1 tydzień ciąży, zgodnie ze stosowaną do wyznaczania terminu porodu metodą Naegelego, to tydzień wystąpienia ostatniej miesiączki. Chociaż w tym czasie kobieta tak naprawdę nie jest jeszcze w ciąży, to jej organizm już przygotowuje się do przyjęcia nowego życia. Planując ciążę, warto dowiedzieć się więcej na temat terminologii związanej z tym okresem, zapoznać się z kalendarzem ciąży i nauczyć się metod wyznaczania terminu porodu. To także idealny moment na sprawdzenie stanu zdrowia poprzez wykonanie odpowiednich badań oraz na działania profilaktyczne.
- 1 tydzień ciąży: co dokładnie oznacza to określenie?
- Ile czasu trwa ciąża?
- Czym są trymestry?
- Czym jest ciąża przenoszona i niedonoszona?
- Jak wyznaczyć termin porodu metodą Naegelego?
- Czy istnieją inne metody wyznaczania terminu porodu?
- Co dzieje się z ciałem kobiety w 1 tygodniu ciąży?
- Jakie badania wykonać, planując ciążę?
- Czym jest konflikt serologiczny i czy należy się go bać?
1 tydzień ciąży: co dokładnie oznacza to określenie?
Wielu świeżo upieczonych rodziców zakłada, że 1 tydzień ciąży to po prostu pierwszy tydzień liczony od dnia, w którym doszło do zapłodnienia. Jeżeli przyjmiemy takie założenie, ciąża powinna trwać średnio 266 dni.
Określenie dokładnej daty zapłodnienia jest jednak w większości przypadków bardzo trudne. Dlatego z reguły za początek ciąży uznaje się… pierwszy dzień ostatniej miesiączki. Tak, oznacza to, że do zapłodnienia dochodzi dopiero w „3 tygodniu ciąży”. Chociaż wydaje się to na pierwszy rzut oka dziwne, ma jednak swoje uzasadnienie. Pierwsze 2 tygodnie ciąży to okres, kiedy ciało kobiety przygotowuje się do zapłodnienia i stwarza odpowiednie warunki do rozwoju dla nowego życia.
Ile czasu trwa ciąża?
Na początku warto podkreślić, że nie da się jednoznacznie określić długości trwania ciąży — jest to uzależnione od wielu różnych czynników. Możemy jednak podać jej przybliżoną długość.
– W przypadku przyjęcia jako początek ciąży momentu zapłodnienia, ciąża trwa ok. 266 dni, czyli 38 tygodni.
– Zazwyczaj za początek ciąży przyjmuje się datę pierwszego dnia ostatniej miesiączki, a więc ciąża trwa ok. 280 dni, czyli 40 tygodni1.
Najczęściej możemy spotkać się po prostu ze stwierdzeniem, że „ciąża trwa 9 miesięcy”. Pamiętajmy, przy przeliczaniu ich na tygodnie, że miesiące mają różną liczbę dni. Czas ciąży można także określić jako 10 miesięcy księżycowych, które liczą po 28 dni.
1. Agnieszka Urbańska, Jak wyznaczyć datę porodu, wywiad z dr Tomaszem Leonowiczem, http://ginekologia.waw.pl/sites/default/files/media/CHBR_11.pdf
Czym są trymestry?
Czas ciąży dzieli się bardzo często na trymestry. Są to 3 okresy, obejmujące po 3 miesiące ciąży. Chociaż pragnąc dowiedzieć się więcej na temat rozwoju dziecka na poszczególnych etapach, lepiej jest posługiwać się miesiącami lub tygodniami, to tradycyjny podział na trymestry również jest powszechnie stosowany.
Warto wiedzieć, że poszczególne trymestry uważa się za 3 kolejne etapy rozwoju dziecka. W pierwszym z nich kształtują się wszystkie podstawowe narządy oraz układy, jest to też czas, w którym najczęściej dochodzi do poronień. Drugi trymestr to okres stabilizacji oraz intensywnego wzrostu; w trzecim dziecko przygotowuje się do przyjścia na świat i przybiera na wadze.
