16 tydzień ciąży to 14 tydzień życia dziecka — trwa 4 miesiąc ciąży i drugi trymestr. Płód dalej rośnie, a w rezultacie jego ciało staje się coraz bardziej proporcjonalne. Stopniowo zaczyna poruszać się w skoordynowany sposób, ćwicząc takie umiejętności jak ssanie, oddychanie czy również chwytanie. Czuje już smak płynu owodniowego, jest wrażliwy na światło, a wkrótce zacznie też reagować na dźwięki. W 16 tygodniu ciąży niektóre kobiety mogą już poczuć delikatne ruchy dziecka. W zauważalny sposób zwiększa się obwód brzucha, pojawiają się też typowe dla drugiego trymestru objawy jak przebarwienia skórne czy bóle pleców. Dlatego sprawdź, jakie infekcje często pojawiają się w tym czasie i w jaki sposób można z nimi walczyć. Zobacz też, czym jest niewydolność szyjki macicy — jedna z najczęstszych przyczyn późnych poronień i porodów przedwczesnych.
- Jak rozwija się płód w 16 tygodniu ciąży?
- Jak wygląda płód w 16 tygodniu ciąży?
- Objawy w 16 tygodniu ciąży
- Infekcje układu moczowego w II trymestrze
- Infekcje układu płciowego w II trymestrze
- Niewydolność szyjki macicy a ryzyko poronienia
Jak rozwija się płód w 16 tygodniu ciąży?
16 tydzień ciąży to 14 tydzień życia płodu. To już połowa 4 miesiąca ciąży czyli wciąż pierwsza część drugiego trymestru. Płód nadal intensywnie rośnie, dzięki czemu jego głowa staje się bardziej proporcjonalna w stosunku do całego ciała. Kończyny dolne są już dłuższe od górnych, dążą do osiągnięcia docelowej długości — powoli formują się też paznokcie paluchów. W tym czasie można zauważyć także pierwsze ruchy gałek ocznych. Są one jednak powolne, a powieki nadal pozostają zamknięte. Płód potrafi już trzymać głowę prosto1.
W 16 tygodniu ciąży dalej rozwija się mózg. W mózgowiu powstają struktury zwane płatami:
– czołowy,
– skroniowy,
– ciemieniowy,
– potyliczny.
Już wkrótce rozpocznie się mielinizacja włókien nerwowych2, dzięki której impulsy nerwowe będą przesyłane znacznie szybciej. Coraz lepsze funkcjonowanie układu nerwowego i jego współpraca z układem mięśniowym powodują, że ruchy płodu stają się stopniowo mniej odruchowe, a bardziej celowe i skoordynowane. Dlatego możemy zaobserwować takie ruchy jak chwytanie i kopanie. Zdarza się też, że płód ma czkawkę3, podejmuje też pierwsze spontaniczne próby oddychania4.
Dalej rozwijają się zmysły. Płód czuje smak połykanych wód owodniowych, a już niedługo (między 4 a 5 miesiącem ciąży) może zacząć słyszeć dźwięki. Czyli już w 4 miesiącu stwierdzono możliwość wystąpienia reakcji na dźwięki u płodu — m.in. na wibracje czy dudnienie. Z kolei w 5 miesiącu płód posiada już słuch funkcjonalny. Pierwszymi dźwiękami, jakie usłyszy, będą bicie serca matki oraz odgłosy związane m.in. z pracą układu krwionośnego5. W 16 tygodniu ciąży płód jest też już wrażliwy na światło6.
Pod koniec trwającego 4 miesiąca ciąży naskórek płodu posiadać już będzie 4 ukształtowane warstwy:
– podstawną,
– kolczystą,
– ziarnistą,
Mniej więcej połowę ciała płodu pokrywa obecnie meszek płodowy, czyli tzw. lanugo. Skóra jednak nadal jest niemal przezroczysta, z prześwitującymi spod niej naczyniami krwionośnymi.
Dochodzi też do przemieszczenia się nieco niżej przyczepu pępowiny; teraz znajduje się blisko miejsca, w którym potem powstanie pępek. Jednocześnie pępowina staje się coraz grubsza i mocniejsza, a łożysko systematycznie się rozrasta.
