20 tydzień ciąży to 18 tydzień życia płodowego. Trwa II trymestr i 5 miesiąc — znajdujemy się już na półmetku ciąży. W połowie życia prenatalnego na ostatnim etapie rozwoju znajdują się m.in. układ oddechowy, nerwowy czy pokarmowy. Płód rośnie nieco wolniej, jednak nabiera masy — pod skórą pojawia się tkanka tłuszczowa i rozwijają się mięśnie. Na tym etapie nadal intensywnie się porusza, trenując ważne umiejętności. Wiele z jego zmysłów już funkcjonuje, dzięki czemu może reagować na bodźce pochodzące z zewnątrz np. głośne dźwięki lub dotyk. W połowie ciąży stan przyszłej mamy jest zwykle wyraźnie widoczny, a rosnący brzuch może jednak powodować problemy z kręgosłupem. Kobieta może też borykać się z wysiłkowym nietrzymaniem moczu, uderzeniami gorąca czy zadyszką. Jednym z poważniejszych zagrożeń w drugiej połowie ciąży jest nadciśnienie tętnicze, mogące powodować wiele powikłań — dlatego warto wiedzieć, czym się objawia i jak można z nim walczyć.
- Jak rozwija się płód w 20 tygodniu ciąży?
- Jak wygląda płód w 20 tygodniu ciąży?
- Objawy w 20 tygodniu ciąży
- Nadciśnienie tętnicze w ciąży
- Czym jest stan przedrzucawkowy i rzucawka?
Jak rozwija się płód w 20 tygodniu ciąży?
20 tydzień ciąży to 18 tydzień życia płodowego. Trwa 5 miesiąc ciąży i II trymestr. W tym momencie połowa ciąży prawdopodobnie jest już za nami. W połowie ciąży większość narządów i układów płodu jest w pełni ukształtowana i podejmuje swoje funkcje. Za ok. 2 tygodnie całkowicie wykształci się rdzeń kręgowy, za ok. miesiąca w pełni działać będą oczy oraz przewód pokarmowy. Najpóźniej zakończy się kształtowanie układu oddechowego oraz aparatu słuchowego1.
Płód ma za sobą okres bardzo intensywnego wzrostu; teraz nadal będzie się rozwijał i nabierał masy — pojawia się coraz więcej tkanki tłuszczowej oraz mięśni. Większe rozmiary dziecka przekładają się na jego silniejsze ruchy, dzięki czemu większość kobiet może już je poczuć, a w przypadku wieloródek mogą nawet stawać się nieco silniejsze.
Skóra płodu zbudowana jest już obecnie z docelowych 4 warstw, dzięki czemu staje się grubsza.
Pokrywa ją w dużej mierze maź płodowa — przyczepia się do meszku płodowego2, którym jest już pokryte niemal całe dziecko. W naskórku powstały linie papilarne, o genetycznie zdeterminowanym układzie. W skórze właściwej tworzy się natomiast drobna sieć, w skład której wchodzą zakończenia nerwowe i naczynia włosowate. Dzięki niej wzrośnie wrażliwość płodu na dotyk. Systematycznie zwiększa się też ilość obecnej pod skórą tkanki tłuszczowej, pozwalającej na kontrolowanie temperatury ciała płodu3.
Mniej więcej w połowie ciąży płód zaczyna wyrównywać proporcje między głową a resztą ciała — chociaż głowa nadal jest spora, teraz rosnąć będzie przede wszystkim reszta ciała, przez co wkrótce ta dysproporcja zniknie4. Na tym etapie rozwoju wzrost jest już nieco wolniejszy, ponieważ więcej energii pochłaniać będzie ostateczne kształtowanie się kluczowych układów.
Płód porusza się intensywnie, a ruchy są już w dużej mierze skoordynowane. Prawie całe jego ciało jest wrażliwe na dotyk, działają też takie zmysły jak smak, słuch i prawdopodobnie węch5. Oczy pozostają zamknięte, ale gałki oczne poruszają się, a siatkówka oka reaguje na światło6. Wszystko to sprawia, że matka może już próbować nawiązać pierwszy kontakt z dzieckiem, poprzez mówienie do niego czy głaskanie brzucha.
