10 tydzień ciąży

10 tydzień ciąży  to 8 tydzień życia zarodka — trwa 3 miesiąc ciąży i pierwszy trymestr. Kończy się już okres zarodkowy, podczas którego powstawały podstawowe struktury organizmu. Jest to jednocześnie koniec najbardziej krytycznego okresu rozwoju. Wkrótce znacznie spadnie ryzyko poronienia czy powstania różnego rodzaju wad. Kobiecie nadal towarzyszyć mogą typowe ciążowe dolegliwości — możliwe jest zarówno ich nasilenie, jak i złagodzenie. To ostatni tydzień na wykonanie pierwszych badań: sprawdź, które są obowiązkowe, a które możesz przeprowadzić dodatkowo. Dowiedz się też więcej o metabolizmie w ciąży i zobacz, jak zadbać o odpowiednią podaż poszczególnych składników odżywczych, odpowiedzialnych za zdrowy rozwój dziecka.

1. Jak rozwija się zarodek w 10 tygodniu ciąży?
2. Jak wygląda zarodek w 10 tygodniu ciąży?
3. Objawy w 10 tygodniu ciąży
4. Czas na wykonanie badań: które z nich są obowiązkowe?
5. Jak zmienia się metabolizm w czasie ciąży?
6. Metabolizm białek w czasie ciąży
7. Jak wygląda metabolizm węglowodanów w czasie ciąży
8. Metabolizm tłuszczów w czasie ciąży

 

Jak rozwija się zarodek w 10 tygodniu ciąży?

10 tydzień ciąży to 8 tydzień życia zarodka. To właśnie ten tydzień zakończy okres zarodkowy, w czasie którego doszło do wykształcenia wszystkich najważniejszych struktur dziecka, istniejących w swojej pierwotnej formie. W kolejnym tygodniu ciąży rozpocznie się już okres płodowy, a zamiast określenia „zarodek” będziemy używać słowa „płód”.

Co takiego dzieje się na przełomie 10 i 11 tygodnia ciąży, że naukowcy zdecydowali się na ustanowienie granicy pomiędzy fazą zarodkową i płodową właśnie w tym momencie? Główną przesłanką jest fakt, że dobiega końca najbardziej krytyczny etap rozwoju dziecka. W czasie wykształcania się poszczególnych organów narażenie na kontakt z różnymi czynnikami teratogennymi np. lekami, infekcjami czy używkami, był szczególnie niebezpieczny i mógł powodować poważne wady rozwojowe. Po zakończeniu tego okresu podatność na czynniki teratogenne jest mniejsza, rozpocznie się za to czas szybkiego wzrostu i dalszego różnicowania¹.

Na początku 10 tygodnia ciąży dochodzi do rozdzielenia się palców dłoni.

Nadal pozostaje jednak między nimi cienka błona. Stopniowo będą się coraz bardziej wydłużać i oddzielać, a pod koniec tygodnia będą już rozdzielone. Ten sam proces zachodzi kilka dni później w przypadku palców stóp: najpierw między promieniami na stopach tworzą się specyficzne rowki, następnie palce stają się wyraźne, lecz wciąż łączy je błona. W końcu palce „uwalniają się”, a stopy ulegają wydłużeniu. Całe kończyny górne stają się też znacznie dłuższe. Teraz zginają się w łokciach, a ręce oraz stopy znajdują się bliżej siebie.