W przypadku płodów płci żeńskiej około 16 tygodnia w jajnikach mogą zacząć powstawać pierwsze komórki jajowe — na początku będą ich miliony, jednak aż do czasu menopauzy będą one systematycznie obumierać, a tylko niewielka część z nich zostanie uwolniona w trakcie owulacji, kiedy dziewczynka osiągnie dojrzałość płciową8.
W 16 tygodniu ciąży część kobiet może już odczuwać ruchy dziecka — dotyczy to w szczególności wieloródek.
Kobiety, które jeszcze nie rodziły, zwykle wyczuwają ruchy płodu dopiero 2 czy 3 tygodnie później9. Na początku łatwo jest przeoczyć pierwsze ruchy dziecka, ponieważ często są mylone z…dolegliwościami trawiennymi np. gazami. Dopiero po jakimś czasie kobieta orientuje się, że to nie praca układu trawiennego, a delikatne ruchy płodu10, które po jakimś czasie staną się wyraźniejsze (np. typowe kopnięcia).
Ruchy dziecka – kiedy kobieta powinna je poczuć?
Wyczucie ruchów dziecka to niezwykle oczekiwany przez przyszłe mamy objaw ciąży. Pozwala naprawdę poczuć swój odmienny stan i często daje kobietom wiele radości, chociaż na późniejszym etapie może być nieco uciążliwy. Nic dziwnego, że brak wyczuwalnych ruchów przez dłuższy czas może budzić obawy. Warto jednak pamiętać, że to, kiedy kobieta poczuje je po raz pierwszy, jest kwestią indywidualną.
O czym jeszcze trzeba pamiętać?
– Przyjmuje się, że wieloródki zaczynają odczuwać ruchy dziecka najczęściej między 15 a 18 tygodniem ciąży.
– Uważa się, że pierworódki najczęściej zaczynają odczuwać ruchy dziecka między 18 a 20 tygodniem ciąży.
– Pierwsze ruchy płodu określane są często jako „trzepotanie”. Mogą być pomylone np. z gazami.
– Bardziej wyraźne, lecz jeszcze nieregularne ruchy pojawiają się ok. 20-22 tygodnia ciąży,
– Na regularne ruchy płodu musimy poczekać do ok. 26 tygodnia ciąży.
– Brak wyczucia ruchów dziecka do 22 tygodnia ciąży nie musi oznaczać nic złego, jednak warto ten fakt skonsultować z lekarzem. Wykona on badanie USG i sprawdzi, czy wszystko jest w porządku. Możliwe, że sytuacja ta związana jest ze szczególnym ułożeniem łożyska, które utrudnia matce wyczucie ruchów.
Źródło: dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007, prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
Nie każdy płód jest tak samo aktywny; wiele zależy od jego cech indywidualnych czy preferowanej pory aktywności.
1. Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner
2. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
3. Dr Anderson John, Dr Boogert Tom, Dr Greg Kesby, O’Connor Janette, Dr Robertson Robert, Dr Scott Fergus, Kalendarz mojej ciąży, wydawnictwo Feeria
4. Kornas-Biela Dorota, Prenatalny rozwój dziecka, http://www.kbroszko.dominikanie.pl/r_prenatalny.htm
5 .Kędziora Sonia, Znaczenie muzyki w okresie prenatalnym, http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Wartosci_w_muzyce/Wartosci_w_muzyce-r2012-t4/Wartosci_w_muzyce-r2012-t4-s288-299/Wartosci_w_muzyce-r2012-t4-s288-299.pdf
6, 7, 8. Dr Anderson John, Dr Boogert Tom, Dr Greg Kesby, O’Connor Janette, Dr Robertson Robert, Dr Scott Fergus, Kalendarz mojej ciąży, wydawnictwo Feeria
9. Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r.
10. Curtis Glade B., Ciąża. 40 kolejnych tygodni, Amber, Warszawa 1997 r.
Jak wygląda płód w 16 tygodniu ciąży?
W 16 tygodniu ciąży płód ma około 12 cm długości (CRL) i waży mniej więcej 110 gramów. Jego długość stopy (FL) wynosi ok. 20 mm11. Uwagę zwraca stopniowe wyrównywanie się proporcji pomiędzy głową a resztą ciała, chociaż nadal pozostaje ona dużo większa niż docelowo. Rysy twarzy są już wyraźne, oczy i uszy znajdują się coraz bliżej miejsca docelowego; wyraźnie widoczna jest szyja.