1. Miller, Hanretty, Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000 r.
2 .Dr MacDougall Jane, Ciąża tydzień po tygodniu, MUZA SA, Warszawa 2009
3, 4. Abrahams Peter, Ciąża. Wszystko, co trzeba wiedzieć od poczęcia do porodu, Świat Książki, Warszawa 2009
5. Kornas-Biela Dorota, Prenatalny rozwój dziecka, http://www.kbroszko.dominikanie.pl/r_prenatalny.htm
6. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
Jak wygląda płód w 20 tygodniu ciąży?
W 20 tygodniu, czyli w połowie ciąży, płód ma wielkość ok. 16 cm (CRL) i waży mniej więcej 320 gramów. Jego długość stopy (FL) wynosi ok. 33 mm7.
Jak wygląda jego ciało na półmetku ciąży?
– Głowa płodu: wciąż jest nieproporcjonalnie duża, ale dysproporcja ta jest już znacznie mniej widoczna niż kilka tygodni temu. Oczy i uszy znajdują się już mniej więcej na docelowym miejscu. Powieki wciąż pozostają zamknięte, jednak płód porusza gałkami ocznymi. Może także otwierać i zamykać usta, posiada zawiązki zębów.
– Kończyny: kończyny dolne i górne są już odpowiedniej długości, wyraźnie zaznaczone są wszystkie ich odcinki. Możemy także zaobserwować palce dłoni i stóp, na których widzimy rozwijające się paznokcie. Płód posiada również linie papilarne.
– Tułów: płód nie wydaje się już taki szczupły jak jeszcze niedawno, ze względu na rozwój mięśni i pojawienie się tkanki tłuszczowej. W okolicy karku, nerek oraz mostka gromadzi się tzw. tłuszcz brunatny, a w innych miejscach tłuszcz biały, czyli zwykły. Dobrze widoczne są już zewnętrzne narządy płciowe.
– Skóra i włosy: prawie całe ciało płodu pokrywa lanugo, czyli meszek płodowy, a także gęsta substancja — maź płodowa. Na głowie i w okolicy brwi widoczne są pierwsze włosy8.
7. Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner
8. Lees Christopher, Reynolds Karina, McCartan Grainne, Ciąża. Przewodnik po dziewięciu najważniejszych miesiącach w życiu kobiety, Pascal 2005
Objawy w 20 tygodniu ciąży
Połowa ciąży to czas, który wiele kobiet wspomina bardzo pozytywnie — często odczuwa się przypływ energii, ustępuje zmęczenie i rozdrażnienie, wzrastać może ochota na seks. Wyraźnie powiększony brzuch oraz możliwość odczuwania ruchów płodu sprawiają, że kobiety naprawdę czują, że są w ciąży, a do tego mogą już nawiązać wyjątkowy kontakt ze swoim dzieckiem. Pamiętajmy jednak, że wszystko jest tu kwestią indywidualną; równie dobrze na tym etapie przyszłe mamy mogą być płaczliwe, senne i pełne wątpliwości.
W 20 tygodniu ciąży dno macicy znajduje się mniej więcej na wysokości pępka, który (ze względu na wzrost ciśnienia w brzuchu) staje się bardziej wypukły9. Bez trudu można zauważyć powiększony brzuch, zwykle kobieta nie może się już dopiąć w pasie i konieczne jest noszenie ubrań elastycznych w talii lub w większym rozmiarze (choć nie jest to regułą). Zazwyczaj kobiet mają na tym etapie spory apetyt, a ich waga regularnie wzrasta. Pamiętajmy jednak, że powiedzenie „jeść za dwóch” nie powinno być zasadą podczas ciąży — ważna jest zbilansowana dieta, a nie przyjmowanie nadmiernej ilości kalorii. Pomiar wagi podczas wizyt u lekarza pozwala kontrolować jej przyrost. Warto nie ulegać obsesji na punkcie idealnego przyrostu wagi, jednak znaczące odchylenia od normy mogą zwiększać ryzyko wystąpienia różnego rodzaju powikłań.
