30 tydzień ciąży to 28 tydzień życia płodowego. Trwa III trymestr i 7 miesiąc ciąży. Płuca płodu wkrótce wejdą w ostatnią fazę dojrzewania, znacznie większy i bardziej pofałdowany jest też jego mózg. Dzięki gromadzeniu tkanki tłuszczowej dziecko na tym etapie jest już bardziej pulchne — dlatego wkrótce będzie potrafiło utrzymywać odpowiednią temperaturę ciała. Według wielu naukowców właśnie około 30 tygodnia życia płód zaczyna być świadomy, ustala się również jego rytm snu oraz czuwania. Dziecko często bawi się pępowiną — sprawdź, czy faktycznie opętlenie sznurem pępowinowym jest tak niebezpieczne i czy możesz mu zapobiec. W ostatnich miesiącach ciąży wiele kobiet boryka się z lękiem przedporodowym — warto wiedzieć, kiedy jest on naturalny, a kiedy przyszła mama może potrzebować pomocy psychologa czy terapeuty. Dowiedz się też, jak rozpoznać poród przedwczesny oraz w jaki sposób można przygotować się do bezproblemowego przyjęcia podczas porodu wskazanych pozycji.
- Jak rozwija się płód w 30 tygodniu ciąży?
- Jak wygląda płód w 30 tygodniu ciąży?
- Objawy w 30 tygodniu ciąży
- Poród przedwczesny: jak go rozpoznać i co można zrobić?
- Przygotuj się do porodu — ćwiczenia, które pomogą przyjąć odpowiednie pozycje
Jak rozwija się płód w 30 tygodniu ciąży?
30 tydzień ciąży to 28 tydzień życia płodowego. Czyli trwa III trymestr i 7 miesiąc ciąży. Od tego tygodnia szybciej będzie rosła waga płodu niż jego długość1. Dziecko staje się coraz pulchniejsze i dzięki odpowiedniej ilości tkanki tłuszczowej już niedługo będzie w stanie utrzymać właściwą temperaturę ciała. Około 30 tygodnia ciąży całkowicie wykształcone mogą być już mózg, aparat słuchowy i układ oddechowy — choć nadal ma miejsce ich dojrzewanie, dzięki któremu będą funkcjonować w pełni samodzielnie2.
Mniej więcej do 32 tygodnia ciąży trwać będzie okres woreczkowy dojrzewania płuc. W tym momencie kluczowe jest wytwarzanie wystarczającej ilości surfaktantu, dzięki któremu odpowiednio funkcjonować będą woreczki końcowe, czyli pierwotne pęcherzyki płucne3.
Równolegle przebiega dalszy rozwój mózgu, który fałduje się coraz mocniej. Mocniejsze pofałdowanie powoduje, że zmieści się w nim jeszcze większa ilość komórek nerwowych, umożliwiająca zachodzenie skomplikowanych procesów neurologicznych — są one konieczne do samodzielnego funkcjonowania dziecka po narodzinach. Jednocześnie pofałdowanie umożliwia bezproblemowe zmieszczenie coraz większego mózgu w czaszce4.
Na tym etapie ciąży płód bardzo intensywnie przyswaja i magazynuje dostarczane mu przez matkę substancje odżywcze. Są to m.in. pozwalające na budowanie kości wapno, białka budulcowe czy żelazo, dzięki któremu możliwa jest produkcja krwinek czerwonych5.
Ruchy oddechowe płodu są już skoordynowane i rytmiczne, efektywne jest też połykanie wód owodniowych, powodujące niekiedy czkawkę u płodu — kobieta może ją odczuwać jako szybkie i rytmiczne ruchy, które powtarzają się w odstępie zaledwie kilku sekund6. Rytm dobowy płodu jest już prawdopodobnie dość stabilny i przyszła mama często potrafi rozpoznawać okresy aktywności oraz snu u swojego nienarodzonego dziecka.
Wielu ekspertów uznaje, że około 30 tygodnia ciąży płód może już być świadomy.