Kończyny dolne są już dłuższe od górnych. Dobrze ukształtowana jest większość paznokci, formują się paznokcie paluchów. Ciało płodu pokrywa w dużej mierze meszek płodowy, a jego skóra wciąż jest prześwitująca i czerwonawa. Wyraźnie widoczne są zewnętrzne narządy płciowe, co w przypadku dobrego ułożenia pozwala określić płeć dziecka. Płód porusza się, może np. „ssać” kciuk czy wyglądać, jakby bawił się pępowiną.
11. Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner
Objawy w 16 tygodniu ciąży
16 tydzień ciąży to czas, kiedy większość kobiet cieszy się dobrym samopoczuciem psychicznym i fizycznym, charakterystycznym dla drugiego trymestru. Wynika ono m.in. z ustąpienia takich dolegliwości jak mdłości, wymioty czy częste oddawanie moczu, a także ze zmniejszaniem się drażliwości, senności i zmęczenia. Powodem poprawy samopoczucia może być również przyzwyczajenie się do odmiennego stanu oraz mniejszy lęk przed utratą dziecka (ryzyko poronienia jest znacznie niższe niż w pierwszym trymestrze). Wiele kobiet w tym czasie czuje przypływ energii i większą ochotę na seks, który — w przypadku ciąży o prawidłowym przebiegu — jest w pełni bezpieczny.
Prawdopodobna poprawa samopoczucia nie oznacza jednak, że w tym okresie nie pojawią się różnego rodzaju dolegliwości o różnym stopniu nasilenia. Część z nich związana jest z powiększającą się macicą. Jej dno jest w 16 tygodniu ciąży wyczuwalne mniej więcej w połowie odległości między spojeniem łonowym a pępkiem12. Teraz też wyraźnie widoczne jest już powiększenie się obwodu brzucha — kobieta ma zwykle spory apetyt i przybiera na wadze ok. 0,5 kg tygodniowo. Macica waży w tym tygodniu około 250 gramów, do ok. 250 ml wzrosła też objętość płynu owodniowego13.
Seks w II trymestrze ciąży
II trymestr ciąży to okres, w którym wiele kobiet czuje się dobrze i odczuwa chęć podejmowania współżycia seksualnego. Wynika to m.in. z wysokiego poziomu hormonów płciowych, które powodują:
– zwiększony dopływ krwi do genitaliów, powodujący ich wysoką wrażliwość,
– dużą ilość wydzieliny pochwowej,
– szybsze osiąganie przez kobietę podniecenia seksualnego,
– w przypadku wielu kobiet — atrakcyjny wygląd (lśniące włosy, gładka skóra itp.).
Jednocześnie brzuch nie jest jeszcze bardzo duży, co pozostawia dużą swobodę ruchu. Seks można więc uprawiać w dowolnej pozycji, która nie jest powodem dyskomfortu. Jeżeli kobieta woli unikać uciskania brzucha i piersi (mogą być bardzo tkliwe), warto wypróbować pozycję boczną, tylną czy „na jeźdźca”. Na co jeszcze warto zwrócić uwagę?
– Korzystanie z dużej ilości poduszek pomoże stworzyć odpowiednie podparcie i poczucie bezpieczeństwa.
– W przypadku przeciwwskazań do penetracji lub obawy przed nią, warto nie rezygnować całkowicie z intymności: w jej podtrzymaniu pomoże np. intymny masaż.
Pamiętajmy, że:
– w czasie ciąży zarówno brak zainteresowania seksem jak i zwiększenie zainteresowania seksem są całkowicie normalne — jest to kwestia indywidualna, każda kobieta przeżywa ten czas inaczej,
– seks nie zaszkodzi dziecku: przed urazami chroni je worek owodniowy, a czop śluzowy utrudnia wniknięcie do macicy szkodliwych drobnoustrojów,
– seks jest niewskazany przy ciąży podwyższonego ryzyka czy w przypadku kobiet, które kiedyś poroniły; w razie wątpliwości warto spytać lekarza, czy aktywność seksualna jest bezpieczna.