Przy zbyt niskim przyroście wagi lekarz może przeprowadzić ocenę wysokości dna macicy lub dodatkowo skierować kobietę na badanie USG, by sprawdzić, czy płód rozwija się prawidłowo10. Zbyt duży przyrost wagi wiązać się może m.in. z ryzykiem wystąpienia nadciśnienia wywołanego ciążą, cukrzycy ciężarnych czy powikłań o charakterze zakrzepowo-zatorowym11. U płodu może natomiast spowodować makrosomię, co zwiększa ryzyko urazów okołoporodowych zarówno u matki, jak i u dziecka12. W razie potrzeby warto skorzystać z porady dietetyka, który pomoże w opracowaniu zdrowej, zbilansowanej diety.
W drugiej połowie ciąży skurcze macicy, nazywane skurczami Braxtona-Hicksa, mogą już stać się wyczuwalne.
Zazwyczaj nie są one bolesne, powodują raczej uczucie dyskomfortu. Mogą pojawiać się co kilka godzin — zakłada się, że nie powinno być ich więcej niż 12 na dobę.
Ruchy dziecka: co zrobić, jeśli nadal ich nie czujemy?
Najczęściej wieloródki pierwszy raz czują ruchy płodu między 15 a 18 tygodniem ciąży, a pierworódki między 18 a 20 tygodniem. Czy jeśli nie odczuwamy ich w 20 tygodniu ciąży, mamy powód do niepokoju? Niekoniecznie!
– Moment wyczucia ruchów dziecka to kwestia indywidualna, niektóre mamy odczuwają je kilka tygodni później i nie wiąże się to z nieprawidłowościami.
– Kwestią indywidualną jest też ruchliwość płodu: niektóre są bardziej, inne zdecydowanie mniej aktywne.
– Pierwsze ruchy dziecka naprawdę łatwo jest przegapić, ponieważ są bardzo delikatne — nieraz kobiety mylą je z dolegliwościami trawiennymi.
– Na odczuwanie ruchów ma wpływ położenie łożyska. Jeżeli jest ono położone z przodu macicy, to aż do 28 tygodnia ciąży ruchy będą bardzo słabo wyczuwalne.
– Ruchy dziecka jest o wiele łatwiej odczuć w pozycji leżącej niż stojącej. Nieco trudniej jest też wyczuć ruchy płodu kobietom podczas pracy, kiedy skoncentrowane są na wykonywaniu innych czynności.
– Na opóźnienie wyczucia ruchów dziecka może wpłynąć stosowanie używek oraz leków, mogące spowodować wolniejszy rozwój czy mniejszą aktywność płodu.
Jeśli do 24 tygodnia ciąży nie odczuwamy ruchów dziecka, skontaktujmy się z lekarzem. Prawdopodobnie nie dzieje się nic złego, jednak lekarz przeprowadzi odpowiednie badania i sprawdzi, czy rozwój przebiega prawidłowo.
Źródło: prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Twoja ciąża. Odczuwanie ruchów Twojego dziecka, materiały ze strony http://deverloskundige.nl/
Warto jednak wiedzieć, że jest to kwestia indywidualna
Niektóre kobiety właściwie wcale ich nie wyczuwają, u innych mogą być dość intensywne. Ważne jest, by skurcze nie wywołały rozwierania kanału szyjki macicy i jej skracania. W bardziej zaawansowanej ciąży skurcze mogą być o wiele częstsze i bardziej intensywne13.
Wyczuwanie ruchów płodu oraz świadomość, że może on już słyszeć głosy z zewnątrz, powoduje powstawanie coraz silniejszych relacji między kobietą ciężarną a płodem. Chociaż niektóre przyszłe mamy od samego początku ciąży mówią do swojego brzucha czy go głaszczą, na tym etapie jest to o wiele częstsze — możemy już spodziewać się, że dziecko odbiera te bodźce.
Druga połowa ciąży to czas, w którym kobietom towarzyszyć mogą dolegliwości związane z działaniem takich hormonów ciążowych jak relaksyna i progesteron, których podwyższone stężenie powoduje rozluźnienie i osłabienie napięcia różnych mięśni.
Jedną z nich jest wysiłkowe nietrzymanie moczu, czyli wyciek niewielkich ilości moczu podczas aktywności fizycznej czy innych czynności powodujących wzrost ciśnienia w jamie brzusznej (np. śmiech czy kaszel). Innym problemem jest rozejście spojenia łonowego, czyli stawu składającego się z dwóch kości zlokalizowanych z przodu miednicy. Działanie hormonów rozluźnia więzadła spojenia łonowego i zwiększa jego ruchomość — jest to niezbędne i prawidłowe przygotowanie ciała do porodu, jednak może wywoływać istotne dolegliwości bólowe. Jakie objawy świadczyć mogą o dysfunkcji spojenia łonowego?