Zagadnienie to rozważa się głównie w kontekście aspektów bioetycznych i związanych z odczuwaniem bólu w życiu prenatalnym. Przyjmuje się, że przed uzyskaniem przez płód świadomości mamy do czynienia z nocycepcją, czyli nieświadomym odczuwaniem bólu, które polega na aktywacji bólu na poziomie podkorowym. O świadomym odczuwaniu bólu mówimy wtedy, gdy jest on świadomie odbierany jako nieprzyjemny bodziec. Zdania naukowców są podzielone — generalnie zakłada się, że struktury niezbędne do świadomego odczuwania rozwijają się po 30 lub po 35 tygodniu ciąży. Istnieją jednak naukowcy twierdzący, że dzieje się tak już na znacznie wcześniejszym etapie ciąży7.
Wnioski dotyczące odczuwania bólu oraz świadomości u płodu bazują m.in. na wiedzy na temat rozwoju układu nerwowego u płodu (a także na badaniach na przedwcześnie urodzonych dzieciach czy analizie reakcji fizjologicznych reakcji płodów na bodźce bólowe). Badania wskazują, że ostateczne połączenia wzgórzowo-korowe powstają mniej więcej między 31-32 tygodniem ciąży. Proces ich mielinizacji trwa niemal do porodu. Z kolei już między 22 a 26 tygodniem ciąży mamy do czynienia z pierwszymi dowodami świadczącymi o integralności kory mózgowej — z tzw. aktywnością elektroencefaliczną mózgu. Aktywność kory mózgowej jest zsynchronizowana ok. 28 tygodnia ciąży, a ok. 32 tygodnia ciąży możliwe jest już uwidocznienie rytmu sen-czuwanie8.
W 30 tygodniu ciąży płód, chociaż ma coraz mniej miejsca w macicy, nadal jest mocno aktywny, może fikać koziołki i obracać się. Często bawi się pępowiną, chwytając ją i ćwicząc w ten sposób siłę dłoni.
Wielu przyszłych rodziców niepokoi kwestia zawęźlenia pępowiny lub opętlenia płodu pępowiną.
– Warto przede wszystkim pamiętać o tym, że aktywność matki nie ma żadnego wpływu na to, czy na pępowinie powstaną węzły9. Nie warto wierzyć, że pewne pozycje czy ruchy mogą spowodować uduszenie dziecka pępowiną — to mity, a nawet gdy na pępowinie powstanie węzeł, zwykle nie jest to niebezpieczne.
– Pępowina, zwłaszcza gdy jest wyjątkowo długa, może zapętlać się wokół szyi lub kończyn płodu. Rzeczywiście, czasami skutkuje to powstaniem ucisku na naczynia krwionośne, a tym samym spadkiem ciśnienia i niedotlenieniem, w skrajnych przypadkach nawet śmiercią płodu. Niebezpieczne jest również wypadnięcie pętli pępowinowej, która może zaklinować się w szyjce macicy. Sytuacje, gdy pępowina zawęźla się wokół dziecka, mogą też grozić wadami wrodzonymi10.
– Opętlenie pępowiną nie zawsze można zauważyć podczas badania USG, poza tym sytuacja w macicy ulega dynamicznym zmianom. Dlatego najczęściej opętlenie pępowiną stwierdza się dopiero podczas porodu.
– Uwaga! Nie należy przesadnie obawiać się opętlenia pępowiną i śmierci dziecka z tego powodu — są to bardzo rzadkie sytuacje. Najnowsze badania wykazują, że dopiero czterokrotne opętlenie płodu pępowiną w istotny sposób zwiększa ryzyko pogorszenia dobrostanu płodu oraz konieczności przeprowadzenia porodu zabiegowego11.
– W przypadku czterokrotnego opętlenia odnotowano m.in. występowanie u płodu deceleracji zmiennych i późnych, wzrost ilości porodów zabiegowych i cięć cesarskich, a także wystąpienie zielonych wód płodowych. Noworodki dostawały też mniej punktów w skali Apgar.
– Bardzo istotnym czynnikiem, jeśli chodzi o wystąpienie powikłań, jest rodzaj opętlenia: pępowina może owinąć się wokół szyi płodu na dwa różne sposoby. Najczęściej występuje niepowodujące powikłań opętlenie typu A — sznur pępowinowy okręcony jest wokół szyi, a koniec łożyskowy krzyżuje się od góry z końcem pępowinowym (koniec łożyskowy znajduje się „na wierzchu”). Opętlenie typu B jest potencjalnie niebezpieczne, ale zdarza się niezwykle rzadko — koniec łożyskowy znajduje się w nim od dołu, podczas krzyżowania z końcem łożyskowym znajduje się na spodzie.