Źródła: Dr MacDougall Jane, Ciąża tydzień po tygodniu, MUZA SA, Warszawa 2009, Lees Christopher, Reynolds Karina, McCartan Grainne, Ciąża. Przewodnik po dziewięciu najważniejszych miesiącach w życiu kobiety, Pascal 2005
Do najczęstszych dolegliwości w tym okresie należą bóle pleców (zwłaszcza okolic krzyżowo-biodrowych i okolicy lędźwiowej), związane z rozluźnieniem wiązadeł i ścięgien, a także rozrostem i rozmiękczeniem tkanki chrzęstnej i kostnej14. Pojawić się również mogą lekkie bóle brzucha związane ze zwiększaniem się macicy. Niektóre kobiety mogą cierpieć na zespół cieśni nadgarstka — drętwienie palców czy obniżenie sprawności manualnej nasilają się w nocy lub po przebudzeniu i są związane m.in. z zatrzymywaniem płynów i działalnością hormonów15.
Kolejne problemy towarzyszące kobietom niemal przez cały okres ciąży to dolegliwości ze strony układu pokarmowego: zaparcia, zgaga czy wzdęcia i gazy. Ze względu na powodowane wysokim poziomem progesteronu wolne tempo trawienia, spożyty pokarm na długo pozostaje w żołądku, przez co możliwe jest uczucie ciężkości i przepełnienia. Pomocne może okazać się spożywanie niewielkich porcji, za to dość często16.
Wśród innych częstych w 16 tygodniu ciąży objawów wymienić można m.in.:
– puchnięcie kończyn dolnych i górnych (głównie stopy, kostki, dłonie),
– również szybki wzrost włosów i paznokci oraz ich zdrowy wygląd,
– zatkany nos i zatkane uszy pomimo braku infekcji,
– krwawienia z nosa i dziąseł,
– tzw. amnezja ciążowa (rozkojarzenie, zapominanie itp.)17,
– także zmiany skórne: przebarwienia (np. ostuda, kresa czarna, ciemnienie pieprzyków czy blizn), rozstępy, „pajączki”, zaczerwienione dłonie,
– powstawanie żylaków,
– uczucie duszności, zadyszka, omdlenia,
– obfita wydzielina z pochwy,
– również powiększone piersi; w 16 tygodniu ciąży, pod wpływem nacisku, z sutków może się już z wydobywać siara (pierwsze mleko), będąca jasnym i wodnistym płynem; dotyczy to zwłaszcza kobiet, które już rodziły18.
Powiększenie się brzucha a pozycja podczas snu. W 16 tygodniu ciąży warto już pomyśleć o znalezieniu wygodnej i bezpiecznej pozycji do spania. Macica stale rośnie i jest już dość ciężka, a powiększający się obwód brzucha też nie ułatwia sprawy.
Na co zwrócić uwagę podczas snu?
– Do niewskazanych pozycji należy leżenie płasko na plecach. Ze względu na rosnący ciężar macicy może to powodować uciskanie żyły głównej dolnej oraz aorty brzusznej. Skutkiem tego może być niedokrwienie macicy oraz odczuwanie męczących duszności.
– Niezalecane jest też spanie płasko na brzuchu, ze względu na uciskanie macicy.
– Najlepsze wydaje się ułożenie na boku.
– Warto skorzystać z dodatkowych poduszek, by znaleźć wygodną pozycję. Możemy podkładać je pod nogi, by były ułożone wyżej, czy też pod plecy, dzięki czemu nawet przewracając się na nie podczas snu, unikniemy leżenia na płasko.
– Dobrym rozwiązaniem będzie zakupienie specjalnie wyprofilowanej poduszki ciążowej w kształcie litery „C”, która ułatwi przyjęcie bezpiecznej i wygodnej pozycji.
Źródło: Curtis Glade B., Ciąża. 40 kolejnych tygodni, Amber, Warszawa 1997 r.
12. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
13. Curtis Glade B., Ciąża. 40 kolejnych tygodni, Amber, Warszawa 1997 r.
14. Urtnowska Katarzyna, Bułatowicz Irena, Radzimińska Agnieszka, Woźniak Magdalena, Wiśniewski Jacek, Zukow Walery, Fizjologiczne zmiany w układzie ruchu ciężarnej oraz związane z tym dolegliwości bólowe odcinka lędźwiowo-krzyżowego, http://www.ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/2015%3B5%287%29%3A105-116
15. Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r.