– Ból określany często jako ból brzucha, zlokalizowany w okolicach spojenia łonowego; może promieniować do pachwiny, brzucha czy kończyn dolnych,
– w zaawansowanym rozejściu spojenia łonowego możliwe jest usłyszenie charakterystycznego „klikania” przy unoszeniu i opuszczaniu nóg,
– zwiększenie wrażliwości na dotyk w okolicach spojenia łonowego,
– nasilenie bólu przy chodzeniu, wchodzeniu i schodzeniu po schodach czy staniu na jednej nodze16.
W łagodzeniu bólu może pomóc m.in. ograniczenie aktywności fizycznej, unikanie dźwigania, częsty wypoczynek w pozycji leżącej, a także noszenie specjalnego pasa ortopedycznego czy nawet fizykoterapia.
Jeśli ból jest długotrwały i nasilony, warto skonsultować się z lekarzem, który oceni stopień zaawansowania problemu. O ile niewielkie rozejście spojenia łonowego jest stanem fizjologicznym (choć powodującym dyskomfort), o tyle zbyt duże może stać się nawet wskazaniem do przeprowadzenia cesarskiego cięcia17.
Czym jest siara?
Siara to pierwszy pokarm, który noworodki spożywają w ciągu pierwszych dni po porodzie, nim piersi matki wytworzą mleko właściwe.
– To lekko żółtawy płyn o wodnistej konsystencji.
– Znajduje się w niej więcej białka i mniej tłuszczu niż w mleku właściwym.
– Znajdują się w niej przeciwciała odpornościowe pochodzące od matki, które stanowią ochronę noworodka, dopóki nie dojrzeje jego własny system immunologiczny.
Źródło: dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
Mniej więcej od 16 tygodnia ciąży z piersi kobiety może zacząć wyciekać siara. Jeśli jednak tak się nie dzieje, nie ma powodu do obaw — nie każda kobieta wytwarza w czasie ciąży siarę, co nie oznacza, że nie będzie mogła karmić piersią. Jednocześnie otoczki brodawek sutkowych mogą znacznie się powiększyć, zajmując czasem nawet połowę piersi. Warto wiedzieć, że siara pojawia się zwykle wcześniej u kobiet, które już rodziły. Zwykle wycieki siary są skąpe i nie stanowią dużego problemu, jednak niektóre kobiety czują się bardziej komfortowo, stosując specjalne osłonki na brodawki czy wkładki18.
Wśród innych objawów częstych w 20 tygodniu ciąży wymienić możemy:
– ból dolnej części pleców,
– problemy trawienne: zgaga, zaparcia, niestrawność, wzdęcia i gazy,
– również zwiększoną ilość wydzieliny pochwowej (w razie potrzeby można używać wkładek, należy też dokładnie obserwować wydzielinę, by szybko rozpoznać ewentualne infekcje intymne),
– uderzenia gorąca, zawroty głowy czy omdlenia,
– krwawienie z nosa czy krwawienie dziąseł,
– zatkany nos lub też uszy (bez infekcji),
– puchnięcie kostek, stóp i dłoni,
– zespół cieśni nadgarstka,
– przebarwienia skórne (ostuda czy kresa ciemna), rozstępy, podrażnienia skóry i świąd,
– także powstawanie żylaków, w tym hemoroidów19.