Na początku 8 tygodnia rozwoju zachodzi kolejna ważna zmiana: wokół głowy zarodka możemy zauważyć czaszkowy splot naczyniowy. Powieki dalej się rozwijają, dalszemu rozwojowi podlegają też małżowiny ucha zewnętrznego, położone jednak nadal dość nisko. Stopniowo zanika wyniosłość ogonowa. Najpierw dochodzi do zgrubienia i skrócenia „ogona”, a potem do całkowitego zaniku. W tym czasie wyraźnie ukształtowane są już okolice szyi, a okolice brzucha stają się mniej uwypuklone.  Zarodek nadal posiada fizjologiczną przepuklinę jelita środkowego, sznur pępowinowy jest krótszy i poszerzony w bliższym odcinku. Nie jest wciąż możliwe rozpoznanie płci — chociaż proces jej identyfikacji już trwa, nie ma jeszcze odzwierciedlenia w narządach zewnętrznych. Pod koniec 10 tygodnia ciąży zarodek ma około 28 somitów, a jego ciało pokrywa pierwotny naskórek.

Warto wiedzieć, że również w tym tygodniu rozpoczyna się ważny proces kostnienia kości udowej, możliwe są już także pierwsze skoordynowane ruchy kończyn (niewyczuwalne dla kobiety)².

1, 2. Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner

Jak wygląda zarodek w 10 tygodniu ciąży?

Koniec okresu zarodkowego to moment, kiedy zarodek zaczyna już w dużym stopniu przypominać miniaturowego człowieka. Na początku 9 tygodnia ciąży ma długość od 18 do 22 mm, natomiast pod koniec tego tygodnia już 27-31 mm. Może ważyć około 5 gramów, choć jest to kwestią mocno indywidualną.

W wyglądzie zarodka pod koniec 10 tygodnia zachodzą wyraźne zmiany. Możemy zauważyć oddzielone palce dłoni i stóp, zarysowane są kciuki oraz paluchy. Ręce są zgięte w łokciach. Charakterystyczny jest zanik ogona. Głowa nadal jest bardzo duża, jednak powoli nabiera bardziej owalnego kształtu. Na jej szczycie widoczny jest splot naczyniowy. Możemy zauważyć rysy twarzy, ponieważ narządy zmysłów są już w sporym stopniu ukształtowane — oczy zasłonięte są zamkniętymi powiekami³.

Warto wiedzieć
Tydzień rozwoju zarodkowego a wady poszczególnych narządów
W okresie zarodkowym w każdym tygodniu kształtują się poszczególne narządy i układy. Jeśli w tym czasie dojdzie do kontaktu z czynnikiem teratogennym (np. infekcja, leki, używki), istnieje ryzyko powstania wad tworzących się właśnie narządów.
Zobacz, jakie narządy są szczególnie narażone w poszczególnych tygodniach rozwoju:
– 3 tydzień rozwoju: ośrodkowy układ nerwowy, serce
– 4 i 5 tydzień rozwoju: ośrodkowy układ nerwowy, serce, uszy, oczy, kończyny górne i dolne
– 6 i 7 tydzień rozwoju: serce, uszy, oczy, podniebienie, zęby, kończyny górne i dolne, zewnętrzne narządy płciowe
– 8 tydzień rozwoju: uszy, oczy, podniebienie, zęby, zewnętrzne narządy płciowe
Źródło: Hieronim Bartel, Embriologia: podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2012

3. Hieronim Bartel, Embriologia: podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2012

 

Objawy w 10 tygodniu ciąży

Podczas 10 tygodnia ciąży nasilenie objawów ciążowych może być bardzo różne. U części kobiet zaczynają one powoli ustępować, u innych natomiast nadal są wyraźne.

Macica jest już powiększona do wielkości sporej pomarańczy, co można wyczuć podczas ginekologicznego badania dwuręcznego. Wciąż nie są jednak wyczuwalne bezbolesne i nieregularne skurcze Braxtona Hicksa, które już od tygodnia mogą mieć miejsce. Powiększająca się macica powodować może lekkie skurcze czy bóle podbrzusza, które nie są niczym niepokojącym. Pamiętajmy jednak, by nigdy nie lekceważyć silnego lub długotrwałego bólu, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu plamienia.