16. Lees Christopher, Reynolds Karina, McCartan Grainne, Ciąża. Przewodnik po dziewięciu najważniejszych miesiącach w życiu kobiety, Pascal 2005
17. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
18. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
Infekcje układu moczowego w II trymestrze
W czasie ciąży zachodzą istotne zmiany w funkcjonowaniu układu moczowego kobiety. W II trymestrze ustępuje zwykle potrzeba częstego oddawania moczu — rosnąca macica uniosła się i nie uciska już pęcherza.
Nadal jednak mamy do czynienia z wieloma zmianami m.in.:
– rozluźnienie dróg moczowych na skutek działania progesteronu, które ułatwia bakteriom wniknięcie przez cewkę moczową do pęcherza,
– częste występowanie refluksu pęcherzowo-moczowodowego,
– także stopniowy przerost mięśniówki moczowodów na skutek działania estrogenów oraz spowodowanego uciskaniem przez rosnącą macicę19,
– przekrwienie oraz obrzęk błony śluzowej pęcherza moczowego,
– również zwiększenie przepływu krwi przez nerki aż o 80%20.
Wszystkie te zmiany sprzyjają powstawaniu różnego rodzaju zakażeń układu moczowego, które w drugim trymestrze należą dość częstych problemów. Lekkie infekcje dróg moczowych (najczęściej ich dolnego odcinka, czyli pęcherza moczowego i cewki moczowej21) nie są niebezpieczne i łatwo je przeoczyć, jednak nieleczone przerodzić się mogą w odmiedniczkowe zapalenie nerek, będące już poważniejszym schorzeniem. Warto wiedzieć, że poszerzenie moczowodów i miedniczek nerkowych sprzyja powstawaniu zastojów moczu, które stają się siedliskiem bakterii i zwiększają ryzyko zaatakowania nerek. Dlatego nigdy nie wolno lekceważyć żadnych objawów ze strony dróg moczowych.
Należy zaliczyć do nich m.in.:
– pieczenie podczas oddawania moczu,
– ból w okolicy pęcherza moczowego,
– także krew w moczu,
– konieczność częstego oddawania moczu,
– również uczucie bezskutecznego parcia na mocz czy oddawanie moczu w niewielkich ilościach22.
Objawy te należy skonsultować z lekarzem, który prawdopodobnie przepisze antybiotyk. W przypadku odmiedniczkowego zapalenia nerek symptomy są podobne, jednak mogą być bardziej nasilone, a dodatkowo towarzyszyć im mogą również:
– wysoka gorączka,
– dreszcze,
– także ostry ból w okolicy lędźwiowej, który może promieniować do pachwiny23.
19. Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r.
20. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
21, 22. Curtis Glade B., Ciąża. 40 kolejnych tygodni, Amber, Warszawa 1997 r.
23. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
Infekcje układu płciowego w II trymestrze
Zwiększona ilość wydzieliny z pochwy to w II trymestrze ciąży naturalne zjawisko, które nie jest powodem do niepokoju. Warto jednak zwrócić uwagę na właściwości wydzieliny, która powinna być stosunkowo przezroczysta i śluzowata. Wydzielina o innym charakterze może bowiem świadczyć o pojawieniu się infekcji intymnej — podczas ciąży najczęściej jest to grzybica, czyli infekcja drożdżakowa.
O pojawieniu się grzybicy pochwy, spowodowanej grzybami Candida albicans, świadczyć mogą następujące objawy:
– intensywny świąd,
– także gęste upławy o białawym kolorze i grudkowatej konsystencji,
– zaczerwienienie okolic intymnych,
– również uczucie dyskomfortu w okolicach intymnych24.
Jak radzić sobie z grzybicą pochwy podczas ciąży?
– Po stwierdzeniu infekcji drożdżakowej lekarz prawdopodobnie przepisze czopki dopochwowe, które pomagają uporać się z problemem i jednocześnie są bezpieczne dla płodu. Dodatkowo stosować można krem na zewnętrzne narządy płciowe, który pozwala redukować nieprzyjemne objawy jak zaczerwienienie czy świąd.
– W walce z drożdżycą pochwy pomoże noszenie przewiewnych, nieobcisłych ubrań. Najlepiej sprawdzi się także naturalna bielizna z bawełny. W tym czasie lepiej będzie unikać np. rajstop czy legginsów z lycrą.