9. Dr MacDougall Jane, Ciąża tydzień po tygodniu, MUZA SA, Warszawa 2009
10. dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
11. Lautenbach Dariusz, Rolnik Agnieszka, Kaźmierczak Aleksandra, Kardasz Karolina, Preis Krzysztof, Zależność między przyrostem ciała w ciąży a występowaniem nieprawidłowej masy urodzeniowej noworodków oraz powikłań matczynych, http://www.neurocentrum.pl/dcten/wp-content/uploads/Lautenbach_d4p.pdf
12. Wendołowicz Agnieszka, Stefańska Ewa, Ostrowska Lucyna, Żywienie kobiet w okresie ciąży, http://www.monz.pl/Zywienie-kobiet-w-okresie-ciazy,73517,0,1.html
13. Ziętek Jerzy, Sikora Jerzy, Horoba Krzysztof, Matonia Adam, Jeżewski Janusz, Magnucki Jacek, Kobielska Lucyna, Aktywność mechaniczna i elektryczna macicy. Część I. Monitorowanie skurczów, http://mer.chemia.polsl.pl/biometrologia/materialy/KTG/tokografia-PL.pdf
14. Bieleninik Łucja, Preis Joanna, Bidzan Mariola, Uwarunkowania więzi emocjonalnej z dzieckiem w okresie prenatalnym w ciążach wielopłodowych i pojedynczych, https://www.researchgate.net/publication/273006983_Uwarunkowania_wiezi_emocjonalnej_z_dzieckiem_w_okresie_prenatalnym_w_ciazy_wieloplodowej_i_pojedynczej_Conditions_of_the_emotional_bond_with_a_child_in_the_prenatal_period_in_case_of_multifetal_and_un
15. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
16. Abrahams Peter, Ciąża. Wszystko, co trzeba wiedzieć od poczęcia do porodu, Świat Książki, Warszawa 2009
17. https://badaniaprenatalne.pl/bol-spojenia-lonowego-w-ciazy-jak-sobie-radzic/
18. Dr Anderson John, Dr Boogert Tom, Dr Greg Kesby, O’Connor Janette, Dr Robertson Robert, Dr Scott Fergus, Kalendarz mojej ciąży, wydawnictwo Feeria
19. Objawy zebrane na podstawie wszystkich źródeł
Nadciśnienie tętnicze w ciąży
Nadciśnienie tętnicze to jedna z chorób współistniejących z ciążą, mająca poważny wpływ na bezpieczeństwo matki i płodu. To właśnie nadciśnienie odpowiada za ok. 20-25% umieralności okołoporodowej — jednym z problemów pojawiających się po 20 tygodniu ciąży jest tzw. stan przedrzucawkowy.
Kobieta w ciąży może cierpieć na jeden z kilku rodzajów nadciśnienia tętniczego:
– przewlekłe nadciśnienie tętnicze: mamy z nim do czynienia w przypadku choroby rozpoznanej jeszcze przed ciążą lub przed ukończeniem 20 tygodnia ciąży; jednocześnie utrzymuje się ono ponad 6 tygodni po porodzie,
– stan przedrzucawkowy, nazywany też preeklampsją, i rzucawka: w tej sytuacji stwierdza się wzrost ciśnienia tętniczego i białkomocz po zakończeniu 20 tygodnia ciąży; kryterium białkomoczu nie jest konieczne, jeśli kobieta jednocześnie boryka się np. z chorobami wątroby czy nerek; o rzucawce mówimy w przypadku wystąpienia specyficznych drgawek,
– stan przedrzucawkowy współistniejący z przewlekłym nadciśnieniem tętniczym,
– również ciążowe nadciśnienie tętnicze: mówimy o nim, kiedy po 20 tygodniu ciąży obserwuje się wzrost nadciśnienia tętniczego, ale bez białkomoczu; może być przemijające lub przewlekłe20.
W przypadku nadciśnienie tętniczego przewlekłego musimy pamiętać, że mamy do czynienia z ciążą wysokiego ryzyka. Stan ten stwierdza się przy ciśnieniu przekraczającym 140/90 mm Hg, do końca 20 tygodnia ciąży.
W zależności od wysokości ciśnienia rozkurczowego możemy wyróżnić nadciśnienie tętnicze przewlekłe:
– łagodne: 90-104 mm Hg,
– umiarkowane: 105-114 mm Hg,
– ciężkie: od 115 mm Hg wzwyż.
Taka ciąża musi pozostawać pod specjalnym nadzorem: wymaga nie tylko ustalenia postępowania farmakologicznego czy dokładnego monitorowania stanu płodu oraz matki, ale także m.in. ograniczenia aktywności fizycznej przez matkę, stosowania diety ubogiej w sód i częstego badania moczu na obecność białka.
Możliwe jest wystąpienie takich powikłań jak:
– wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu lub nawet obumarcie płodu,
– pojawienie się współistniejącego stanu przedrzucawkowego,
– odklejanie się łożyska,
– przedwczesne zakończenie ciąży21.
20, 21. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
Czym jest stan przedrzucawkowy i rzucawka?