– Do najbardziej niebezpiecznych sytuacji dochodzi przy częściowym lub całkowitym wypadnięciu pępowiny, a także przy pęknięciu pępowiny12.
Czym jest węzeł prawdziwy pępowiny?
Zagrożenie dla płodu stanowić mogą jedynie węzły prawdziwe pępowiny. Powstają one na skutek ruchów płodu, który przemieszcza się przez pętlę powstałą ze sznura pępowinowego.
Prowadzić to może do ograniczenia przepływu krwi przez naczynia krwionośne.
Czasami na pępowinie tworzą się również węzły rzekome. Powstają one, gdy dochodzi do zaistnienia dysproporcji między naczyniami znajdującymi się w sznurze pępowinowym a jego powłoką.
Źródło: Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące opieki okołoporodowej i prowadzenia porodu (Lipiec 2009), https://www.ptgin.pl/
1. Dr Anderson John, Dr Boogert Tom, Dr Greg Kesby, O’Connor Janette, Dr Robertson Robert, Dr Scott Fergus, Kalendarz mojej ciąży, wydawnictwo Feeria
2, 3. Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner
4, 5. Dr Anderson John, Dr Boogert Tom, Dr Greg Kesby, O’Connor Janette, Dr Robertson Robert, Dr Scott Fergus, Kalendarz mojej ciąży, wydawnictwo Feeria
6. dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
7, 8. Kosińska-Kaczyńska Katarzyna, Wielgoś Mirosław, Czy płód może odczuwać ból, materiał ze strony http://journals.viamedica.pl
9. Curtis Glade B., Ciąża. 40 kolejnych tygodni, Amber, Warszawa 1997 r.
10. Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner
11, 12. Kaczyński Jarosław, Opętlenie płodu pępowiną w ciąży pojedynczej – przegląd aktualnej literatury, http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2016/07/pnm_2016_505-507.pdf
Jak wygląda płód w 30 tygodniu ciąży?
W 30 tygodniu ciąży płód ma około 27 cm (CRL) i waży mniej więcej 1300 gramów. Jego długość stopy (FL) wynosi ok. 59 mm13. Na tym etapie ciąży w wyglądzie płodu nie zachodzą już większe zmiany — wszystkie narządy i układy są niemal całkowicie ukształtowane, poszczególne części ciała mają prawie docelowe proporcje.
W ostatnich miesiącach życia prenatalnego płód gromadzi tkankę tłuszczową. Dlatego w kolejnych tygodniach staje się coraz pulchniejszy — nie sprawia już wrażenia chudego, jak jeszcze niedawno. Widoczna zmiana dotyczy też jego skóry, która kilka tygodni temu była pomarszczona i wisiała luźno, a teraz jest już prawie gładka. Nie jest przezroczysta, jak dawniej, tylko przybiera różowawy odcień i staje się coraz grubsza.
Stopniowo zanika meszek płodowy, który jakiś czas temu pokrywał całe ciało płodu. Wciąż jednak płód pokryty jest białawą mazią płodową. W 30 tygodniu ciąży płód otwiera oczy, ma sporo włosów na głowie, wyraźnie zaznaczone rzęsy oraz brwi. Rysy jego twarzy są już niemal takie same jak u noworodka.
13. Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner
Objawy w 30 tygodniu ciąży
W 30 tygodniu ciąży dno macicy znajduje się ok. 10 cm nad pępkiem, zatem odległość od spojenia łonowego wynosi ok. 30 cm14. Jesteśmy już na bardzo zaawansowanym etapie ciąży — do porodu pozostało jedynie ok. 10 tygodni. W tym momencie wiele kobiet odczuwa ogromne zmęczenie, a duży brzuch staje się powodem uczucia ociężałości czy niezgrabności. Pamiętajmy, że w III trymestrze niezwykle istotny jest odpoczynek, który pomaga w walce z dolegliwościami ciążowymi oraz pozwala zachować siły potrzebne podczas porodu.