– Drożdże żywią się cukrem, pamiętajmy więc o ograniczeniu w miarę możliwości jego spożycia.
– Nie zapominajmy także o odpowiedniej higienie intymnej. Kluczowe jest podcieranie się od przodu do tyłu, a także regularne podmywanie. Podczas walki z drożdżycą warto sięgnąć po bezzapachowe hipoalergiczne kosmetyki do higieny intymnej, które nie spowodują podrażnień.
Źródło: Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
Warto podkreślić, że grzybica czasem przebiega bezobjawowo, nie stanowi też poważnego zagrożenia i jest bardzo powszechną przypadłością. Zachorowaniu na nią podczas ciąży sprzyjają m.in. wysokie stężenie estrogenów, większa wilgotność i ciepłota narządów rodnych, mniej kwaśne środowisko pochwy czy zwiększona ilość glikogenu. Chociaż grzybica nie jest zwykle zagrożeniem dla płodu, może stać się przyczyną poważnego dyskomfortu dla kobiety. Leczenie polega przede wszystkim na stosowaniu bezpiecznych czopków dopochwowych oraz specjalnych kremów. Najczęściej bazują one na klotrimazolu25.
Inny problemem jest nieco rzadsze, ale również dość często spotykane w ciąży bakteryjne zakażenie pochwy. Jego objawy to:
– upławy o nieprzyjemnym zapachu i żółtawym zabarwieniu,
– także uczucie dyskomfortu w okolicach intymnych,
– zaczerwienienie i bolesność okolic intymnych,
– również nasilanie się objawów po odbyciu stosunku seksualnego.
Badania wskazują, że może istnieć zależność między bakteryjnym zakażeniem pochwy a przedwczesnym porodem, dlatego w przypadku kobiet, u których istnieją czynniki ryzyka związane z porodem przedwczesnym, zaleca się profilaktycznie wykonywanie badań w tym kierunku. Leczenie polega na przyjmowaniu odpowiednich antybiotyków26.
24. dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
25. J.w., Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r.
26. dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
Niewydolność szyjki macicy a ryzyko poronienia
W drugim trymestrze ciąży ryzyko poronienia jest znacznie mniejsze niż w pierwszym: aż 80% poronień ma miejsce w pierwszych 12 tygodniach ciąży27. Nadal jednak istnieje pewne prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań, na skutek których może dojść do późnego poronienia lub porodu przedwczesnego.
Na początku II trymestru jednym z nich jest niewydolność szyjki macicy, która podczas ciąży powinna być zamknięta i dodatkowo uszczelniona czopem śluzowym. Zdarza się jednak, że w 4 lub 5 miesiącu ciąży dochodzi do jej otwierania się i skracania. Niesie to ze sobą ryzyko pęknięcia błon płodowych oraz poronienia28.
Dużym problemem jest często bezobjawowe rozwieranie się i skracanie szyjki macicy — zwykle nie towarzyszą mu żadne skurcze, dlatego niewydolność szyjki macicy nierzadko jest stwierdzana dopiero po rozpoznaniu poronienia. Czasami jednak mogą wystąpić takie objawy jak lekkie plamienie czy uczucie napięcia i dyskomfortu w podbrzuszu29. Rozpoznanie niewydolności szyjki macicy jest możliwe po przeprowadzeniu USG sondą dopochwową. W przypadku kobiet z grupy niskiego ryzyka można wykonać je między 18 a 22 tygodniem ciąży; przy wysokim ryzyku już w 14-18 tygodniu ciąży30.
Jakie czynniki przyczynić się mogą do niewydolności szyjki macicy?
– W większości przypadków przyczyny pozostają niewyjaśnione.
– Wcześniejsze uszkodzenie szyjki macicy, do którego doszło w wyniku poprzedniego porodu, aborcji czy zabiegu chirurgicznego,
– Ciąża mnoga: chociaż temat budzi pewne kontrowersje, wielu specjalistów uważa, że tego typu ciąże (w szczególności te liczące od trzech płodów w górę) są obarczone większym ryzykiem niewydolności szyjki macicy.
– Pojawienie się problemów z niewydolnością szyjki macicy w przeszłości.