Jeśli po zakończeniu 20 tygodnia ciąży mamy do czynienia z nadciśnieniem tętniczym (ciśnienie tętnicze powyżej 140/90 mm Hg) i towarzyszącym mu białkomoczem, prawdopodobnie jest to stan przedrzucawkowy. Towarzyszyć mu mogą również inne objawy, pojawiające się zwykle w bardziej zaawansowanym stadium — jeśli kobieta zauważy je u siebie, powinna natychmiast zgłosić się do lekarza:
– silny ból głowy,
– zaburzenia widzenia: zamazane widzenie czy mroczki przed oczami,
– również ból w nadbrzuszu,
– nadmierny, nagły przyrost wagi (ok. 2,2 kg tygodniowo),
– silna opuchlizna nóg, kostek, palców dłoni,
– także mdłości i wymioty22.
W badaniach stwierdzić można także małopłytkowość, wysokie stężenie kreatyniny czy wysoką aktywność enzymów wątrobowych23.
Istnieje wiele czynników zwiększających ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego. Są to m.in.:
– problemy z płodem: obrzęk płodu, zaśniad czy różnego rodzaju wady płodu,
– przewlekła choroba nerek,
– również choroby autoimmunologiczne,
– ciąża wielopłodowa,
– cukrzyca ciążowa i przedciążowa,
– także wiek powyżej 40 lat,
– pierwsza ciąża,
– przewlekłe nadciśnienie tętnicze połączone z dodatkowymi czynnikami ryzyka,
– również ciśnienie rozkurczowe powyżej 110 mm Hg przed 20 tygodniem ciąży.
Bezpośredniej przyczyny wystąpienia stanu przedrzucawkowego nie udało się do tej pory jednoznacznie ustalić. Wśród prawdopodobnych przyczyn wymienia się zarówno czynniki immunologiczne, dietetyczne, genetyczne i związane ze stresem, jak też niewłaściwy przepływ krwi przez łożysko, wysoką reaktywność naczyń krwionośnych bądź niedokrwienie macicy.
Możemy wyróżnić dwie postaci stanu przedrzucawkowego: matczyną oraz płodową.
– Postać płodowa pojawia się najczęściej w II trymestrze ciąży i dotyczy zwykle kobiet rodzących po raz pierwszy, o prawidłowej masie ciała. Uznaje się, że początek problemu związany jest w tym przypadku z niewłaściwą implantacją trofoblastu, uszkodzeniem śródbłonków naczyń czy nieprawidłowym funkcjonowaniem łożyska. Ta postać związana jest przede wszystkim z ryzykiem wystąpienia wad płodowych — im wcześniej wystąpią objawy, tym cięższy jest przebieg.
– Postać matczyna pojawia się zwykle po 34 tygodniu ciąży i dotyczy kobiet z grupy ryzyka (np. otyłość, cukrzyca, choroby autoimmunologiczne). Stan przedrzucawkowy może tu występować na skutek nasilenia się istniejących już wcześniej patologicznych zmian. Ta postać dotyka zwłaszcza kobiety ciężarne i może wiązać się z poważnymi dolegliwościami.
O rzucawce mówi się w sytuacji, kiedy u kobiety mającej objawy stanu przedrzucawkowego pojawiają się dodatkowo specyficzne drgawki, nie mające innego podłoża.
W walce ze stanem przedrzucawkowym najważniejsza jest profilaktyka, ponieważ szybkie podjęcie odpowiednich działań może w znaczący sposób obniżyć ciśnienie i niwelować objawy. Dlatego tak istotny jest pomiar ciśnienia podczas wizyt kontrolnych oraz uważne obserwowanie swojego ciała przez ciężarną. Przy problemach z nadciśnieniem wskazane są m.in.:
– duża ilość wypoczynku,
– w miarę możliwości reedukacja stresu,
– regularna aktywność fizyczna,
– przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego (na zalecenie lekarza),
– w uzasadnionych przypadkach podanie leków hipotensyjnych, czyli obniżających ciśnienie tętnicze krwi,
– w poważnych sytuacjach także hospitalizacja.
Generalnie leczenie ma zazwyczaj charakter objawowy, ponieważ skutecznym leczeniem stanu przedrzucawkowego jest jedynie zakończenie ciąży. Z tego powodu w bardzo zaawansowanej ciąży rozwiązaniem może być wywołanie porodu24.