Czym jest ciąża przenoszona i niedonoszona?
– WHO, czyli Światowa Organizacja Zdrowia, za ciążę donoszoną uznaje tę trwającą od 38 do 42 tygodni.
– W przypadku zakończenia ciąży przed upłynięciem jej 22 tygodnia mówi się o poronieniu.
– Ciąża przenoszona to ta, w przypadku której nie doszło do porodu przed upływem 42 tygodnia ciąży2.
2. Michał Lipa, Poród fizjologiczny, http://skn-starynki.wum.edu.pl/sites/skn-starynki.wum.edu.pl/files/porod_fizjologiczny.pdf
Jak wyznaczyć termin porodu metodą Naegelego?
Warto wiedzieć
Metoda Naegelego – co to takiego?
Franz Carl Naegele to niemiecki ginekolog i położnik, żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku. Opracował on metodę, która aż do dzisiaj obowiązuje podczas wyznaczania terminu porodu. Oto jej najważniejsze założenia:
– za pierwszy dzień ciąży uznaje się termin ostatniej miesiączki, nazywany w skrócie OM,
– owulacja przypada na 14. dzień cyklu,
– przewidywany termin porodu, nazywany w skrócie PTP, wyznacza się z następującego wzoru:
PTP = 1 dzień OM + 7 dni – 3 miesiące + 1 rok.
Przy wyznaczaniu terminu porodu najczęściej stosowana jest metoda Naegelego (patrz ramka)3. Musimy jednak mieć na uwadze, że odnosi się ona do bardzo regularnych cykli, liczących od 28 do 30 dni. Zakłada też, że do owulacji dochodzi 14. dnia cyklu. Jak wiadomo, w przypadku wielu kobiet cykle są nieregularne, raz dłuższe, raz krótsze. Sam moment wystąpienia owulacji również może ulegać zmianie, w zależności od wielu czynników. Dlatego bardzo istotne jest skorygowanie otrzymanego PTP (Przewidywany Termin Porodu), biorąc pod uwagę indywidualną długość cyklu. Z pewnością pomoże w tym kobiecie lekarz prowadzący ciążę — generalnie przy dłuższych cyklach PTP będzie późniejszy niż ten wynikający z reguły Naegelego, przy krótszych zaś wcześniejszy4.
To zrozumiałe, że każdy rodzic chciałby znać dokładnie datę planowanego przyjścia dziecka na świat. Nie można jednak zapominać, że są to jedynie przybliżone terminy, a o tym, kiedy faktycznie dojdzie do porodu, zadecyduje splot wielu czynników. Badania wskazują, że błędy w określaniu terminu porodu mogą zależeć m.in. od:
– nieregularnych cykli,
– podania błędnej daty pierwszego dnia ostatniej miesiączki,
– płci dziecka (naukowcy zgadzają się, że płeć może mieć wpływ na lekkie przyspieszenie lub opóźnienie porodu; badania określające jednak, która płeć „rodzi się szybciej”, nie dają jednoznacznego wyniku),
– przyzwyczajeń, trybu życia i wieku matki5.
3. dr n. med. Barbara Baranowska i Anna Otffinowska, Rytm i czas porodu. Indukcja i stymulacja porodu w świetle badań naukowych, Fundacja „Rodzic Po Ludzku”, Warszawa 2009 http://www.rodzicpoludzku.pl/images/stories/publikacje/rytm_i_czas_porodu.pdf, Michał Lipa, Poród fizjologiczny, http://skn-starynki.wum.edu.pl/sites/skn-starynki.wum.edu.pl/files/porod_fizjologiczny.pdf
4, 5. dr n. med. Barbara Baranowska i Anna Otffinowska, Rytm i czas porodu. Indukcja i stymulacja porodu w świetle badań naukowych, Fundacja „Rodzic Po Ludzku”, Warszawa 2009 http://www.rodzicpoludzku.pl/images/stories/publikacje/rytm_i_czas_porodu.pdf
Czy istnieją inne metody wyznaczania terminu porodu?
Jak widać, podczas wyznaczania terminu porodu metodą Naegelego na rodziców czeka sporo „pułapek”. Na szczęście doświadczony lekarz pomoże rozwiać wątpliwości. Warto też wiedzieć, że wyznaczoną datę będzie można później zweryfikować.
Za najbardziej miarodajną metodę wyznaczania terminu porodu uznaje się obecnie badanie ultrasonograficzne przeprowadzone między 10 a 13 tygodniem ciąży, czyli pod koniec pierwszego trymestru. Należy więc uzbroić się w cierpliwość, aby móc potwierdzić lub skorygować pierwsze informacje na ten temat. Poprzez pomiaru długości ciemieniowo-siedzeniowej (CRL) w trakcie badania USG wykonanego przed 14. tygodniem ciąży możliwe jest ustalenie przewidywanego terminu porodu z dokładnością do 5 dni. Na początku ciąży musimy jednak zadowolić się metodą Naegelego.
Co dzieje się z ciałem kobiety w 1 tygodniu ciąży?
Czy wiesz, że
Hormon FSH jest często wykorzystywany w leczeniu bezpłodności. Umożliwia pobudzenie jajeczkowania, bez którego nie byłoby możliwe zajście w ciążę.
Przyjmując terminologię związaną z metodą Naegelego, w 1 tygodniu ciąży kobieta de facto nie jest jeszcze w ciąży. Jest to czas normalnego krwawienia miesięcznego. W tym czasie z macicy wydalane są obumarłe, złuszczające się fragmenty błony śluzowej, razem z krwią oraz płynem tkankowym. Trwa to około 5 dni, chociaż wiele kobiet miesiączkuje dłużej, a niektóre krócej — jest to kwestia indywidualna. W tym czasie wydzielany jest także (dzięki pracy przysadki mózgowej) hormon FSH, czyli folikulotropowy. To właśnie te hormony mają wpływ na dojrzewanie i rozwój pęcherzyków jajnikowych, a także na produkcję estrogenów6.
Zobacz także: Miesiączka w ciąży – czy jest bezpieczna, kiedy udać się do lekarza
6. Weronika Janucik i Marlena Ludwiniak, Regulacja hormonalna w cyklu miesięcznym kobiety, opracowanie pod kierunkiem dr Ireny Grochowskiej http://www.stowarzyszeniefidesetratio.pl/Presentations0/Hormony.pdf, dr n. med. Przemysław Binkiewicz i mgr Dorota Binkiewicz, Fizjologia cyklu miesięcznego kobiety, http://www.forumginekologiczne.pl/artykul/fizjologia-cyklu-miesiecznego-kobiety/381
Jakie badania wykonać, planując ciążę?
Planując ciążę, warto wykorzystać dobrze czas i wykonać kilka badań. Dzięki nim zawczasu poznamy ewentualne przeszkody czy zagrożenia, a tym samym lepiej przygotujemy organizm na ten wyjątkowy czas.
Na jakie badania warto się zdecydować?
– morfologia krwi: szczególną uwagę należy zwrócić na anemię (wymagane jest wówczas przyjmowanie żelaza) czy zagrożenie cukrzycą,
– przeciwciała przeciwko toksoplazmozie, różyczce czy cytomegalii,
– cytologia, ewentualnie również USG narządów rodnych.
Jeżeli w rodzinie zdarzały się choroby genetyczne bądź kobieta miała wcześniej problemy natury ginekologicznej, może być wymagane przeprowadzenie dodatkowych badań zleconych przez lekarza7.
Każdy przyszły rodzic powinien znać swoją grupę krwi i wiedzieć, czy posiada czynnik Rh+ czy Rh-. Jeżeli nie posiadamy takiej wiedzy, w okresie starania się o dziecko dobrze jest wykonać odpowiednie badania. Pozwoli to zadbać o właściwą profilaktykę w zakresie ewentualnego konfliktu serologicznego.