Powiększająca się macica to również jedna z przyczyn częstego oddawania moczu. Warto jednak wiedzieć, że w II trymestrze macica uniesie się i przestanie uciskać pęcherz, co w dużej mierze zniweluje tę dolegliwość. Inne przyczyny częstych wizyt w toalecie to m.in. większa objętość wewnątrznaczyniowa, większa filtracja kłębuszkowa w nerkach oraz wysoki stopnień przekrwienia pęcherza moczowego.

Wśród objawów mogących towarzyszyć kobiecie w 10 tygodniu ciąży można wymienić:

– zaparcia,

– zgagę,

– duszności i omdlenia,

– zmęczenie, senność, drażliwość,

– także powiększenie i tkliwość piersi; sutki są ciemniejsze, wokół nich widać charakterystyczne guzki,

– oraz nudności i wymioty⁴.

4. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner

 

Czas na wykonanie badań: które z nich są obowiązkowe?

Warto odbyć pierwszą wizytę lekarską jak najwcześniej, chociaż jest obowiązkowa między 7 a 8 tygodniem ciąży. Odbycie jej do 10 tygodnia ciąży jest wymagane, jeśli chcemy się ubiegać o tzw. becikowe. Podczas pierwszej wizyty otrzymamy skierowanie na badania, które należy wykonać obowiązkowo do końca 10 tygodnia ciąży. Będziemy też mieć możliwość wykonania badań, które nie są obowiązkowe, ale zalecane.

Obowiązkowo należy wykonać następujące badania:

– grupa krwi oraz Rh,

– przeciwciała odpornościowe (antyRh),

– morfologia krwi,

– cytologia,

– badanie moczu,

– poziom cukru na czczo,

– pomiar ciśnienia,

– BMI, czyli indeks wagi,

– waga ciała,

– badanie piersi,

– również badanie wewnętrzne ginekologiczne⁵.

Pozostałe badania nie są obowiązkowe, jednak z pewnością warto je wykonać. Zobacz, dlaczego.

– Przeciwciała różyczki: różyczka jest jedną z infekcji mogących mieć silnie negatywny wpływ na rozwijający się zarodek, a potem płód. W przypadku zachorowania na różyczkę przed 12 tygodniem ciąży, należy liczyć się z 80% prawdopodobieństwem wystąpienia poważnych wad np. katarakty czy defektów w budowie serca. Pomiędzy 13 a 17 tygodniem ciąży różyczka przyczyni się prawdopodobnie do problemów z narządem słuchu, a nawet do całkowitej utraty słuchu. Po 17 tygodniu zagrożenie znika⁶.

– Przeciwciała toksoplazmozy: toksoplazmoza w ciąży wiązać się może z wieloma problemami. Podczas 3 pierwszych miesięcy grozi przede wszystkim zwiększeniem ryzyka poronienia oraz wadami neurologicznymi u płodu np. wodogłowiem. Na dalszym etapie ciąży wzrasta ryzyko zarażenia chorobą dziecka, jednak prawdopodobieństwo jest tu mniejsze niż w przypadku wystąpienia wad o charakterze neurologicznym⁷.

– Przeciwciała HIV: warto wiedzieć, że istnieje aż 98% szansy na to, że zarażona HIV (czyli wirusem ludzkiego niedoboru odporności) kobieta urodzi zdrowego noworodka. Musi jednak mieć świadomość, że jest zarażona, a następnie wdrożyć zalecone przez lekarza środki. Zazwyczaj do zarażenia dziecka dochodzi dopiero w trakcie porodu lub przy karmieniu piersią. Jednak już od samego początku ciąży należy prowadzić odpowiednie działania profilaktyczne, polegające m.in. na podawaniu leków antyretrowirusowych ciężarnej, a następnie noworodkowi. Konieczny może być także poród przez cesarskie cięcie oraz rezygnacja z karmienia piersią⁸.