Czym dokładnie jest rzucawka?
Nazwa „stan przedrzucawkowy” sprawia, że rzucawka kojarzy się głównie z konsekwencją nieleczonego nadciśnienia tętniczego. Rzeczywiście, warto pamiętać, że niekontrolowany stan przedrzucawkowy może do niej prowadzić — często jednak rzucawka pojawia się niezależnie od niego.
– Rzucawka to objaw polegający na pojawieniu się uogólnionych drgawek, które mogą być też połączone z utratą przytomności i śpiączką. Mówimy o niej, kiedy stanu tego nie da się wytłumaczyć inaczej niż ciążą (konieczne jest wykluczenie m.in. padaczki czy udaru).
– Rzucawka najczęściej występuje po 20 tygodniu ciąży lub w pierwszych dwóch dobach połogu.
– Rzucawka jest jedną z głównych przyczyn zgonów matek i zgonów okołoporodowych płodów oraz noworodków.
– Tylko ok. 50% przypadków rzucawki można połączyć również z ciężką postacią nadciśnienia.
– Prawie u połowy (ok. 40%) kobiet z rzucawką nie wystąpiły jednak wcześniej objawy stanu przedrzucawkowego.
Źródła: prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Maruniak-Chudek Iwona, Chudek Jerzy, Rzucawka, https://journals.viamedica.pl/forum_nefrologiczne/article/viewFile/10420/8890
22. dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
23, 24. prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
Źródła:
– Abrahams Peter, Ciąża. Wszystko, co trzeba wiedzieć od poczęcia do porodu, Świat Książki, Warszawa 2009
– Dr Anderson John, Dr Boogert Tom, Dr Greg Kesby, O’Connor Janette, Dr Robertson Robert, Dr Scott Fergus, Kalendarz mojej ciąży, wydawnictwo Feeria
– Bieleninik Łucja, Preis Joanna, Bidzan Mariola, Uwarunkowania więzi emocjonalnej z dzieckiem w okresie prenatalnym w ciążach wielopłodowych i pojedynczych, https://www.researchgate.net/publication/273006983_Uwarunkowania_wiezi_emocjonalnej_z_dzieckiem_w_okresie_prenatalnym_w_ciazy_wieloplodowej_i_pojedynczej_Conditions_of_the_emotional_bond_with_a_child_in_the_prenatal_period_in_case_of_multifetal_and_un
– Curtis Glade B., Ciąża. 40 kolejnych tygodni, Amber, Warszawa 1997 r.
– prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
– Lees Christopher, Reynolds Karina, McCartan Grainne, Ciąża. Przewodnik po dziewięciu najważniejszych miesiącach w życiu kobiety, Pascal 2005
– Dr MacDougall Jane, Ciąża tydzień po tygodniu, MUZA SA, Warszawa 2009
– Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner
– Lautenbach Dariusz, Rolnik Agnieszka, Kaźmierczak Aleksandra, Kardasz Karolina, Preis Krzysztof, Zależność między przyrostem ciała w ciąży a występowaniem nieprawidłowej masy urodzeniowej noworodków oraz powikłań matczynych, http://www.neurocentrum.pl/dcten/wp-content/uploads/Lautenbach_d4p.pdf
– Maruniak-Chudek Iwona, Chudek Jerzy, Rzucawka, https://journals.viamedica.pl/forum_nefrologiczne/article/viewFile/10420/8890
– Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
– dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
– Twoja ciąża. Odczuwanie ruchów Twojego dziecka, materiały ze strony http://deverloskundige.nl/
– Wendołowicz Agnieszka, Stefańska Ewa, Ostrowska Lucyna, Żywienie kobiet w okresie ciąży, http://www.monz.pl/Zywienie-kobiet-w-okresie-ciazy,73517,0,1.html
– Ziętek Jerzy, Sikora Jerzy, Horoba Krzysztof, Matonia Adam, Jeżewski Janusz, Magnucki Jacek, Kobielska Lucyna, Aktywność mechaniczna i elektryczna macicy. Część I. Monitorowanie skurczów, http://mer.chemia.polsl.pl/biometrologia/materialy/KTG/tokografia-PL.pdf