Zaawansowana ciąża to okres, w którym wiele kobiet przeżywać może różne silne stany emocjonalne. Po silnych emocjach odczuwanych w I trymestrze, po stwierdzeniu ciąży, w II trymestrze ma zwykle miejsce moment relaksu i przyzwyczajenia się do nowej sytuacji. W III trymestrze wiele przyszłych mam znowu odczuwa intensywne emocje, związane przede wszystkim ze zbliżającym się porodem.
Inne przyczyny odczuwania silnych emocji (nie tylko negatywnych, lecz także pozytywnych) stanowić mogą:
– duży przyrost masy ciała i większy obwód brzucha,
– zaburzenia snu,
– spadek libido,
– zmęczenie,
– urządzanie pokoju dla dziecka i szykowanie wyprawki,
– czytanie na temat porodu czy słuchanie różnego rodzaju „historii porodowych”15.
Czym różni się strach od lęku?
Naukowcy, mówiąc o obawach kobiet ciężarnych dotyczących porodu, dokonują ważnego rozróżnienia na strach oraz lęk. Na czym polega różnica?
– Ze strachem mamy do czynienia, kiedy poród może wiązać się z obiektywnym zagrożeniem.
– Z lękiem mamy do czynienia, kiedy kobieta w istotny sposób wyolbrzymia zagrożenie.
Pod uwagę bierze się np. czy faktycznie istnieje zagrożenie, a także czy jest ono proporcjonalne do odczuwalnych obaw.
Źródło: Guszkowska Monika, Lęk przed porodem i determinujące go czynniki – przegląd literatury, http://www.ptmp.com.pl/png/png5z3_2012/PNG53-06-Guszkowska.pdf
Warto wiedzieć, że wysoki poziom stresu i lęku u matki może wiązać się ze zwiększeniem ryzyka porodu przed lub po terminie, zwiększoną potrzebą stosowania środków przeciwbólowych w trakcie porodu czy dłuższym trwaniem porodu. Co więcej, obniżone samopoczucie matki sprawia, że również płód jest po porodzie narażony na ryzyko wystąpienia różnego rodzaju zaburzeń.
Lęk prenatalny może dotyczyć samego faktu bycia w ciąży oraz urodzenia dziecka, bądź też stawania się rodzicem.
U niektórych kobiet związany jest z ogólną podwyższoną tendencją do odczuwania lęku. Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że obawy związane z porodem dotyczą zdecydowanej większości kobiet i są w pełni naturalne. O lęku przed porodem jako powikłaniu możemy mówić, gdy występują np. częste koszmary senne i związane ze stresem dolegliwości fizyczne, a niepokój nie pozwala kobiecie skoncentrować się na wykonywaniu codziennych zadań. Tak poważna forma lęku dotyczy jedynie ok. 6-10% kobiet16.
Czym jest tokofobia?
Tokofobią określa się tzw. lęk przed porodem — bardzo silny, przybierający fobiczną formę. Możemy o nim mówić, kiedy kobieta unika zajścia w ciążę lub urodzenia dziecka, ze względu właśnie na lęk przed porodem.
Badania wskazują, że takiego lęku doświadcza około 13% niebędących w ciąży kobiet. Z tego powodu decydują się na unikanie bądź odkładanie w czasie zajścia w ciążę.
Źródło: Guszkowska Monika, Lęk przed porodem i determinujące go czynniki – przegląd literatury, http://www.ptmp.com.pl/png/png5z3_2012/PNG53-06-Guszkowska.pdf
Przyczyny lęku przed porodem podzielić można na:
– psychologiczne: wiążące się np. z życiowymi doświadczeniami czy konkretną osobowością,
– biologiczne: przede wszystkim strach przed bólem,
– społeczne: związane np. z problemami ekonomicznymi czy brakiem wsparcia najbliższych,
– wtórne: wiążące się z negatywnymi doświadczeniami podczas poprzednich porodów.
Najbardziej narażone na lęk przed porodem są m.in.:
– młode matki,
– matki z niskim poziomem wykształcenia,
– bezrobotne matki,
– matki niemieszkające z ojcem dziecka,
– matki o niskim statusie socjo-ekonomicznym17.
Depresja w ciąży: nie lekceważ tych objawów
Huśtawka nastrojów, stres związany z porodem czy obawa o zdrowie dziecka to naturalne podczas ciąży symptomy. Czasami jednak ich nasilenie jest wyjątkowo duże i może świadczyć o depresji.