5. www.badaniaprenatalne.pl, https://badaniaprenatalne.pl/kiedy_badania_w_ciazy/
6, 7. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
8. Dorota Rogowska-Szadkowska, Przenoszenie zakażenia HIV z matki na dziecko, Krajowe Centrum ds. AIDS, Agenta Ministerstwa Zdrowia, http://www.psse-kamien.pl/wp-content/uploads/2014/04/4_matka-dziecko-09_2009-2.pdf

 

Jak zmienia się metabolizm w czasie ciąży?

Ciąża to dla kobiety czas, w którym jej ciało ulega niezwykle intensywnym przemianom. Musi poradzić sobie z dodatkowym obciążeniem, jakim jest podtrzymywanie życia zarodka oraz zapewnienie mu prawidłowych warunków do rozwoju. Nic dziwnego, że mamy w tym okresie do czynienia z większym zapotrzebowaniem na substancje odżywcze oraz licznymi zmianami zachodzącymi w wydatkowaniu energii.

Wynika to z wielu czynników jak m.in.:

– wzrost płodu,

– wzrost tkanek matki,

– również szybsza przemiana materii, związana z większą ilością aktywnych metabolicznie tkanek,

– wzrost łożyska,

– także zwiększony wysiłek kobiety w ciąży, zwłaszcza obciążenie układu oddechowego oraz sercowo-naczyniowego,

– konieczność poniesienia dodatkowych wydatków energetycznych związanych z syntezą nowych tkanek.

Biorąc pod uwagę różne złożone czynniki, przyjmuje się, że dodatkowy wydatek energetyczny w czasie trwania ciąży wynosi:

– I trymestr: ok. 150 kcal na dobę,

– II i III trymestr: ok. 350 kcal na dobę.

Na skutek zachodzących zmian metabolicznych dochodzi do wystąpienia następujących efektów:

– płód otrzymuje tlen oraz substancje odżywcze niezbędne do wzrostu oraz rozwoju,

– zachodzą także odpowiednie zmiany w układzie hormonalnym kobiety,

– kobieta buduje zapasy energetyczne na czas tuż po porodzie oraz na czas laktacji.

Jak widać, zmiany w metabolizmie są najbardziej odczuwalne w II i III trymestrze, co wynika m.in. z rosnących wciąż rozmiarów płodu oraz łożyska. Wiele z nich zaczyna się jednak już we wczesnej ciąży. Warto mieć ich świadomość, aby w odpowiedni sposób dopasować dietę i aktywność do bieżących potrzeb organizmu⁹.

Wobec zwiększonego zapotrzebowania energetycznego organizm może przyjąć różne strategie. Jedną z nich jest zwiększone spożycie pokarmów, inną obniżenie podstawowego metabolizmu czy wykorzystanie zasobów pochodzących z tkanki tłuszczowej. Wiele badań wykazuje jednak, że zwiększone spożycie pokarmów czy korzystanie z tkanki tłuszczowej niekoniecznie są strategiami skutecznie pokrywającym zwiększone zapotrzebowanie energetyczne — dużo zależy tu od czynników środowiskowych oraz trybu życia kobiety przed ciążą¹⁰.

9, 10. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich

 

Metabolizm białek w czasie ciąży

Białka są niezbędne, aby wzrost i rozwój płodu oraz łożyska przebiegał w prawidłowy sposób. Odpowiadają również za właściwy przebieg fizjologicznych zmian zachodzących w ciele przyszłej mamy: powiększanie się gruczołów piersiowych oraz macicy, a także zwiększenie ilości hemoglobiny czy białek osoczowych we krwi. Docelowo w trakcie ciąży ilość białek we krwi może wzrosnąć nawet o 20%. Chociaż magazynowanie białka ma miejsce głównie w drugiej połowie ciąży, warto już na jej początku zadbać o spożywanie wartościowych posiłków dostarczających go organizmowi. Szczególną rolę w diecie kobiety ciężarnej powinny odgrywać produkty zawierające tzw. aminokwasy egzogenne, czyli te, których organizm nie jest w stanie sam syntetyzować, a które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania.