– Kontakt z lekiem hormonalnym DES (dietylostilbestrol) w czasie życia płodowego; kilkadziesiąt lat temu był on zażywany przez niektóre kobiety w ciąży, których dzieci płci żeńskiej mogą dziś cierpieć z powodu wad wrodzonych m.in. właśnie szyjki macicy31.
W przypadku stwierdzenia niewydolności szyjki macicy stosuje się zazwyczaj leczenie operacyjne poprzez założenie szwu okrężnego, pozwalającego zapobiec przedwczesnemu porodowi. Zabieg ten wykonuje się też profilaktycznie w kolejnej ciąży, około jej 12-14 tygodnia. Szew zostanie zdjęty pod koniec ciąży, dzięki czemu możliwy będzie poród waginalny.
Inne stosowane rozwiązania to m.in.:
– założenie specjalnego pierścieniowego krążka (pessarium),
– leczenie farmakologiczne (profilaktyka progesteronowa w określonych przypadkach),
– kombinacja kilku różnych metod32.
27. Lewicka Magdalena, Sulima Magdalena, Pyć Maria, Stawarz Barbara, Charakterystyka poronień i prawa przysługujące kobiecie po stracie ciąży, https://www.pum.edu.pl/__data/assets/file/0006/67227/59-01_123-129.pdf
28. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
29. dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
30. Marzec Urszula, Marzec Krzysztof, Niewydolność cieśniowo-szyjkowa u kobiet ciężarnych – profilaktyka i postępowanie lecznicze, http://www.czytelniamedyczna.pl/4688,niewydolnosc-ciesniowoszyjkowa-u-kobiet-ciezarnych-profilaktyka-i-postepowanie.html
31. dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
32. Marzec Urszula, Marzec Krzysztof, Niewydolność cieśniowo-szyjkowa u kobiet ciężarnych – profilaktyka i postępowanie lecznicze, http://www.czytelniamedyczna.pl/4688,niewydolnosc-ciesniowoszyjkowa-u-kobiet-ciezarnych-profilaktyka-i-postepowanie.html
Źródła:
Dr Anderson John, Dr Boogert Tom, Dr Greg Kesby, O’Connor Janette, Dr Robertson Robert, Dr Scott Fergus, Kalendarz mojej ciąży, wydawnictwo Feeria
Curtis Glade B., Ciąża. 40 kolejnych tygodni, Amber, Warszawa 1997 r.
prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
Kędziora Sonia, Znaczenie muzyki w okresie prenatalnym, http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Wartosci_w_muzyce/Wartosci_w_muzyce-r2012-t4/Wartosci_w_muzyce-r2012-t4-s288-299/Wartosci_w_muzyce-r2012-t4-s288-299.pdf
Kornas-Biela Dorota, Prenatalny rozwój dziecka, http://www.kbroszko.dominikanie.pl/r_prenatalny.htm
Lees Christopher, Reynolds Karina, McCartan Grainne, Ciąża. Przewodnik po dziewięciu najważniejszych miesiącach w życiu kobiety, Pascal 2005
Lewicka Magdalena, Sulima Magdalena, Pyć Maria, Stawarz Barbara, Charakterystyka poronień i prawa przysługujące kobiecie po stracie ciąży, https://www.pum.edu.pl/__data/assets/file/0006/67227/59-01_123-129.pdf
Marzec Urszula, Marzec Krzysztof, Niewydolność cieśniowo-szyjkowa u kobiet ciężarnych – profilaktyka i postępowanie lecznicze, http://www.czytelniamedyczna.pl/4688,niewydolnosc-ciesniowoszyjkowa-u-kobiet-ciezarnych-profilaktyka-i-postepowanie.html
Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r.
Dr MacDougall Jane, Ciąża tydzień po tygodniu, MUZA SA, Warszawa 2009
Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner
Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
Urtnowska Katarzyna, Bułatowicz Irena, Radzimińska Agnieszka, Woźniak Magdalena, Wiśniewski Jacek, Zukow Walery, Fizjologiczne zmiany w układzie ruchu ciężarnej oraz związane z tym dolegliwości bólowe odcinka lędźwiowo-krzyżowego, http://www.ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/2015%3B5%287%29%3A105-116
Autor:
Natalia
„W II trymestrze ustępuje zwykle potrzeba częstego oddawania moczu — rosnąca macica uniosła się i nie uciska już pęcherza.”