Jakie objawy powinny być dla nas sygnałem alarmowym?
– Obniżenie nastroju,
– brak energii,
– zmiany w rytmie dobowym np. problemy ze snem,
– zmiana łaknienia, łącząca się zwykle ze zmianą masy ciała,
– stany lękowe; mogą być to uogólnione, nieokreślone lęki, bądź też niepokój związany z ciążą, powikłaniami itp.,
– problemy z koncentracją i pamięcią,
– anhedonia, czyli nieumiejętność odczuwania przyjemności; porzucenie wcześniejszych pasji, brak radości przy czynnościach, które dotąd ją przynosiły,
– obniżone poczucie własnej wartości czy poczucie winy, pesymistyczna wizja rzeczywistości,
– myśli samobójcze.
Pamiętajmy, że wiele tych objawów występuje nieraz w przebiegu niepowikłanej ciąży. Niepokój powinno wzbudzić dopiero ich duże nagromadzenie, spora częstotliwość czy objawy dość rzadkie jak anhedonia bądź myśli samobójcze.
Źródło: Dr Krzyżanowska-Zbucka Joanna, Problemy emocjonalne kobiet w okresie okołoporodowym, https://www.rodzicpoludzku.pl/images/stories/publikacje/problemy_emocjonalne_okres_okoloporodowy.pdf
Nie ma powodu, by sądzić, że lekki niepokój związany ze zbliżającym się porodem jest zaburzeniem.
Warto jednak nie lekceważyć niepokojących objawów i w razie potrzeby skonsultować się z psychologiem czy psychoterapeutą. Najważniejsza jest jednak profilaktyka. Badania wskazują, że lęk przed porodem pomagają często ograniczyć takie czynniki jak m.in.:
– zdobywanie rzetelnej wiedzy na temat porodu: czego się spodziewać i jak sobie radzić; taką wiedzę zdobywamy np. podczas zajęć na szkole rodzenia,
– wsparcie osób najbliższych; przede wszystkim partnera, ale rolę tę pełnić może też np. matka czy przyjaciółka,
– w przypadku osób z grupy podwyższonego ryzyka — wsparcie psychologa w trakcie ciąży18.
Wśród innych objawów występujących w 30 tygodniu ciąży wymienić możemy także:
– uczucie duszności, zadyszkę, trudności ze złapaniem tchu,
– uderzenia gorąca, zawroty głowy i rumień dłoni,
– także przebarwienia,
– rozstępy,
– również problemy żołądkowe np. zgagę i zaparcia,
– świąd skóry,
– częste oddawanie moczu,
– wysiłkowe nietrzymanie moczu,
– bóle pleców czy spojenia łonowego,
– także puchnięcie stóp i dłoni,
– zespół cieśni nadgarstka,
– dużą ilość wydzieliny pochwowej,
– skurcze Braxtona-Hicksa,
14. Curtis Glade B., Ciąża. 40 kolejnych tygodni, Amber, Warszawa 1997 r.
15. Dr Krzyżanowska-Zbucka Joanna, Problemy emocjonalne kobiet w okresie okołoporodowym, https://www.rodzicpoludzku.pl/images/stories/publikacje/problemy_emocjonalne_okres_okoloporodowy.pdf
16, 17, 18. Guszkowska Monika, Lęk przed porodem i determinujące go czynniki – przegląd literatury, http://www.ptmp.com.pl/png/png5z3_2012/PNG53-06-Guszkowska.pdf
19. Objawy zebrane na podstawie wszystkich źródeł
Poród przedwczesny – jak go rozpoznać i co można zrobić?
Porodem przedwczesnym nazywamy poród, do którego doszło przed 37 tygodniem ciąży. Warto pamiętać, że dzięki zdobyczom współczesnej medycyny poród po 30 tygodniu ciąży może zakończyć się bez żadnych powikłań dla dziecka — jest ono już na tyle dojrzałe, że zwykle może przeżyć poza organizmem matki, a nowoczesny sprzęt medyczny pozwoli zapewnić mu odpowiednie warunki. Oczywiście, jeśli dziecko jest zdrowe, najlepiej będzie, jeśli pozostanie w macicy jak najdłużej, spokojnie przybierając na wadze. Dlatego ważna jest odpowiednio wczesna identyfikacja ciężarnych należących do grupy wysokiego ryzyka — i dobranie postępowania właściwego w konkretnej sytuacji20.
Jakie są najczęstsze przyczyny przedwczesnego porodu?
– W większości przypadków przyczyny pozostają nieustalone.
– Prawdopodobnie przedwczesny poród może być uzależniony od czynników hormonalnych: matczynych, płodowych lub łożyskowych.
– Kolejnym prawdopodobnym czynnikiem jest podwyższenie poziomu fibronektyny płodowej, czyli białka, którego poziom w pochwie i szyjce macicy znacząco rośnie podczas porodu.
– Ważnym czynnikiem są różnego rodzaju infekcje.
– W grupie ryzyka znajdują się kobiety, które już wcześniej urodziły przed terminem21.
Z inna sytuacją mamy do czynienia, kiedy konieczny jest poród przedterminowy ze względu na wystąpienie różnych powikłań np. stanu przedrzucawkowego, odklejenia łożyska czy krwawienia związanego z łożyskiem przodującym22.
Jak rozpoznać poród przedwczesny? Mogą o nim świadczyć takie symptomy jak:
– nieustanne wyciekanie z pochwy wodnistego płynu,
– skurcze macicy, które mogą przypominać skurcze miesiączkowe,
– silne napięcie w okolicy pochwy oraz macicy,
– także duża ilość śluzowatej wydzieliny z pochwy, mogąca świadczyć o wydaleniu czopa śluzowego,
– silny i nie mijający po chwili ból dolnej części pleców,
– również regularne skurcze, których częstotliwość nie spada i które nie ustępują23.
Termin porodu a ryzyko powikłań
Przyjmuje się, że płód jest zdolny do samodzielnego życia poza organizmem matki mniej więcej od 24 tygodnia ciąży. Jednak najkorzystniej jest, gdy w miarę możliwości pozostaje on w macicy aż do 36 tygodnia. Im bliższy terminu jest poród, tym mniejsze staje się ryzyko powikłań.
– Poród około 24 tygodnia ciąży jest obarczony sporym ryzykiem, a noworodek wymagać będzie intensywnej opieki medycznej i specjalistycznego sprzętu, ponieważ jego płuca nie są jeszcze dojrzałe; niedojrzały może być też m.in. system immunologiczny oraz system regulowania temperatury ciała.
– W przypadku porodu między 26 a 32 tygodniem ciąży ryzyko jest już znacznie mniejsze, choć nadal wymagany jest dostęp do specjalistycznej opieki neonatalnej. Wciąż istnieje podwyższone ryzyko infekcji czy wystąpienia problemów z układem trawiennym.
– Po 32 tygodniu ciąży płuca płodu znajdują się już zwykle w ostatniej fazie dojrzewania i umożliwiają samodzielne oddychanie. Dlatego w tym momencie ryzyko wystąpienia powikłań jest już niewielkie.
– Jeżeli możliwe jest zapobiegnięcie przedwczesnemu porodowi, a zdrowiu płodu nic nie zagraża, lepiej jest pozwolić pozostać mu w macicy jak najdłużej. Umożliwi to spokojne przybranie na wadze oraz udoskonalenie funkcjonowania poszczególnych układów.
Źródła: dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007, Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
Trzeba pamiętać, że same regularne skurcze mogą zdarzać się przed 37 tygodniem ciąży i nie świadczą o zbliżającym się porodzie. Musi im jeszcze towarzyszyć rozwarcie lub skrócenie szyjki macicy24.
W jaki sposób można potwierdzić, że zbliża się poród przedwczesny?
– Kiedy zauważymy którykolwiek z wymienionych wyżej objawów, należy skontaktować się z lekarzem. W zależności od sytuacji zaleci on jedną z metod diagnozowania porodu przedwczesnego.
– W celu stwierdzenia ryzyka porodu przedwczesnego bada się szyjkę macicy za pomocą USG pochwowego. Pozwala to na określenie, czy nie jest ona skrócona lub rozwarta, co mogłoby świadczyć o zbliżającym się porodzie.
– Inną metodą jest zbadanie poziomu fibronektyny poprzez analizę wymazu pobranego z pochwy. Wynik pozytywny może świadczyć o zbliżającym się porodzie, negatywny wskazuje, że jest on mało prawdopodobny w najbliższym czasie.