Aminokwasy egzogenne: wartościowe źródła białka
Podstawowymi strukturami, z których zbudowane są białka, są aminokwasy. Znamy ich aż 20 i możemy podzielić je na:
– aminokwasy endogenne, czyli samodzielnie syntetyzowane przez organizm (jest ich 12),
– aminokwasy egzogenne, które muszą być dostarczane wraz z żywnością (jest ich 8).
Białka pełnowartościowe to te, które zawierają wszystkie aminokwasy egzogenne w optymalnych ilościach. Są to m.in.:
– mleko i przetwory mleczne,
– mięso,
– drób,
– ryby,
– jajka.
W diecie warto też uwzględnić białka częściowo wartościowe i niepełnowartościowe: są to produkty pochodzenia roślinnego np. rośliny strączkowe, ziarna, orzechy czy soja. Jest możliwe skomponowanie z nich bogatego w białko posiłku, będzie to jednak o wiele trudniejsze niż w przypadku białek pełnowartościowych i wymaga stosowania niezwykle dużej różnorodności w codziennej diecie.
Źródło: Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016

Trawienie białek

Dostarczane do organizmu wraz z pożywieniem białka są trawione w żołądku i jelitach, gdzie rozłożone do aminokwasów zostają wchłonięte do krwi i poprzez żyłę wrotną dostają się do wątroby. Z tego narządu większość aminokwasów przedostaje się dalej do krążenia ustrojowego, a te nadmiarowe ulegają degradacji — w cyklu mocznikowym zostają przekształcone najpierw w amoniak, a następnie w wędrujący do nerek mocznik¹¹.

Dla kobiet ciężarnych charakterystyczny jest tzw. dodatni bilans azotowy. Oznacza to, że ilość azotu przyjmowanego razem z pożywieniem jest większa niż ilość azotu wydalanego z organizmu w moczu i kale. Kiedy organizm zatrzyma dodatkową ilość białka, może przeznaczyć je na budowanie nowych tkanek.

W miarę rozwijania się ciąży stopniowo wzrasta spożycie białek. Jednocześnie również obniżona perystaltyka układu pokarmowego powoduje, że większa ich ilość ulega absorpcji. Będące podstawową strukturą białek aminokwasy w pewnym momencie w naturalny sposób znajdują się w wątrobie. Jednak pod wpływem ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (HCG) oraz laktogenu łożyskowego (HPL) dochodzi do zahamowania procesu dezaminacji (czyli rozpadu) aminokwasów. W związku z tym mniejsza ich część bierze udział w cyklu mocznikowym — u kobiet ciężarnych ilość mocznika w moczu oraz krwi jest niższa niż przed ciążą. Syntezę aminokwasów oraz ich transport częściowo kontroluje łożysko — stężenie aminokwasów jest wyższe w części płodowej niż w obszarze matczynym¹².

11. Sławomir Pikuła, Białka – budowa, synteza, funkcje, http://fundacjarozwojunauki.pl/res/Tom1/Nauka%20swiatowa%20i%20polska.Rozdzial%2003.pdf
12. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich

 

Jak wygląda metabolizm węglowodanów w czasie ciąży

Węglowodany, czyli cukry, to nasze podstawowe źródło energii. Podczas ciąży stanowią nie tylko łatwo dostępne źródło energii dla płodu, ale również budują materiał zapasowy w postaci tkanki tłuszczowej — przyda się na kolejnych etapach ciąży, a później podczas karmienia piersią. Dlatego właśnie spożycie węglowodanów w ciąży jest zwykle wyższe niż przed nią; stanowią one przy prawidłowej diecie około 45-65% energii pochodzącej z pożywienia.

W naszym organizmie glukoza jest wykorzystywana na kilka sposobów:

– jest magazynowana w postaci glikogenu w mięśniach,

– także zostaje przekształcona w tłuszcz,

– jest wychwytywana z układu krążenia i bezpośrednio wykorzystywana przez poszczególne tkanki,

– również jest magazynowana w postaci glikogenu w wątrobie.

