczynającą się miesiączką. Inne objawy owulacji to np. kłucie prawego lub lewego jajnika, które ustępuje maksymalnie po kilku godzinach – tzw. ból owulacyjny, a także nadwrażliwość piersi i brodawek.
Zobacz także: Owulacja – objawy, plamienie, śluz, testy
Testy owulacyjne
W ustaleniu momentu owulacji pomocne okażą się także specjalne testy owulacyjne – pozwalają one określić czas płodności na podstawie analizy moczu. Skuteczność takich testów wynosi około 94%. Ich działanie polega na sprawdzeniu poziomu lutropiny (LH) w moczu – hormon ten odpowiedzialny jest za pęknięcie pęcherzyka Graffa. Poziom LH wzrasta na około 24-36 godzin przed owulacją.
Choć testy owulacyjne mogą być pomocne w ustaleniu dni płodnych kobiety, nie zawsze dają miarodajny wynik. Wzrost stężenia LH w moczu nie zawsze bowiem daje gwarancję, że owulacja wystąpi w najbliższym czasie. Pęcherzyk Graffa może „zwlekać” z pęknięciem nawet kilka dni. Dlatego uznaje się, iż testy owulacyjne to tylko jedna z metod, które należy stosować przy planowaniu poczęcia.
Dni płodne dające największe szanse na poczęcie, w zależności od długości cyklu:
Cykl 26 dni: 10.-14. dzień cyklu
Cykl 27 dni: 11.-15. dzień cyklu
Cykl 28 dni: 12.-16. dzień cyklu
Cykl 29 dni: 13.-17. dzień cyklu
Cykl 30 dni: 14.-18. dzień cyklu
Cykl 31 dni: 15.-19. dzień cyklu
Cykl 32 dni: 16.-20. dzień cyklu
Cykl 33 dni: 17.-21. dzień cyklu
Cykl 34 dni: 18.-22. dzień cyklu
Cykl 35 dni: 19.-23. dzień cyklu
Autor:
Dorota
„Podróż komórki jajowej do macicy trwa około 7 dni. W tym czasie wydzielany przez ciałko żółte progesteron przygotowuje macicę do przyjęcia zapłodnionej komórki.”