– Istnieje również możliwość oznaczenia poziomu estriolu we ślinie (kobiecie pobiera się wymaz z wewnętrznej części policzka)25.
Jak postępuje się w przypadku porodu przedwczesnego?
– Postępowanie zależy od przyczyny porodu przedwczesnego i stanu zaawansowania ciąży.
– Jeżeli płód jest zdrowy i nie ma żadnych powikłań, a skurcze są umiarkowane, wystarczające może okazać się leżenie w łóżku, odpoczynek oraz rezygnacja ze współżycia, co pomoże powstrzymać poród.
– Jeżeli płód jest zdrowy i nie ma żadnych powikłań, jednak skurcze są silniejsze, można podjąć próbę zahamowania porodu poprzez podanie tzw. leków tokolitycznych, których zadaniem jest hamowanie skurczów macicy. Trzeba jednak pamiętać, że są one skuteczne zwykle tylko przez kilka dni czy maksymalnie tydzień, mogą mieć też również skutki uboczne dla matki w postaci np. przyspieszenia akcji serca czy huśtawki emocjonalnej26.
– W przypadku zagrożenia zdrowia czy życia dziecka (np. gdy do porodu przedwczesnego dochodzi w wyniku infekcji) zazwyczaj wskazane jest przyspieszenie porodu np. poprzez podanie oksytocyny. W niektórych przypadkach konieczne okazuje się cesarskie cięcie.
– Jeśli kobieta zmuszona jest urodzić przed 35 tygodniem ciąży, często podaje się jej zastrzyk ze sterydów, który pozwoli na szybsze dojrzewanie płuc płodu. Przy porodzie przed 32 tygodniem ciąży można podać także mający ochrony wpływ na układ nerwowy bolus siarczanu magnezu.
– Większość wcześniaków potrzebuje inkubatora, często konieczna jest sztuczna wentylacja oraz karmienie przez tubę, ponieważ płuca mogą nie być w pełni dojrzałe, a układ pokarmowy może nie poradzić sobie jeszcze z większą ilością pokarmu27.
Czy można zapobiec porodowi przedwczesnemu?
– Kwestia zapobiegania porodowi przedwczesnemu budzi nadal wiele wątpliwości, jednak istnieją badania wskazujące na skuteczność czopków dopochwowych lub zastrzyków ze specjalnym rodzajem progesteronu. Mogą je stosować kobiety znajdujące się w grupie podwyższonego ryzyka, jeśli chodzi o poród przedwczesny28.
20, 21, 22. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
23, 24, 25, 26. dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
27. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
28. dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
Przygotuj się do porodu – ćwiczenia, które pomogą przyjąć odpowiednią pozycję
30 tydzień ciąży to najwyższa pora, aby pomyśleć o przygotowaniu ciała do porodu. Warto wiedzieć, jakie pozycje można przyjmować w kolejnych fazach porodu. Wiele z nich poznamy na szkole rodzenia, jednak dobrze jest ćwiczyć je także samodzielnie w domu.
Pierwsza faza porodu zaczyna się bolesnymi i regularnymi skurczami macicy, a kończy w momencie pełnego rozwarcia szyjki macicy. Z reguły można podzielić ją na 3 fazy:
– utajoną,
– aktywną,
– przejściową.
Drugi okres porodu zaczyna się przy pełnym rozwarciu szyjki macicy, a kończy po narodzinach dziecka.
Trzeci okres porodu to czas, w którym dochodzi do urodzenia łożyska oraz błon29.
Podczas pierwszego okresu porodu, który jest najdłuższy i może trwać nawet kilkanaście godzin, nie ma jeszcze potrzeby parcia. Wskazana jest aktywność, poruszanie się i poszukiwanie wygodnej pozycji. Wśród tych polecanych wymienić można m.in. pozycję:
– stojącą ze wsparciem na krześle,
– siedzącą z pochyleniem,
– siedzącą z podparciem,
– również siedzenie na piętach z przednią częścią ciała podpartą na poduszkach30.
Pozycje w tym okresie porodu nie wymagają specjalnego ćwiczenia — część z nich poznajemy, wykonując zalecane w III trymestrze ćwiczenia pomagające w walce z bólem pleców np. skłon do przodu podczas siedzenia na piętach.
Zdecydowanie najtrudniejszy jest drugi okres porodu — to właśnie podczas niego dochodzi do urodzenia dziecka. Przyjęcie odpowiedniej pozycji odgrywa tu niezwykle ważną rolę.
Wśród zalecanych pozycji są m.in.:
– siedzenie z podparciem,
– klęczenie,
– także kucanie31.
Pozycje te ułatwiają parcie, ponieważ siły grawitacji pomagają w wypchnięciu dziecka na zewnątrz — z tego powodu są bardziej zalecane niż pozycje w położeniu poziomym. Dlatego tak istotne jest wcześniejsze ćwiczenie przyjmowania tych pozycji. Warto wykonywać w III trymestrze np. takie ćwiczenia:
– Kucanie: jego regularne ćwiczenie pomaga w „otwieraniu” miednicy, a także uelastycznianiu mięśni krocza. Staramy się kucać z szeroko rozstawionymi stopami, skierowanymi nieco na zewnątrz. Stopy całe dotykają podłogi, łokciami delikatnie odpychamy kolana do zewnątrz. Staramy się trzymać plecy wyprostowane. W tej pozycji miednica mocno się otwiera — na początku może być trudno w niej wytrzymać, jednak regularne ćwiczenie poprawi nasze wyniki.
– Siedzenie po turecku z odpychaniem ud: to również ćwiczenie wspierające uelastycznienie miednicy oraz wzmacniające uda, co pomoże przy dłuższym kucaniu w trakcie porodu. Siadamy na podłodze z prostymi plecami i złączonymi z przodu stopami. Dłońmi trzymamy stopy, które staramy się delikatnie przyciągać w stronę krocza. Jednocześnie łokciami odpychamy kolana w stronę podłogi32.
29. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
30. Lees Christopher, Reynolds Karina, McCartan Grainne, Ciąża. Przewodnik po dziewięciu najważniejszych miesiącach w życiu kobiety, Pascal 2005
31. Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
32. Dr MacDougall Jane, Ciąża tydzień po tygodniu, MUZA SA, Warszawa 2009
Źródła:
– Dr Anderson John, Dr Boogert Tom, Dr Greg Kesby, O’Connor Janette, Dr Robertson Robert, Dr Scott Fergus, Kalendarz mojej ciąży, wydawnictwo Feeria
– Curtis Glade B., Ciąża. 40 kolejnych tygodni, Amber, Warszawa 1997 r.
– prof. dr hab. Grzegorz H. Bręborowicz Położnictwo i ginekologia tom I, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
– Guszkowska Monika, Lęk przed porodem i determinujące go czynniki – przegląd literatury, http://www.ptmp.com.pl/png/png5z3_2012/PNG53-06-Guszkowska.pdf
– Kaczyński Jarosław, Opętlenie płodu pępowiną w ciąży pojedynczej – przegląd aktualnej literatury, http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2016/07/pnm_2016_505-507.pdf
– Kosińska-Kaczyńska Katarzyna, Wielgoś Mirosław, Czy płód może odczuwać ból, materiał ze strony http://journals.viamedica.pl
– Dr Krzyżanowska-Zbucka Joanna, Problemy emocjonalne kobiet w okresie okołoporodowym, https://www.rodzicpoludzku.pl/images/stories/publikacje/problemy_emocjonalne_okres_okoloporodowy.pdf
– Lees Christopher, Reynolds Karina, McCartan Grainne, Ciąża. Przewodnik po dziewięciu najważniejszych miesiącach w życiu kobiety, Pascal 2005
– Dr MacDougall Jane, Ciąża tydzień po tygodniu, MUZA SA, Warszawa 2009
– Moore, Persaud, Torchia, Embriologia i wady wrodzone, Elsevier Urban&Partner
– Regan Lesley, Twoja ciąża tydzień po tygodniu, Esteri, Wrocław 2016
– Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące opieki okołoporodowej i prowadzenia porodu (Lipiec 2009), https://www.ptgin.pl/
– dr Stone Joanne, dr Eddleman Keith, Duenwald Mary, Ciąża dla bystrzaków, Helion 2007
Autor:
Jacek
„W 30 tygodniu ciąży płód, chociaż ma coraz mniej miejsca w macicy, nadal jest mocno aktywny, może fikać koziołki i obracać się.”