7. Zdrowa mama, zdrowe dziecko – jak przygotować się do ciąży?, materiał dostarczony przez lekarza ginekologa Jacka Kolanko, zamieszczony na stronie www.badaniaprenatalne.pl
Czym jest konflikt serologiczny i czy trzeba się go bać?
– Czym jest konflikt serologiczny?
O konflikcie serologicznym możemy mówić wtedy, kiedy występuje niezgodność pomiędzy antygenami krwinek czerwonych matki oraz płodu. W wyniku kontaktu nawet niewielkiej ilości krwi płodu z krwią matki (np. podczas porodu, urazu, poronienia czy zabiegów prenatalnych) organizm matki zaczyna wytwarzać przeciwciała odpornościowe. Są one skierowane przeciwko antygenom krwinek czerwonych dziecka. Może to prowadzić do powikłań np. wystąpienia choroby hemolitycznej u płodu i noworodka.
– Czy należy się go obawiać?
Na szczęście konflikt serologiczny nie jest częstym zjawiskiem. Co więcej, w obecnych czasach możemy nie tylko korzystać z badań profilaktycznych, lecz także skutecznie radzić sobie w przypadku ryzyka wystąpienia konfliktu serologicznego poprzez podawanie kobiecie odpowiednich dawek immunoglobuliny anty-D.
– Kto znajduje się w grupie ryzyka?
Najczęściej konflikt serologiczny pojawia się w przypadku niezgodności w zakresie antygenu Rh — najbardziej narażone są pary, w których kobieta ma czynnik Rh-, a mężczyzna Rh+. Jeśli płód odziedziczy po ojcu czynnik Rh+, powstanie niezgodność z czynnikiem matki. Pamiętajmy jednak, że czasem (choć znacznie rzadziej) konflikt może dotyczyć niezgodności w zakresie innych antygenów.
– Jakie badania profilaktyczne wykonać?
Planując ciążę, warto zawczasu oznaczyć grupę krwi i czynnik Rh. Dobrze jest też wykonać badanie na obecność przeciwciał odpornościowych (tzw. odczyn Coombsa czy test antyglobulinowy).
Źródła:
– Agnieszka Urbańska, Jak wyznaczyć datę porodu, wywiad z dr Tomaszem Leonowiczem, http://ginekologia.waw.pl/sites/default/files/media/CHBR_11.pdf
– dr n. med. Barbara Baranowska i Anna Otffinowska, Rytm i czas porodu. Indukcja i stymulacja porodu w świetle badań naukowych, Fundacja „Rodzic Po Ludzku”, Warszawa 2009 http://www.rodzicpoludzku.pl/images/stories/publikacje/rytm_i_czas_porodu.pdf
– dr n. med. Przemysław Binkiewicz i mgr Dorota Binkiewicz, Fizjologia cyklu miesięcznego kobiety, http://www.forumginekologiczne.pl/artykul/fizjologia-cyklu-miesiecznego-kobiety/381
– Michał Lipa, Poród fizjologiczny, http://skn-starynki.wum.edu.pl/sites/skn-starynki.wum.edu.pl/files/porod_fizjologiczny.pdf
– Weronika Janucik i Marlena Ludwiniak, Regulacja hormonalna w cyklu miesięcznym kobiety, opracowanie pod kierunkiem dr Ireny Grochowskiej http://www.stowarzyszeniefidesetratio.pl/Presentations0/Hormony.pdf
– Zdrowa mama, zdrowe dziecko – jak przygotować się do ciąży?, materiał dostarczony przez lekarza ginekologa Jacka Kolanko, zamieszczony na stronie badaniaprenatalne.pl https://badaniaprenatalne.pl/wp-content/uploads/2015/07/poradnik_zdrowa_mama_zdrowe_dziecko.pdf
– strona internetowa http://konfliktserologiczny.pl/
Autor:
Ola
„Z reguły za początek ciąży uznaje się… pierwszy dzień ostatniej miesiączki.”