W organizmie kobiety ciężarnej zachodzą zmiany, mające na celu bardziej optymalne w tym stanie gospodarowanie glukozą. Dochodzi do przerostu komórek trzustki, które kontrolują wydzielanie insuliny; jej wydzielanie wzrasta, a jednocześnie od drugiego trymestru zwiększa się oporność na jej działanie. Zmiany te aktywują hormony: prolaktyna oraz laktogen łożyskowy (HPL).

Jakie węglowodany warto jeść w czasie ciąży?
Węglowodany stanowią zwykle podstawę diety kobiety ciężarnej — powinny być to jednak odpowiednio dobrane węglowodany.
– Najbardziej wartościowe są węglowodany złożone, które znajdziemy przede wszystkim we zbożach. Stanowią cenne źródło witamin z grupy B, magnezu, cynku, żelaza i błonnika (pomoże on w walce z uciążliwymi zaparciami). Wybierajmy produkty z pełnego przemiału zamiast tych wysokooczyszczonych. W I trymestrze zaleca się spożywanie dziennie ok. 8 porcji produktów zbożowych. Warto spożywać mąkę pełnoziarnistą pszenną, żytnią, gryczaną, graham czy orkiszową, ryż oraz kasze, różnego rodzaju płatki, ziemniaki oraz pełnoziarniste makarony. Węglowodany złożone znajdują się też w warzywach strączkowych.
– Węglowodany proste są mniej wartościowe, a szczególnie unikać należy tych przetworzonych np. słodyczy czy słodkich napojów. Warto jednak pamiętać, że cukry proste zawierają też owoce i warzywa, które spożywamy ze względu na zawartość cennych witamin i minerałów.
Źródło: Świątkowska Dorota, mgr inż. żywienia człowieka, Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, http://www.imid.med.pl/images/poradnik-zywienia-dla-kobiet-w-ciazy.pdf,  Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016

Charakterystyczne dla metabolizmu węglowodanów w ciąży są:

– wyższe niż przed ciążą stężenia insuliny, zarówno na czczo, jak i po posiłku,

– przemijająca hiperglikemia (podwyższony poziom cukru we krwi) po posiłkach,

– przemijająca hipoglikemia (obniżony poziom cukru we krwi) między posiłkami i w nocy,

– także możliwe jest pojawienie się glukozurii, czyli obecności glukozy w moczu, ze względu na wyższe stężenie glukozy we krwi połączone z szybszym przesączaniem kłębkowym¹³.

13. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r

 

Metabolizm tłuszczów w ciąży

Podczas ciąży tkanka tłuszczowa jest głównym energetycznym „magazynem”. Tłuszcz odkłada się przede wszystkim centralnie — w tkance tłuszczowej brzusznej — przez co będzie łatwo dostępny do transportu przezłożyskowego mającego miejsce w III trymestrze. Oprócz okolicy brzusznej tłuszcz odkłada się też na pośladkach, udach i w mniejszym stopniu w sutkach.

W tym szczególnym okresie w organizmie kobiety zachodzą takie zmiany jak:

– znaczne zwiększenie zapotrzebowania na energię,

– podwyższenie poziomu tłuszczów we krwi, z których część zostanie zmagazynowana w postaci tkanki tłuszczowej; zaobserwować można duży wzrost osoczowych stężeń cholesterolu, trójglicerydów oraz fosfolipidów,

– zmniejszenie udziału energii pochodzącej z węglowodanów, ze względu na mniejsze zapasy glikogenu.

Na zachodzące zmiany duży wpływ mają dwa hormony. Pierwszym z nich jest leptyna, która prawdopodobnie wpływa na insulinooporność tkanek, chociaż jej dokładna rola podczas ciąży nie została jeszcze opisana. Leptynę wytwarzają łożysko oraz tkanka tłuszczowa, a jej stężenie wzrasta stopniowo do II trymestru ciąży. Odpowiada ona za hamowanie uczucia głodu, jednak ze względu na obniżenie wrażliwości receptorów odpowiedzialnych za reagowanie na jej obecność, kobiety w ciąży nie narzekają zwykle na brak apetytu — wręcz przeciwnie.

Drugi ważny hormon związany z metabolizmem tłuszczów to adiponektyna.

On również produkowany jest przez tkankę tłuszczową: nie tylko kobiety, ale także płodu. W tym przypadku z kolei wraz z rozwojem ciąży dochodzi do obniżania się stężenia hormonu. Ma on wpływ na regulację metabolizmu glukozy i tłuszczów w tkankach, które są wrażliwe na działanie insuliny. Stopniowy spadek poziomu adiponektyny skutkuje zwiększaniem się produkcji glikogenu w wątrobie i szybkim zwiększaniem wagi płodu¹⁴.

Nienasycone kwasy tłuszczowe: kluczowe podczas ciąży
W czasie ciąży zdecydowanie wzrasta zapotrzebowanie kobiety na nienasycone kwasy tłuszczowe (aż o 50%!). Pełnią one istotną funkcję, m.in. wpływając pozytywnie na rozwój układu nerwowego płodu, ułatwiają przyswajanie witamin czy stanowiąc cenny budulec ścian komórkowych. Nasz organizm nie potrafi sam ich wytworzyć, dlatego należy zadbać, by dostarczać je sobie wraz z pożywieniem.

Warto sięgnąć po wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6, które powinny jednak być spożywane w odpowiednich proporcjach.
– Aby organizm mógł w optymalny sposób skorzystać z właściwości obu tych kwasów, konieczne jest zachowanie właściwych proporcji, które wynoszą ok. 1:5 (omega-3 do omega-6). Zazwyczaj spożywamy na co dzień znacznie większe ilości kwasów tłuszczowych omega-6, które znajdują się np. w popularnym oleju słonecznikowym i rzepakowym. Dlatego najczęściej powinniśmy skupić się jedynie na kwasach omega-3.
– Kwasy tłuszczowe omega-3 znajdziemy m.in. w rybach, oleju lnianym, krewetkach czy oleju z orzecha włoskiego. Jest on również w oleju słonecznikowym, rzepakowym czy sojowym, które jednak zawierają więcej kwasów tłuszczowych omega-6.
– W ciąży zaleca się też stosowanie suplementów diety z kwasem tłuszczowym DHA (kwas z grupy omega-3). Standardowa dawka to 200 mg, a w przypadku kobiet jedzących niewiele ryb — 400-600 mg.
Źródła: prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, strona internetowa https://poznajsienatluszczach.pl/

14. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r

---

Źródła:

– prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich

– Hieronim Bartel, Embriologia: podręcznik dla studentów, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 2012

– Ostrowski, Embriologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich

– Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r.

– Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner

– Sławomir Pikuła, Białka – budowa, synteza, funkcje, http://fundacjarozwojunauki.pl/res/Tom1/Nauka%20swiatowa%20i%20polska.Rozdzial%2003.pdf

– Dorota Rogowska-Szadkowska, Przenoszenie zakażenia HIV z matki na dziecko, Krajowe Centrum ds. AIDS, Agenta Ministerstwa Zdrowia, http://www.psse-kamien.pl/wp-content/uploads/2014/04/4_matka-dziecko-09_2009-2.pdf

– Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016

– Świątkowska Dorota, mgr inż. żywienia człowieka, Poradnik żywienia dla kobiet w ciąży, http://www.imid.med.pl/images/poradnik-zywienia-dla-kobiet-w-ciazy.pdf

– https://poznajsienatluszczach.pl/

– www.padaniaprenatalne.pl

---

Autor: